سودای خانمان سوز

در کنار افزایش میزان بیکاری در کشور, معضل اعتیاد جوانان نیازمند نگاهی نو به رویکردهای اقتصادی و اجتماعی است

تریاک، حشیش، آمفتامین (شیشه)، ماری جوانا، کراک، هرویین، شیره، مرفین، متادون، کدیین، پاپاورین، گراس، ال‌اس‌دی، دی‌ام‌تی، کوکا، کوکایین و ده‌ها نوع ماده مخدر دیگر در کشور ما خرید و فروش می‌شوند.

این مواد از چه راهی به کشور وارد شده‌اند؟ تحقیقات نشان می‌دهند بخش قابل توجهی از مشتقات تریاک مانند هرویین، مرفین، پاپاورین، کدیین و امثالهم در افغانستان و حتی در کشورمان تولید می‌شوند. بسیاری از مواد مخدر آزمایشگاهی نیز همانند شیشه به کشور وارد می‌شوند. آنچه انگیزه قاچاق مواد مخدر را از طریق مرزهای کشورمان افزایش می‌دهد، مرزهای مشترک با افغانستان و اسکان قاچاقچیان بین‌المللی، به خصوص در منطقه بلوچستان پاکستان است. این موضوع کاملاً طبیعی است که کشورهای در مسیر ترانزیت بین‌المللی مواد مخدر، خود به مصرف کنندگان مواد تبدیل می‌شوند. کشور ما و روسیه، نمونه‌هایی از این امرند. دولت سالانه مقادیر فراوانی از مواد مخدر را به آتش می‌کشد و هزینه‌های قابل توجهی را از ابعاد انسانی و مادی برای جلوگیری از ورود مواد به کشور و بالطبع قاچاق آن به سایر کشورها متحمل می‌شود. در حدود ۱۰۰ سال است که کشور ما در زمینه مبارزه با مواد مخدر قانون وضع کرده است. ده‌ها برنامه جدّی در رابطه با کاهش رقم اعتیاد در کشور مورد بررسی قرار گرفته‌اند و از مجازات اعدام برای قاچاقچیان تا حبس و جریمه معتادان و کمک به ترک آنان در پیش گرفته شده، اما هنوز پیشتاز تعداد بیماران اعتیاد در جهانیم. اخیراً طرح شناسنامه‌دار شدن معتادان مطرح شده است و بر اساس آن قرار است بیماران این بلای خانمان سوز شناسایی شده و مصرف روزانه خود را به صورت رایگان دریافت کنند و از این طریق، با کاهش مداوم و اندک مصرف به صورت هفتگی اعتیاد خود را ترک کنند. به هر حال، کشور ما از سال ۱۲۸۹ که اولین پیش نویس قانون مبارزه با اعتیاد نوشته شد، اقدامات پیشگیرانه‌ای را برای مبارزه با اعتیاد در پیش گرفته است. هم‌اکنون بیش از ۹۰ درصد مواد افیونی دنیا در ایران کشف و نابود می‌شود.

خبر خوبی که دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کرده آن است که میزان مراجعات بیماران اعتیاد به مراکز درمانی ۳ برابر رشد کرده است. اما با این احوال، در کشور ما بنا به اعلام آمارهای جهانی بیش از ۳ و نیم میلیون معتاد وجود دارد و این رقم نگران کننده است. این تعداد بیمار معتاد را که در کنار قیمت پایین مواد مخدر بگذاریم، می‌بینیم دسترسی سریع و ارزان به انواع مواد مخدر و سهولت اپیدمی این بیماری در شرایط بیکاری جوانان و مشکلات روحی و افسردگی‌های ناشی از فقر اقتصادی، قادر است تهدیدات جدّی را برای کشورمان به وجود آورد.

● شیشه آری، تریاک نه!

مصیبتی که این روزها بیشتر نگران کننده است، تغییر وضعیت اعتیاد از مواد مخدر گیاهی و طبیعی به آزمایشگاهی است. مواد مخدر آزمایشگاهی از سهولت بیشتری در جابجایی برخوردارند و بیش از مواد مخدر طبیعی قدرت توهم‌زایی دارند. این موضوع باعث افزایش قاچاق این نوع مواد به کشور شده و در مقایسه با تریاک و سایر مواد مخدر خواهان بیشتری پیدا کرده است. گزارشات اخیر ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز حکایت از تقویت طرف تقاضا و افزایش خرید و فروش این نوع از مواد، خصوصاً شیشه در کشور دارد. با نگاهی به این امر که سن اعتیاد در کشور ما متأسفانه به ۱۴ سال رسیده، باید به شدت از عواقب اعتیاد به این نوع مواد مخدر، آن هم به دلیل سهولت دسترسی به آن نگران بود طبیعی است وقتی قیمت هر کیلو از این ماده مخدر از ۱۰۰ میلیون تومان به ناگاه به ۲۵ میلیون تومان می‌رسد، تقاضا برای آن افزایش یافته و سرعت گسترش آن هم بالا می‌رود.

دکتر قدیرزاده، مشاور پزشکی قانونی کشور، چندی پیش در مصاحبه با مطبوعات داخلی با اشاره به آمارهای رسمی سال ۸۶ و آمار غیررسمی جاری اعتیاد اعلام کرده است که میزان مصرف شیشه و کراک از ۲۸ و ۴ درصد به بیش از ۴۰ درصد رسیده است. متأسفانه اتفاق ناگوار دیگری که در کشور ما در شرف وقوع است توسعه مراکز تولید این نوع مواد است. رواج این نوع از مراکز با توجه به اثری که مستقیماً بر کاهش ریسک حمل مواد دارد، تولید این مواد را بومی می‌کند و این موضوع، دست مراکز مبارزه با قاچاق را تا حدودی خواهد بست.

آقای قدیرزاده همچنین آمار کشته شدگان مصرف مواد مخدر را در کشورمان برای سال ۸۷، رقمی در حدود ۴ هزار و ۷۱۳ نفر اعلام کرده و گفته است که بیشتر استان‌های غربی کشورمان درگیر مرگ و میرهای ناشی از استعمال مواد مخدرند. وجود ناخالصی‌های سمّی، استفاده بیش از حد مواد مخدر، بیماری‌ها و ضعف عمومی بدن و مشکلات روحی و روانی که مصرف این نوع مواد، افراد معتاد را به آنها مبتلا می‌کند، همگی از علل مرگ و میر ناشی از مصرف این نوع مواد هستند. دکتر مجید ابهری، رفتار شناس و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید قیمت شیشه از کیلویی ۱۴۰ میلیون تومان به ۷ میلیون تومان رسیده و کراک ۱۵۰ میلیون تومانی به قیمت ۱۱ میلیون تومان قابل حصول است. عجیب آن که این استاد دانشگاه معتقد است برخی باشگاه‌های پروش اندام و لاغری به ترویج مواد افیونی – آن هم از نوع آزمایشگاهی – برای لاغری روی آورده‌اند! این موضوع، منجر به رواج اعتیاد در بین زنان جامعه هم شده و پیش‌بینی می‌شود چالش بعدی کشور ما اعتیاد زنان باشد.