پتانسیل اتاق های بازرگانی در توسعه توریسم کشور

به منظور تنوع بخشیدن به منابع رشد اقتصادی و درآمدهای ارزی, توسعه صنعت گردشگری از اهمیت فراوانی برخوردار است

امروزه توسعه صنعت گردشگری در تمامی عرصه‌ها، چه در سطح محلی، ملی و منطقه‌ای و چه در سطح بین‌المللی مورد توجه برنامه‌ریزان دولتی و شرکت‌های خصوصی قرار گرفته است. بسیاری از کشورها به صورت فزاینده‌ای به این حقیقت پی برده‌اند که برای بهبود وضعیت اقتصادی خود باید ابتکار عمل به خرج دهند و درصدد یافتن راه‌های تازه‌ای برآیند.

آگاهی جوامع از اینکه صنعت گردشگری منبع درآمدی ارزی بسیار مناسب و قابل ملاحظه‌ای در اختیار اقتصاد یک کشور قرار می‌دهد، باعث شده است که گردشگری مفهومی بسیار گسترده در ابعاد مختلف اقتصادی به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی، توسعه اجتماعی و فرهنگی پیدا کند و به عنوان یک صنعت پر بازده در بین صاحب‌نظران تلقی شود.

اگر چه نگاه به صنعت گردشگری در مناطق مختلف برحسب شرایط اجتماعی، فرهنگی و محلی متفاوت است، اما رویکرد به این صنعت همواره عامل مهمی برای توسعه اقتصادی کشورها به حساب می‌آید. توسعه صنعت گردشگری، به ویژه برای کشورهای در حال توسعه که با معضلاتی همچون میزان بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک محصولی مواجه هستند، از اهمیت فراوانی برخوردار است.

● زبان درک مشترک دولت و بخش خصوصی

چنان‌که می‌دانیم اقتصاد ایران اتکای شدیدی به درآمدهای حاصل از صادرات نفت دارد و متغیرهای کلان اقتصادی آن با پیروی از قیمت جهانی نفت در طول زمان دچار نوسانات شدیدی می‌شود. روند حاکم بر متغیرهایی مانند تولید ناخالص ملی، سرمایه‌گذاری ناخالص، درآمد سرانه و غیره در سه دهه اخیر اقتصاد ایران، به روشنی نشان‌دهنده این موضوع است. از این جهت، به‌منظور تنوع بخشیدن به منابع رشد اقتصادی و درآمدهای ارزی و همچنین ایجاد فرصت‌های جدید شغلی در کشور، توسعه صنعت گردشگری از اهمیت فراوانی برخوردار است و این پتانسیل برای استفاده گردشگران بین‌المللی از جمله کشورهای متمول حاشیه خلیج‌فارس وجود دارد. از این رو باید زمینه‌های توسعه صنعت گردشگری و صنایع وابسته به عنوان یک استراتژی با اولویت در بخش دولتی و بخش خصوصی، از جنبه‌های اقتصادی، سیاسی و حقوقی، بازنگری و با تبیین مزیت‌های این صنعت مغفول مانده در ایران، اتحاد و انسجام مدبرانه برای آن تدارک دیده شود.

با توجه به اینکه حلقه واسط این دو بخش را می‌توان «شورای گفت‌وگوی بخش خصوصی با دولت» نام برد و از آنجا که دبیری این شورا به عهده ریاست اتاق ایران واگذار شده است، اتاق بازرگانی ایران رسالت خود را سنگین‌تر احساس کرده؛ چرا که مسوولیت برپایی محافلی جهت حل بحران‌های موجود به خودی خود می‌تواند مسوولیت زا و پرچالش نیز باشد. اما آنچه امروزه به آن نیازمندیم رودررویی و صف آرایی دولتمردان و سرمایه‌گذاران مقابل یکدیگر با «ژست خود محورانه» نیست، بلکه بیان مشکلات و یافتن راهکارهای علمی و تخصصی به «زبان درک مشترک» جهت دستیابی به ایرانی آباد است.

● اتاق‌های بازرگانی و رسالت توسعه گردشگری

آنچه در حوزه صنعت گردشگری در چرخه فعالیت‌های اتاق‌های بازرگانی می‌تواند موجب ارتقای سطح گردشگری کشور باشد، با سه گام قابل بیان است:

گام اول: توسعه بومی و محلی

گام دوم: توسعه ملی و منطقه‌ای

گام سوم: توسعه بین‌المللی

مطالعات و تجربیات از جمله در کشور ترکیه نشان داده است مهم‌ترین راه رونق و توسعه گردشگری کشور ابتدا از طریق تقویت و توجه به «گردشگری داخلی» میسر شده و سپس منافع خارجی این صنعت متصور است. لذا در گام اول قطعا اتاق‌های بازرگانی شهرستان‌ها به عنوان نمایندگان بخش خصوصی با توجه به احیای «شوراهای گفت‌وگوی استانی» می‌توانند زمینه‌های جلب و جذب سرمایه‌گذاری در این حوزه را با کسب اعتماد و شرط ثبات اقتصادی از سوی برنامه‌ریزان بخش خصوصی استانی، فراهم آورند. در گام دوم اتاق بازرگانی ایران به عنوان نماینده قانونی ۳۴ اتاق بازرگانی شهرستانی با شناخت کافی از روحیات و توان مالی سرمایه‌گذاران، زمینه‌های تشویق و ترغیب جهت سرمایه‌گذاری و تسهیلات و تنقیح قوانین در این حوزه را با توجه به نقش اصلی و محوری خود به عنوان مشاور قوای سه‌گانه به عهده گرفته است و تلاش می‌کند از این طریق بستر کسب و کار، تجارت و کارآفرینی را بهبود بخشد و راه را هموارتر نماید. در گام سوم با توجه به سفرهای بسیار تجار و بازرگانان که خود به عنوان موثرترین مبلغان در شناساندن پتانسیل‌های گردشگری ایران در داخل و خارج کشور محسوب می‌شوند، از یک سو و از سوی دیگر کمیسیون گردشگری و خدمات با اتکا به واحدهای تابعه اتاق ایران و استقرار دبیرخانه‌های بین‌المللی همچون: کمیته ایرانی، اتاق‌های اسلامی، اتاق اکو، گروه

دی هشتD۸، گروه پانزدهG۱۵ و تشکل‌های فعال در حوزه گردشگری همچون: اتحادیه مالکان کشتی، انجمن بین‌المللی خدمات سلامت، انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی، جامعه تورگردانان و... همسو با ورود و خروج هیات‌های تجاری به داخل و خارج کشور می‌تواند به عنوان موثرترین بخش مشاوره‌ای و تخصصی به یاری هیات رییسه اتاق ایران نقش ارزنده‌ای در بهبود صنعت گردشگری کشور به عهده داشته باشد. اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور و اتاق بازرگانی ایران با برپایی نمایشگاه‌های تخصصی در بازار کشورهای هدف تجاری ضمن اعزام و دریافت هیات‌های تجاری ـ توریستی نسبت به تسهیل در صدور روادید از طریق اتاق‌های مشترک بازرگانی و فارغ از مباحث سیاسی قادر است از پیچ‌وخم‌های موجود بکاهد. همچنین اتاق بازرگانی ایران با دارا بودن بیش از ۱۲ اتاق و ۹ شورای مشترک بازرگانی با کشورهای خارجی که عمدتا از کشورهای پیشگام صنعت گردشگری و هتلداری دنیا محسوب می‌شوند، نقش مهم و ارزنده‌ای در ارتقای سطح تجارت و گردشگری بین‌المللی ایران با کشورهای عضو را دارا است که هنوز به نحو شایسته از این پتانسیل نهفته رونمایی نشده و این پتانسیل به صورت بالفعل در نیامده است. امید است به این ظرفیت‌ها بیش از این توجه شود.

مسعود شیرین کلام

کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توریسم

دبیر کمیسیون گردشگری و خدمات اتاق بازرگانی ایران