شروع بهار شیوع حساسیت فصلی

گل های تزئینی هم منابع دیگری برای ایجاد علامت در افراد مبتلا به حساسیت فصلی اند این گیاهان از اواسط تابستان تا اواخر پائیز گرده افشانی كرده و مبتلایان نیز در همین زمان, بیشترین علائم را نشان می دهند

دعوا سر اسم نیست. حساسیت به گرده گیاهان، آلرژی، حساسیت فصلی، تب یونجه، حساسیت بهار، رینیت آلرژیك، همه‌شان نام‌های یك بیماری‌اند؛ یك بیماری مشهور و شایع كه همه ساله با شروع بهار، شایع‌تر و مشهور‌تر می‌شود. درباره علایم، علل و راه حل این بیماری چه می‌دانید؟

● آلرژی به چه كسانی حمله می‌كند؟

اگر چه حساسیت فصلی ممكن است گریبان هر آدمی را بگیرد ولی آمارها نشان می‌دهد این بیماری، تمایل عجیبی دارد كه در بعضی خانواده‌ها شایع‌تر باشد. به عبارت دیگر، باید گفت حساسیت فصلی یك جور بیماری خانوادگی است.

می‌پرسید این حساسیت كی‌ اتفاق می‌افتد؟ جوابش روشن است: پس از برخورد بیمار با یك ماده حساسیت‌زا؛ مثلا، پس از برخورد با گرده گیاهان. با این حساب وقتی گیاهان مشغول می‌شوند به گرده افشانی؛ هر شخصی كه در نزدیكی گیاهان قرار داشته باشد، مشروط بر این كه زمینه خانوادگی‌اش را هم داشته باشد، ممكن است به یك یا چند نوع از این گرده‌ها حساسیت نشان بدهد و به قول پزشكان، "علامت‌دار" بشود اما این <علامت‌دار> شدن یعنی چه؟

● حساسیت فصلی؛ انواع و اقسام

حساسیت فصلی به طور كلی در فصل بهار شایع‌تر است اما فصل ابتلا به این بیماری برای افراد مختلف، متفاوت است. در واقع، نوع حساسیت هر فرد تعیین می‌كند كه زمان بروز این بیماری، چه فصلی باشد. برای مثال، از آنجا كه درختان در اوایل بهار گرده افشانی می‌كنند؛ پس بیمارانی كه به گرده درختان حساسیت دارند بیشترین علایم‌شان را در اوایل بهار نشان خواهند داد. درختانی كه گرده‌افشانی‌شان این بیماران را به زحمت می‌اندازد، عبارتند از: صنوبر، توس، افرا و نارون.

آنهایی كه به گرده‌های تولید شده از علف و چمن حساسیت داشته باشند، عمدتا در انتهای بهار و اوایل تابستان، <علامت‌دار> می‌شوند؛ ‌یعنی همان موقعی كه علف‌ها بیشترین فعالیت گرده افشانی‌شان را به نمایش می‌گذارند. تقریبا نیمی از بیماران مبتلا به حساسیت فصلی، به گرده ناشی از علف و چمن حساسیت دارند.

جالب این كه آن دسته از گرده‌های سبك كه به راحتی توسط باد جا به جا می‌شوند، مشكل بیشتری به وجود می‌آورند اما گرده‌هایی كه سنگین‌ترند و برای جابه‌جایی به زنبورها و سایر حشرات محتاجند، فقط وقتی مشكل‌زا می‌شوند كه فرد در تماس مستقیم و نزدیك با این گیاهان قرار بگیرد. گرده‌های سبك با توجه به این كه به راحتی جابه‌جا می‌شوند، در هر مكانی چه داخل خانه و چه خارج از خانه می‌توانند فرد را <علامت‌دار> كنند.

گل‌های تزئینی هم منابع دیگری برای ایجاد علامت در افراد مبتلا به حساسیت فصلی‌اند. این گیاهان از اواسط تابستان تا اواخر پائیز گرده افشانی كرده و مبتلایان نیز در همین زمان، بیشترین علائم‌ را نشان می‌دهند.

اما در شرایطی كه یك نفر به چند مورد از این موارد حساسیت داشته باشد، فصل بروز علائم از اوایل بهار تا اواخر پائیز متغیر خواهد بود. یعنی در واقع، چنین فردی در بیشتر مواقع سال دچار مشكل است.

نوع دیگری از این حالت در افرادی دیده می‌شود كه به دود سیگار، گرد و غبار موجود در هوا، پوست و موی حیواناتی مانند سگ‌ و گربه و یا سایر مواد حساسیت‌زای موجود در هوا حساسیت دارند. این افراد معمولاً در تمام طول سال <علامت‌دار>اند و تعبیر <حساسیت فصلی> برای‌شان تعبیر مناسبی به شمار نمی‌رود زیرا آنها در تمام طول سال با مواد حساسیت‌زا برخورد دارند و <علامت‌دار>اند.

قارچ‌ها و كپك‌ها نیز می‌توانند حساسیت‌زا باشند. این حساسیت معمولاً در ماه‌های تابستان و پائیز باعث ایجاد علائم بیماری در بسیاری از افراد می‌شود. این مواد حساسیت‌زا غالبا در محل تجمع كاه، یونجه و برگ‌های خشك شده وجود دارند و در آب و هوای مرطوب، رشد آنها سرعت بیشتری گرفته و به ویژه در شرایطی كه جریان هوا و تهویه آزاد هوا برقرار نباشد به مقدار زیادی رشد كرده و گرده تولید می‌كنند.

● حساسیت فصلی چه علامتی دارد؟

سیستم ایمنی بدن، كارش این است كه از بدن دفاع كند. این سیستم وقتی با یك آنتی‌ژن (یك ماده ناآشنا و احتمالاً خطرناك مانند باكتری یا ویروس) مواجه می‌شود، با تولید موادی به نام آنتی‌‌بادی (پادتن) سعی می‌كند ماده نا‌آشنا را از پا درآورد. این روند یك روند طبیعی در حفظ ایمنی بدن محوسب می‌شود اما حساسیت وقتی اتفاق می‌افتد كه سیستم دفاعی در برخورد با عوامل بی‌ضرری مانند گرده گیاهان نیز چنین واكنش شدیدی از خودش نشان بدهد و آنتی‌بادی تولید كند. اما از آنجا كه آنتی‌ژنی وجود ندارد، این آنتی‌بادی‌ها به سلول‌های طبیعی بدن متصل می‌شوند و از آنها موادی مثل ‌هیستامین آزاد می‌كنند كه در ایجاد علائم حساسیت نقش دارند.بنابراین پس از این كه یك بیمار، یك بار در معرض ماده حساسیت‌زا قرار گرفت سیستم ایمنی بدنش در دفعات بعدی به محض برخورد با ماده حساسیت‌زا، با سرعت بیشتری از خودش ‌هیستامین و سایر مواد حساسیت‌زا را آزاد می‌كند و این مواد باعث اتساع عروق خونی، افزایش ترشحات بدن در قالب اشك‌ریزش و آبریزش بینی، تورم بافت‌ها، خارش، عطسه و . . . می‌شوند. البته این واكنش‌ها تهدیدكننده زندگی نیستند و با وجود آزاری كه برای فرد ایجاد می‌كنند، به محض دور شدن از محیط حاوی مواد حساسیت زا، این علائم نیز فروكش می‌كنند.

● ۱۰ فرمان برای مقابله با حساسیت فصلی

‌۱) محل‌ ‌زندگی‌تان را حسابی پاك‌سازی كنید خصوصا قبل از آغاز فصل آلرژی. پنجره‌ها قفسه‌های كتابخانه و دستگاه‌های تهویه هوا را كه‌ ‌محل تجمع گرد و خاك‌اند، خوب پاك‌ ‌كنید. وگرنه، این گرد و غبارها علائم آلرژی‌تان را تشدید می‌كنند.

‌۲) وقتی گرده‌های موجود در هوا زیاد می‌شود فعالیت‌های‌ خارج از منزل‌تان‌‌ را تا می‌توانید، كم كنید. یادتان باشد كه بین ساعت‌ ‌۱۰ صبح تا ‌۴ عصر بیشترین میزان گرد و غبار در هوا پراكنده است. حتی‌المقدور در این ساعات، كمتر از منزل خارج شوید.

‌۳) دست‌كم ‌۳۰ دقیقه‌ ‌پیش از خارج شدن از خانه برای آغاز فعالیت‌های روزانه‌تان، داروهای تجویز‌ ‌شده‌تان را مصرف كنید.

۴) روزهایی كه میزان گرد و‌ ‌غبار هوا زیادتر است، پنجره‌های خانه‌تان را ببندید و از باز كردن پنجره‌ها یا استفاده از كولرهایی كه غبار بیرون را به داخل ساختمان‌ ‌می‌آورند، خودداری كنید.

‌۵) ملافه‌هاتان را هفته به هفته در آب‌ ‌گرم بشویید.

‌۶) لباس‌ها‌یتان را توی خانه خشك‌ ‌كنید. آویزان كردن لباس‌ها و ملافه‌ها در هوای آزاد و مثلا بر روی طنابی در بیرون از ساختمان، راهی است برای جریان گرد و غبار به داخل منزلتان.

‌۷) قبل از رفتن به رختخواب حتما دوش‌ ‌بگیرید و موهایتان را بشویید. فراموش نكنید كه پوست و موی شما محل مناسبی است برای‌ ‌تجمع گرد و غبار.

۸) از گذاشتن حیوانات خانگی روی‌ ‌اثاثیه منزل و یا ورود آنها به داخل اتاق خواب جلوگیری كنید. حواستان باشد كه گرده‌ها به راحتی روی پشم‌ بدن سگ و گربه تجمع می‌كنند. ‌۹) موقع‌ ‌رانندگی در فصول حساسیت‌زا، پنجره‌های اتومبیل‌تان را ببندید. ضمنا یادتان باشد كه همیشه جهت دستگاه تهویه هوا و جهت دریچه‌های تعویض هوا را مخالف صورت‌تان تنظیم كنید.

‌۱۰) هنگام باغبانی و مرتب كردن چمن‌ها‌ ‌حتما از ماسك‌های فیلتردار استفاده كنید.

۶ نكته‌ای كه باید به پزشكتان بگویید.

به خاطر تداخل دارویی ضد احتقان‌ها با داروهای دیگر و عوارض جانبی خطرناكی كه مصرف این داروها در دوران حاملگی و شیردهی به جا می‌گذارد، باید به پزشكتان موقع تجویز این داروها اطلاعات كاملی بدهید. مواردی كه پزشك باید از آنها باخبر باشد عبارتند از:

۱)آیا قبلا هم از این داروها استفاده كرده‌اید یا نه؟ و آیا قبلا موقع مصرف این داروها به آنها حساسیت نشان داده‌اید؟

۲) سابقه بیماری و سیر دقیق آلرژی‌تان چگونه بوده است؟

۳) نوع رژیم غذایی‌ یا عادات خاص غذایی‌تان چگونه است؟

۴) آیا در حال مصرف داروهای دیگری هم هستید یا نه؟ چه داروهایی؟

۵) دارید دوران حاملگی یا شیردهی را پشت سر می‌گذارید؟

۶) آیا به یكی از بیماری‌ها ی : دیابت، مشكلات پروستات، افزایش فشار داخل چشم (گلوكوم یا آب سیاه)، بیماری‌ قلبی، مشكلات عروقی، فشار خون، مشكلات تیرویید هم مبتلا‌ هستید یا نه؟

● اسپری‌های استرویید‌ی به چه درد می‌خورند؟

این اسپری‌ها در بهبود علایم بیماری واقعا سودمندند و باعث می‌شوند میزان احتقان بینی، تورم و آبریزش بینی و عطسه‌های مكرر، كمتر و كمتر شود. این استروییدها در واقع به هورمون‌های كورتیكوستروئیدی موجود در بدن كه توسط غده فوق كلیوی ساخته می‌شود، بسیار شباهت دارند و كارشان این است كه جلوی علایم و نشانه‌های التهابی ناشی از آلرژی را بگیرند. معمولا به صورت روزانه تجویز می‌شوند و حتی در روزهایی كه هیچ علامت آزاردهنده‌ای هم وجود ندارد، باید مورد استفاده قرار بگیرند.

از آنجا كه تقریبا تمام داروها عوارض جانبی دارند، این اسپری‌ها هم بی‌خطر نیستند اما عوارض جانبی‌شان واقعا ناچیز است، خصوصا در مقایسه با عوارض قرص‌های استروییدی. این هم طبیعی است كه هرچه بیشتر و طولانی‌تر مورد استفاده قرار بگیرند، عوارضشان بیشتر می‌شود. می‌پرسید چه عوارضی؟ جواب این است: سوزش مخاط داخلی بینی، خارش و خشكی بینی و‌ عطسه‌های تحریكی. این عوارض البته چندان خطرناك نیستند اما خانم‌هایی كه به دنبال استفاده از این اسپری‌ها با یكی از علایم زیر مواجه می‌شوند، باید مصرف دارو را قطع كنند و بلافاصله به پزشكشان اطلاع بدهند: اختلالات قاعدگی، افزایش رشد مو در نواحی خاصی از بدن كه معمولا محل رویش موی مردان است مثل صورت، گردن و . . .

---