هیجانات شدید ممنوع

چگونه هیجانات خود را کنترل کنیم

جیغ می‌کشد، داد می‌زند، از این طرف اتاق می‌پرد آن طرف اتاق، یکهو از بالای پله‌ها خودش را پرت می‌کند پایین، وقتی فیلم می‌بیند صدای خنده‌هایش تا ۴ تا خانه آن‌طرف‌تر می‌رود، دعوا هم می‌کند صدایش آن‌قدر بلند است و حرکاتش غیرقابل پیش‌بینی که همه از ترس شوکه می‌شوند و... همه می‌گویند هیجاناتش زیادی است! وقتی هیجانی می‌شود نمی‌تواند خودش را کنترل کند! احتمالا شما هم یا با این‌جور آدم‌ها سر و کار دارید یا خودتان همین‌طوری هستید! یعنی زیادی پرهیجان و شلوغ و پلوغ که ممکن است کار دست‌تان بدهد! اما می‌شود این هیجانات شدید را کنترل کرد.

● وقتی جوگیر می‌شویم!

درست است که آدم باید هیجانات خودش را بیان کند و ابراز کردن احساسات و هیجانات یک مهارت است. اما هیجانات شدید می‌تواند هم به خودتان آسیب برساند هم به دیگران. چون شدت هیجانات روی رفتار و برخوردهای شما تأثیر خواهد گذاشت و باعث رنجش و ناراحتی خود و اطرافیان‌تان می‌شود. مثلا ممکن است وقتی خوشحال هستید سر و صدای بیش از اندازه شما برای دیگران آزار دهنده باشد یا وقتی خیلی ناراحت هستید از خودتان رفتاری نشان دهید که باعث توهین به دیگران و ناراحتی آن‌‌ها شود. آدم‌هایی که زیادی هیجانی هستند، عکس‌العمل‌های سریعی هم دارند، یعنی تا یک اتفاق ناراحت کننده می‌افتد، سریع و بدون آن‌که کمی صبر و تأمل کنند به آن اتفاق پاسخ می‌دهند.

برای همین احتمال اشتباه و خطا در بیان هیجانات زیاد می‌شود و ممکن است بر زندگی افراد، تأثیرات منفی داشته باشد. مثلا وقتی سریع خشمگین می‌شویم ممکن است هر چیزی دم دستمان است را پرت کنیم و یا کار به جاهای باریک‌تری مثل کتک‌کاری برسد یا وقتی سر جلسه امتحان اولین سؤال به نظرمان سخت بیاید سریع دچار استرس و اضطراب شویم که حتما بقیه سؤالات هم سخت است و امتحان را خراب می‌کنیم! همین احساس اضطراب می‌تواند بر کیفیت امتحان ما تأثیر بگذارد. خلاصه خیلی از آدم‌هایی که هیجانات شدید دارند معمولا بعد از ابراز هیجان، از رفتار و برخورد خود پشیمان می‌شوند، چون به جای فکر کردن، از شدت هیجان عمل می‌کنند و...

روانشناسان می‌گویند هیجانات، احساسات ذهنی هستند که باعث می‌شوند به صورت خشم، شادی، غم، ترس و اندوه و... احساس شوند و بعد به صورت یک عکس‌العمل ابراز می‌شوند. هیجان می‌تواند به معنی یک حرکت، تحریک و یا حالتی از تهییج باشد. وقتی ما هیجانی می‌شویم یعنی عنصری باعث می‌شود که ما علائمی از خودمان نشان دهیم که اطرافیان‌مان از میزان هیجانی شدن ما آگاه می‌شوند مثلا نوع تغییر در چهره، کلام و حتی ژستی که می‌گیریم به دیگران نشان می‌دهد که ما چقدر هیجانی شده‌ایم. درست است که هیجانات شدید می‌تواند آثار منفی در زندگی ما داشته باشد اما وجود هیجانات به صورت متعادل در زندگی لازم است چون هیجانات، احساسات ما را به دیگران منتقل می‌کند و بر نحوه تعامل ما با دیگران در حفظ و ادامه پیدا کردن روابط بین فردی تأثیر می‌گذارند.

● هیجان در دستان شما

برای این‌که بتوانید هیجانات شدید خود را مدیریت کنید و آن‌ها کاملا در اختیار و تحت فرمان شما باشند و یکهو مثل فنر بیرون نپرند برای‌تان چند پیشنهاد داریم. پیشنهادهایی که اگر به کار بگیرید حداقل می‌توانید کمتر به زندگی خود با این هیجانات شدید ضربه بزنید:

▪ این‌ها چی هستند؟!

اول از هر کاری خوب است اطلاعاتی درباره هیجانات خود به دست بیاورید، یعنی آن‌ها را بشناسید، وقتی هیجانات را بشناسید می‌دانید در چه موقعیت‌هایی سراغ‌تان خواهد آمد و کی شما جوگیر هیجانات می‌شوید. همین شناخت باعث پیشگیری می‌شود. مثلا می‌دانید که آدم‌ها وقتی حرف زور می‌شنوند یا وقتی کسی به آن‌ها توهین می‌کند خشمگین می‌شوند با شناخت این موقعیت‌ها می‌توانید در هنگام وقوع آن جلوی خودتان را بگیرید.

▪ آتش هیجان را خاموش کنید

هر وقت دچار هیجان شدید، اول کمی فکر کنید و بعد هیجان‌تان را بروز بدهید؛ به خودتان یک ایست بدهید، یعنی وقتی زیادی خوشحال می‌شوید از خوشحالی خودتان را از طبقه هفتم پرت نکنید پایین یا وقتی خیلی خشمگین هستید با گلدان نزنید توی سر دوست‌تان. ابتدای هر هیجانی کمی صبر کنید تا آتش هیجان‌تان کمی سرد شود و بعد عکس‌العمل نشان دهید این تأمل باعث می‌شود هم کارهای احمقانه انجام ندهید، هم دیگران را آزار ندهید.

▪ نفس عمیق فراموش نشود

شاید با خودتان بگویید این کارها سوسول بازی است اما واقعیت این است که تنفس آرام و عمیق می‌تواند ضربان قلب و فعالیت ذهن شما را آرام کند و هر انقباضی در بدن‌تان مثل عضلات شانه‌ها و... را تعدیل کند. پس هر وقت هیجانات شدید یقه شما را گرفت، اول چشم‌تان را ببندید و بعد نفس عمیق بکشید تا انرژی‌ها نهفته در وجودتان کمی تعدیل شود.

▪ موضوعات را کنترل کنید

اگر موضوعاتی هستند که باعث آشفتگی شما می‌شوند سعی کنید به آن‌ها فکر نکنید و بگذارید برای زمانی که آرام هستید، چون افکار آشفته قدرت تصمیم‌گیری را از شما می‌گیرند و باعث می‌شوند اولین فکری که به ذهن‌تان می‌رسد را عملی کنید. اما وقتی آرام هستید می‌توانید راه حل خوبی برای بروز هیجان یا عکس العمل خوبی در برابر اتفاقات بد و خوب داشته باشید.

▪ ابراز نظر کنید

اگر موضوعی برای‌تان مهم است یا اتفاقاتی است که می‌تواند شما را زیادی خوشحال یا ناراحت کند آن را بدون خجالت با اطرافیان تان در میان بگذارید تا هنگام وقوع آن اتفاق مجبور نشوید عکس‌العمل‌های نادرستی بروز دهید. وقتی اظهار نظر می‌کنید و درباره آن صحبت می‌کنید بسیاری از هیجانات شدیدتان در کلام تخلیه می‌شود و درون‌تان جمع نمی‌شود که یکهو فوران کنید و بزنید همه چیز را خراب کنید.

▪ خودتان را دوست داشته باشید

آدم‌هایی که خودشان را دوست دارند هی احساسات منفی و هیجانات منفی را در خودشان بزرگ نمی‌کنند، چون اصلا به آن‌ها فکر نمی‌کنند. معمولا افکار منفی باعث ایجاد هیجانات منفی در انسان می‌شود. وقتی دائم احساس ناتوانی، ضعف و ناکامی داشته باشید تلاش می‌کنید با ابراز هیجانات شدید خودتان را آرام کنید. پس اول نسبت به خودتان تجدید نظر کنید و خودتان را دوست داشته باشید و درباره خودتان خوب فکر کنید، چون این احساس خوب هیجانات منفی و شدید را کم می‌کند و شما آرام و آرام می‌شوید.

نویسنده: وجیهه محمدپورمقدم