اكلیل كوهی رزماری

تركیبات موجود در عصاره اكلیل كوهی به سبب تحریك متابولیسم و تسریع گردش خون سبب گشادكنندگی عروق و مویرگها شده و بدین ترتیب باعث تقویت و شادابی پوست و مو می گردد

● مقدمه

گیاه رزماری از قدیم الایام مورد توجه مردم بوده است. لیكن از آن به عنوان دارو استفاده نمی‌شده وعموماً در مراسم تشریفاتی و جشن‌ها ، بعنوان سمبل عشق و علاقمندی به كار می‌رفته است. رومیان قدیم برای اولین بار به كشت این گیاه اقدام نمودند و بتدریج در قرن اول میلادی به خواص درمانی این گیاه پی بردند و از آن پس این گیاه نیز بعنوان گیاه دارویی شناخته شد.

● خصوصیات گیاه شناسی

اكلیل كوهی (Rosmarinus officinalis) ، گیاهی است خشبی، چند ساله، همیشه سبز و متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) ، منشأ این گیاه مناطق آهكی نواحی مدیترانه گزارش شده است. ارتفاع این گیاه بستگی به شرایط اقلیمی محل رویش داشته و بین ۱ تا ۲ متر متغیر است. برگها سبز رنگ، متقابل، باریك ، بلند و نوك تیز است. سطح رویی برگ صاف و فاقد كرك است در حالی كه پشت برگ سفید رنگ و پوشیده از كرك می باشد. گلها كوچك و آبی رنگ بوده و اواخر بهار از لابلای برگها خارج می شود. گلها به ندرت سفید رنگ است. گلهای این گیاه نوش فراوانی تولید كرده و شدیداً عسل آور است .

● مواد موثره:

برگها وگلهای این گیاه حاوی مواد موثره هستند . از اینرو پیكر رویشی اكلیل كوهی از بوی مطبوعی برخوردار است . مواد موثره این گیاه را اسانس، تانن و مواد تلخ تشكیل میدهد . مقدار اسانس دربرگهای خشك بین ۵/۰ تا ۵/۱ درصد می باشد. مهمترین تركیبات اسانس را سینئول (cineole)، كامـفور (camphor)، بورنـیل استات (bornyl acetate) و اسید رزماریك تشكیل

می دهد. تركیبات دیگر گیاه را موادی نظیر فلاونوئیدهای آپی ژنین، روتین، لوتئولین و كومارین های آمبلی فرون، هرنیارین تشكیل و اسیدهای گیاهی نظیر اسید كافئیك نیز در برگهای این گیاه وجود دارد .

● اثر درمانی

تركیبات موجود در عصاره اكلیل كوهی به سبب تحریك متابولیسم و تسریع گردش خون سبب گشادكنندگی عروق و مویرگها شده و بدین ترتیب باعث تقویت و شادابی پوست و مو می گردد. این عصاره از ریزش مو جلوگیری كرده و لذا در تولید فرآورده هـای بهداشتی و آرایشی بر روی مو و پوست معمولی و چرب كاربرد زیادی دارد.

● سایركاربردها

از گیاه رزماری همچنین در درمان فشار خون، نفخ و بی اشتهایی استفاده می‌شود. مصرف موضعی آن نیز دردرمان دردهای عضلانی و بیماریهای رماتیسمی كاربرد دارد. اسانس این گیاه خاصیت ضد باكتریایی و ضد قارچی شدید داشته و بعنوان طعم دهنده در داروهای بد مزه بكار می‌رود. همچنین مواد مؤثره این گیاه خاصیت نگاهدارندگی شدید داشته و در صنایع غذایی و كنسرو سازی كاربرد فراوانی دارد.

● فرآورده‌ها

از مواد مؤثره این گیاه پمادها و كرمهایی جهت درمان دردهای رماتیسمی و عضلانی تهیه شده است. اگرچه عصاره‌های پروپلین گلایكولی این گیاه بعنوان مواد اولیه تولید فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی كاربرد فراوان دارد لیکن از عصاره‌های آبی و آبی الكلی و حتی عصاره‌های خشك این گیاه نیز درتهیه داروهای معالجه كننده ناراحتی های گوارشی استفاده می‌شود. مهمترین فرآورده های تولیـدی ازعصـاره های این گیاه شامل شامپوها ، نرم كننده های مو، لوسیونهای دست و صورت و ژل حمام می باشد.

● محصولات شركت دارویی زردبند

▪ گیاه اکلیل کوهی با مقادیر استاندارد مواد مؤثره.

▪ اسانس اکلیل کوهی به شماره مجوز ۰۳۸- (زـ ب)-۸۲- م.

▪ عصاره گلایكولی اکلیل کوهی جهت استفاده در فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی به شماره مجوز ۰۰۳- (زـ ب)-۷۹- م.

دكتررضا امیدبیگی

مشاورعلمی شركت دارویی زردبند [e-mail]

مهندس محمدرضاباستان

کارشناس تحقیقات کشاورزی شرکت دارویی زردبند [e-mail]

مراجع:

۱- زرگری, علی, ۱۳۷۶. گیاهان دارویی, انتشارات دانشگاه تهران, جلد چهارم , ۹۶۹ صفحه.

۲- Andrew¸C. ۱۹۹۶. The encyclopedia of medicinal plants. Dorling Kindersley.

۳- Bruneton¸J. ۱۹۹۵. Pharmacognosy¸ Phytochemistry¸ Medicinal Plants¸ Lavoisier pub. Paris.

۴- Dragoco catalogues¸ Extrapones.

۵-The complete german conmmission E monographs,۱۹۹۸,۱۹۷.

۶- Happer¸ H. ۱۹۸۷. Herbal cosmetics¸ Thorsons pub.

۷- Markers¸ A. ۱۹۹۷. Herbal extracts in cosmetics the worldwide dictionary for the cosmetic industry.

۸- Martindale ۱۹۸۸.

Chemical Abstracts

hair product

۱۹۹۴-vol:۱۲۰

- hair lotion contg., for alopecia prevention and treatment, ۱۱۱:P۴۵۰۴۶w

- hair growth lotions contg. mercuric salts and, ۱۱۱:P ۱۲۰۶۲۳n, P۱۲۰۶۲۵q

- hair prepns. contg. keratin driv. And, ۱۱۱:P ۱۵۹۹۹۱f

- hair prepns. contg. microbicide and, for dandruff control, ۱۰۶:P۷۲۶۹۵k

۱۹۹۳-vol:۱۱۸

- hair conditioner contg. chiein driv. and, No:۶ P ۴۵۴۴۶w

۱۹۹۴-vol:۱۲۰

- hair conditioner contg. disodium cocoumphodracetate and, No:۸ P۸۶۰۸۵n

- laccase from, as oxidants, hair dyes and permanent hair wave-seeting compns. contg., No:۲۲ P ۲۷۹۸۴۷w

۱۹۹۷-vol:۱۲۶

- hair treatment compns., No:۷ P ۹۴۶۰۲t

- hair tonic and growth stimulant comns contg. kankosozol and rosemary exts. No:۶ P ۷۹۷۸۳j

۱۹۹۹-vol:۱۳۱

- hair dye compn. contg. alaccase, No:۹ P ۱۲۰۵۸۹u, P ۱۲۰۵۹۰n

- hair dye compn. contg. alaccase, No:۹ P ۱۲۰۵۹۶u

۲۰۰۱-vol:۱۳۵

- hair cleaner compn. contg. behentrimonium chloride, aloe vera gel and glycerol, No:۲۴ P ۳۴۸۷۱۵d

- two component hair dye contg. sulfites and glycols as penetration promotors, No:۱۹ P ۲۷۷۷۱۸r

- hair compns. contg. zinc pyrithione and piroctone olamine for treatment of dandruff, No:۶ P ۸۱۸۳۲d

anti wrinkle/anti aging

۱۹۸۷-۱۹۹۱

- anti wrinkle cosmetics contg. titania sol and, ۱۱۱:P ۲۰۱۳۸۸s

۱۹۹۴-vol:۱۲۰

- anti aging cosmetics contg., No:۲۲ P ۲۷۹۸۶۳y

۱۹۹۹-vol:۱۳۰

- anti wrinkle cosmetics contg. rosemarinic acid, No:۱ P ۷۲۷۷g

- essence, collagen bundle conditioner; wrinkle-preventing cosmetics contg. collagen bundle conditioners and inflammatory inhibitors, No:۱۳ P ۱۷۲۷۹۸k

۱۹۹۹-vol:۱۳۱

- antiaging anti wrinkle cosmetics contg. glutathione and plant exts. as elastase inhibitor, No:۱۷ P ۲۳۳۴۱۴ b

- skin prepns.contg. antioxidants to prevent photoaging, No:۴ P۴۹۲۱۶n

۲۰۰۱-vol:۱۳۴

- antiaging cosmetic contg. camu-camu (myreiaria dubia) exts. and active O scavengers, No:۱ P ۹۱۶۹e

۲۰۰۱-vol:۱۳۵

- cosmetic or topical compns. for prevention or treatment of skin damage or aging caused by uv, No:۲ P ۲۴۴۰۵t

cleansers

۱۹۸۷-۱۹۹۱

- cosmetic cleansers contg. N-acetyl glutamate and, ۱۰۶:P ۱۶۲۳۸۸s

- cosmetic cleansers contg. caseins and oil and, ۱۱۰:P ۱۴۱۲۸۰t

۱۹۹۳-vol:۱۱۸

- cosmetic for cleansing and moisturizing contg., NO:۲۲ P ۲۱۹۴۸۰v

۱۹۹۸-vol:۱۲۸

- oil-in-water cosmetic cleansing emulsions for improving skin conditions, No:۱۶ P ۱۹۶۴۷۴m

- combination of surfactants, chelating agents and essential oils as disinfectants and cleaning agents, No:۱۱ P ۱۳۲۴۹۲h

۱۹۹۹-vol:۱۳۱

- cleaning path for improving skin condition, No:۱۰ P ۱۳۴۴۲۵z

moisturizing

۱۹۹۳-vol:۱۱۸

- cosmetic for cleansing and moisturizing contg., No:۲۲ P ۲۱۹۴۸۰v

۱۹۹۶-vol:۱۲۵

- rheol. structural anal. and cosmetic efficacy of an honey based hydrating cream, No:۴ P ۴۱۴۰۸g

lotions

۱۹۹۸-vol:۱۲۸

- cosmetic lotions contg. acidic water and, No:۴ P ۳۹۴۱۰v

۲۰۰۱-vol:۱۳۵

- after shave lotions contg. lower alcs., astringents, and polyalcs. and plant exts., No:۲۶ P ۳۷۶۵۵۸v

Skin-lightening

۱۹۹۵-vol:۱۲۳

- skin lightening cosmetics contg. melanin formation inhibitor extd. From plants, No:۱۶ P ۲۰۸۴۹۶q

۱۹۹۶-vol:۱۲۵

- skin lightening cosmetics contg. amine drivs. and plant exts., No:۶ P ۶۷۱۸۵g

۱۹۹۷-vol:۱۲۷

- skin lightening cosmetics contg. plant exts. showing strong tyrosinase inhibiting activity, No:۲ P ۲۳۵۳۵h

۱۹۹۸-vol:۱۲۹

- skin lightening cosmetics contg. alkoxysalicylate and plant exts., No:۲۴ P۳۲۰۹۶۳g

- skin lightening cosmetics contg. tranexamate and plant exts., No:۲۴ P ۳۲۰۹۶۲f

۱۹۹۹-vol:۱۳۱

- skin whitening compn. with hypopigmenting component and antioxidant, No:۲۳ P ۳۱۴۱۱۸k

۲۰۰۱-vol:۱۳۵

- skin lightening cosmetics contg. garden balsam exts. or bisnaphthoquinone compd. contained therein, No:۴ P ۵۰۸۷۹r

anti bacterial/anti acne

۱۹۹۸-vol:۱۲۹

- lignan glycoside combinations with antisebum/antibacterial agents for prevention of acne and dandruff, No:۲۶ P ۳۴۷۲۹۵c , P ۳۴۷۲۹۶d

۲۰۰۱-vol:۱۳۵

- ext. for bactericide combinations in detergents, No:۹ P ۱۲۴۱۵۶f

- cosmetics contg bactericides and plant exts., No:۴ P ۵۰۹۱۱z

cosmetic preservative

۱۹۸۲-۱۹۸۶

- cosmetic preservative contg. condensate of oil and glyceride and, ۱۰۰:P۱۷۹۹۴۷x

- exts. of, as preservatives for food, cosmetics, and pharmaceutical, ۹۶:P۴۰۷۲۸g

۱۹۹۶-vol:۱۲۴

- inhibition of lipids peroxidn. In cosmetics by rosmarinus officinalis ext., No:۲ P ۱۵۲۳۳f

۲۰۰۱-vol:۱۳۴

- extn. of natural plant ingredients as preservatives, No:۱۵ P۲۰۶۸۵۱x

dental products

۱۹۸۲-۱۹۸۶

- mouth washes contg. dispensing base, in relation to, ۱۰۴:P ۱۰۶۱۱e

- oral deodorants contg. menthol and, ۹۹:P ۱۸۱۲۸۸h