حرفه یی هایی دلزده از تلویزیون

با گذشت چند سال از پخش مستمر تله فیلم های رنگارنگ از شبکه های تلویزیون, امروز دیگر مخاطب آنقدر به دیدن این گونه آثار عادت کرده است که مساله کیفیت این گونه آثار به وادی فراموشی سپرده شده و سلیقه مخاطب به ناچار خود را با تنزل روز به روز کیفیت این آثار تطبیق می دهد

با گذشت چند سال از پخش مستمر تله فیلم های رنگارنگ از شبکه های تلویزیون، امروز دیگر مخاطب آنقدر به دیدن این گونه آثار عادت کرده است که مساله کیفیت این گونه آثار به وادی فراموشی سپرده شده و سلیقه مخاطب به ناچار خود را با تنزل روز به روز کیفیت این آثار تطبیق می دهد. از سویی دیگر رشد قارچ گونه تله فیلم ها اولین نیازی که به شکل افراطی ایجاد می کند این است که افراد و تیم های زیادی به ساخت این آثار روی آوردند ولی آیا بضاعت گروه های تلویزیونی ما بدان حد هست که بتواند پاسخگوی این میزان ساخت تله فیلم ها باشد؟

در صورتی که کلیت برنامه سازی و گروه های برنامه ساز تلویزیون جای نقد و تحلیل بسیار دارد، مساله مهم نگارنده در این سطور این است که اگر در مسیر ساخت تله فیلم ها حضور و فعالیت فیلمسازان بیش از امروز بود قطعاً وضعیت آثاری که به بینندگان تحویل داده می شود، بسیار بهتر می شد.

اما آنچه باعث شده ساخت تله فیلم ها یا بهتر است بگوییم فیلم های تلویزیونی، بیشتر در اختیار کارگردان ها و تیم های تازه کار باشد این است که از ابتدا ساخت این آثار در قالبی غیراستاندارد آغاز شد و به مرور ساختمانی که پایه آن کج نهاده شده بود، کج تر و کج تر بالا رفت و همین امر دلیل بارزی است بر اینکه خیلی از کارگردان های حرفه یی و طراز اول تمایلی به ساخت این آثار نداشته باشند.

تله فیلم همان طور که از اسم آن مشخص است همچون خیلی از پدیده های هنری دیگر، از غرب وارد کشور ما شده و در روند ایرانیزه شدن باز هم مانند خیلی دیگر از تجربه های مشابه، عناصر مثبت آن به نسخه بومی منتقل نشده و ما می بینیم گرچه تجربه های جهانی آثار موفقی چون «گرفتار» ساخته برناردو برتولوچی یا «سارا باند» اثر اینگمار برگمان را به خود دیده است ولی در ایران ما تنها چند نام معدود از بزرگان سینما و فیلمسازی خود را در بین خیل عظیم تله فیلمسازان تلویزیون می بینیم. همان طور که اشاره شد روند ساخت فیلم های تلویزیونی از ابتدا در قالب استاندارد نبود و به مرور هم این مشکل نه تنها رفع نشد بلکه به دلیل تقاضا و سفارش بالای تلویزیون، سفارش ها اغلب به فیلمسازانی که دم دست تر بودند و با سرعت بیشتر و رقم های پایین تر حاضر به قبول سفارش می شدند، رسید و همین امر دلزدگی فیلمسازان حرفه یی را برای ورود به این عرصه بیشتر و بیشتر کرد.

و اما از تعداد معدود کارگردان ها و تهیه کنندگان حرفه یی که با گروه های حرفه یی تاکنون به این عرصه وارد شده اند عده یی به دلیل مشکلاتی که در مسیر کار برایشان پیش آمد دیگر وارد جریان نشدند و با حذف آنها سفارش ها بیش از پیش در اختیار تازه کارهای غیرحرفه یی قرار گرفت.

در دوره یی که رویکرد برخی اهالی سینما به تلویزیون برای ساخت فیلم های تلویزیونی که گاه شنیده می شد پول های خوبی هم برای ساخت آنها داده می شود، اعتراض عده یی دیگر از سینماگران را به دنبال آورد که مشغول شدن کارگردان های سینما در پروژه های تلویزیونی که غالباً چند هفته یی هم ساخته می شود، باعث خواهد شد سینمای نیمه جان ما حالش از اینکه هست بدتر شود که این دغدغه کاملاً درست، این گونه برطرف شد که حرفه یی های سینما خیلی در جریان تعامل با تلویزیون دوام نیاوردند. به راستی کدام کارگردان حرفه یی است که بتواند بپذیرد با هزینه نامتعارف و در زمان حداقلی کاری را در پرونده خود ثبت کند که بعدها نتواند از آن دفاع کند؟

به هر شکل، مسلم اینکه اگر قرار است فیلمی تلویزیونی ساخته شود و مخاطب چندین میلیونی آن به تماشا نشیند، قطعاً راه درست این است که آن اثر با بهترین کیفیت و با رعایت استانداردها ساخته شود و به نمایش درآید و این امر هم جز با به خدمت گرفتن افرادی که حرفه فیلمسازی را می شناسند و با خلاقیت از نقطه آغاز تا پایان کار را پشت سر خواهند گذاشت، میسر نمی شود.

از سوی دیگر اگر قرار است یک تیم حرفه یی به کار گرفته شود قطعاً باید انتظارات و ملزومات کار این تیم نیز مدنظر قرار گیرد. با برخوردهای غیرحرفه یی، پرداخت مبالغ کم و نامنظم، خلف وعده ها، انتظار تحویل دادن اثر در کمتر از زمان متعارف، دخالت های نابجا، سانسورهای موردی از حذف بخش هایی از فیلمنامه گرفته تا حذف سکانس و پلان در زمان پخش آن هم بدون اطلاع کارگردان و... هرگز نمی توان انتظار داشت بزرگان فیلمسازی کشورمان(بگذریم از آن دسته از سینماگرانی که به دلیل خون جگرهایی که از دست صدا و سیما خورده اند حتی اگر کلاه شان هم آن سو بیفتد برای برداشتنش اقدام نخواهند کرد) وارد عرصه ساخت فیلم های تلویزیونی شوند و همین امر باعث خواهد شد این عرصه هرچه بیشتر در اختیار افراد ناوارد و غیرحرفه یی بیفتد.

همه ما به خوبی می دانیم هر کالایی بهایی دارد و اگر مسوولان تلویزیون می خواهند آثاری هنری و باکیفیت داشته باشند لازم است بهای معنوی و مادی آن را پرداخت کنند و از اصرار به طی راه های میانبر و کم هزینه دست بردارند و در وضعیتی که امکان رقابت بخش خصوصی با تلویزیون دولتی فراهم نیست، آنها لازم است بدانند خواه ناخواه تاثیر رسانه ملی بر فرهنگ و هنر جامعه امری است غیرقابل انکار که همین امر مسوولیت آنها را صدچندان می کند.

نغمه دانش آشتیانی