جوان و عطش نیاز و توجه مسئولان به جوانان

دوران جوانی پرتلاطم ترین دوران حیات آدمی است به طوری که اگر با دقت به بررسی دوره جوانی یک فرد بپردازید متوجه می شوید که گاهی جوان بیهوده قهر می کند, زمانی با صدای بلند فریاد می زند و گاهی خنده مستانه سر می دهد و زمانی عبوس و گرفته است

تابستان آمد و نسل جوان اعم از دانش‌آموز و دانشجو حدود سه ماه اوقات فراغت در پیش رو دارد. در این نوشتار می‌خواهیم نصایح دوستانه‌ و صمیمانه‌ای با این عزیزان داشته باشیم ضمن اینکه می‌خواهیم توجه به جوانان عزیز کشور ما را به مسئولان فرهنگی جامعه و خانواده‌ها گوشزد کنیم تا از یکسو دین عظیمی که از جوانان برگردن داریم تا حدودی ادا نموده و از سوی دیگر با بهره گیری از اسلام و رهنمودهای پیشوایان معصوم هشدارهایی به این عزیزان داده باشیم تا سرمایه جوانی خود را هدر نداده و مایه افتخار خود و خانواده‌ها و کشور جمهوری اسلامی ایران باشند.

دوران جوانی دوران بالندگی و رشد و شکوفایی و نشاط زندگانی همه انسانهاست که اگر این دوران را بشناسند و از آن درست کنند بهره‌برداری کنند دردوران پیری هیچ‌گاه حسرت و حرمانی نخواهند خورد.

هرچند که به قول پیامبر اعظم (ص) قدر جوانی را جز پیران نمی‌دانند و نیز از آن حضرت روایت شده که فرمود: قدر دو چیز ناشناخته مانده است: جوانی و سلامت.

به همین دلیل است که پیران می‌دانند جوانی چیست؟‌ ولی جوانان نمی‌دانند که جوانی چه گوهر ارزشمندی است تا ارزش آن را حفظ کنند.

به پیری خاک بازیگاه طفلان می‌کنم برسد

که شاید بشنوم زان خاک بوی نوجوانی را

و حضرت امام کاظم علیه السلام از جد بزرگوارش رسول خدا(ص) روایت می‌کند که آن حضرت فرمود:‌در روز قیامت بنده خدا از جای خود حرکت نمی‌کند تا آنکه از او چهار چیز سوال کنند: از عمرش که در چه راهی فانی کرده و از جوانیش که در چه راهی کهنه‌اش نموده و از مالش که از چه راهی به‌دست آورده و در چه راهی خرج کرده و از دوستی ما اهل بیت.

ملاحظه فرمایید با آنکه جوانی در داخل عمر آدمی است مع‌الوصف پس از سوال از کل عمر از جوانی به‌طور جداگانه سوال می‌شود. این نشان می‌دهد که جوانی دوران سرمایه‌داری انسان و مورد توجه خدا و رسول است و باید جوان بیش از هر چیزی به پاسداری از این گوهر ارزشمند از هیچ کوششی دریغ ننماید.

● احساسات مختلف دوران جوانی

دوران جوانی پرتلاطم‌ترین دوران حیات آدمی است به طوری که اگر با دقت به بررسی دوره جوانی یک فرد بپردازید متوجه می‌شوید که گاهی جوان بیهوده قهر می‌کند، زمانی با صدای بلند فریاد می‌زند و گاهی خنده مستانه سر می‌دهد و زمانی عبوس و گرفته است وسر به جیب گریبان فرو برده، با هیچ‌کس حاضر نیست حتی یک کلمه حرف بزند و در حسرت نرسیدن به آرزوهای خام غصه می‌خورد و زمانی هم شنگول و خوشحال است و گاهی هم به فلک و افلاک بد و بیراهه می‌گوید و نسبت به بزرگترها بددهنی می‌کند و براساس توفانی که در درونش به وجود آمده همه چیز را به هم می‌ریزد و نسبت به همه کس بدبین می‌شود.

در کتاب غررالحکم از حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام روایت شده که فرمودند:

الشباب شعبه من الجنون. جوانی شعبه‌ای از دیوانگی است و نیز فرمودند: جهل الشباب معذور و علمه محقور. نادانی جوان قابل بخشش و علمش کم است. چون هنوز علمی نیندوخته و تجربه‌ای کسب نکرده وقتی خشمگین می‌شود به قول معروف ترش و شیرین را به هم می‌ریزد ولی بعدا پشیمان می‌شود.

زلیخا مرد از حسرت که یوسف گشت زندانی

چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی؟!

● نصیحتی پدرانه به جوانان پندپذیر

اسلام دین رافت است و خداوند مهربان هم ارحم الراحمین است. به همین دلیل گاهی صلاح نمی‌داند که بنده‌ای را به آرزویش برساند چه اینکه خداوند تعالی حکیم است و به حکمت خداوندیش می‌داند اگر مثلا فلان جوان به خواسته‌اش برسد این برای او مشکل ساز خواهد بود از این جهت آن را از وی دریغ می‌نماید.

یکی را بر آری و شاهی دهی

یکی را به دریا به ماهی دهی

یکی را دهی تاج و تخت و کلاه

یکی را نشانی به خاک سیاه

نه با آن به مهر و نه با این به کین

تو داناتری ای جهان آفرین

اگر جوانی از خدا چیزی طلب کرده و اصرار هم ورزیده ولی خدا آن را به صلاح وی ندانسته و به او نمی‌دهد.سزاوار نیست که به علت ناآگاهی از سر کار با خدا قهر کند!

ای حجامت کودکان نالند زار

چون نمی‌دانند ایشان سر کار

رسول اکرم(ص) می‌فرماید:‌ای بندگان خدا! شما همچون بیمار و خداوند عالمیان همچون طبیب است. مصلحت بیمار در علم طبیب و تدبیرش نهفته است نه در چیزی که مریض می‌خواهد. (مجموعه ورام، ج۲، صفحه ۱۱۷) و در پایان می‌فرماید: تسلیم امر خدا شوید تا رستگار گردید.

پس به جوانان عزیز عرض می‌کنیم:

ادب بندگی ایجاب می‌کند آنچه خداوند مهربان به صلاح او نمی‌داند به دیده منت نهاده بپذیرد چه آن عین مصلحت و رحمت حضرت حق است زیرا به قول حضرت علی علیه السلام وقتی خدا بندگانش را آفرید هم از اطاعتشان بی‌نیاز و هم از شر و معصیتشان در امان بود...

نهج‌البلاغه خطبه ۱۸۴

من نکردم خلق تا سودی کنم

بلکه تا بر بندگان حودی کنم

و از حضرت امام رضا علیه السلام روایت شده که فرمود:

بدان که تسلیم اوامر الهی بودن در راس بندگی خداوند سبحان قراردارد خواه راز اوامر الهی را بدانیم خواه ندانیم. بحار، ج۱۷.۲۰۹/

اسلام از جوانان می‌خواهد که در حفظ و حراست نیروی جوانی خودبکوشند و این سرمایه خداداد را در راههای نامشروع و گناه از دست ندهند زیرا اگر جوانی خود را به هرزگی هدر دادند در دوران پیری به خذلان و خواری می‌افتند. چنانچه حضرت علی علیه السلام می‌فرماید:

فهل ینتظر اهل بضاضه الشباب الا حوانی الهرم. آیا خرمی و نشاط دوران جوانی، پیری و خمیدگی را به دنبال ندارد؟‌نهج‌البلاغه، خطبه ۸۲

و نیز فرمود:‌عقل آدمی در پیروی از هوای نفس و شهوات از بین می‌رود.(غرر)

آری اسلام عزیز به جوانان نصیحت می‌کند که زیبایی و طراوت و نشاط خود را در سایه اطاعت و بندگی خدا حفظ کنند و با خویشتن‌داری در برابر هجوم طغیان‌های شهوات به خداوند مهربان پناه برده تا به امید خدا روزی فرا رسد که شاهد سعادت را در آغوش گرفته و محبوب جامعه و خانواده‌ها باشند وگرنه به دره سقوط افتاده و اعتبار خود را از دست خواهند داد.

● یک داستان عبرت‌انگیز

مرحوم فلسفی سخنور نامی کشور جمهوری اسلامی ایران در یکی از آثارش داستانی را نقل کرده که برای جوانان بسیار عبرت‌انگیز است. می‌نویسد:‌چند سال قبل به یکی از مراکز استانها دعوت شده بودم. روزی یکی از اساتید دانشگاه به محل سکونتم آمد و گفت:‌می‌خواهم مطالبی را به اطلاع شما برسانم که اگر صلاح می‌دانید ضمن یکی از سخنرانی‌ها جوانان را از خطری که آنها را تهدید می‌کند، آگاه سازید و آن مطلب این است: چند شب قبل مقداری فرش و اثاثیه از منزلم به سرقت رفت. به شهربانی خبر دادم امروز قبل از ظهر برایم زنگ زدند که دزد منزل شما پیدا شد. او یک دانش‌آموز ششم دبیرستان در رشته ریاضی از فلان شهر است! باور نمی‌کردم که دانش‌آموزی دست به دزدی زده باشد! فورا به شهربانی رفتم مرا به اطاق افسر نگهبان راهنمایی کردند طولی نکشید که جوانی را با دستبند به آن اطاق آوردند و گفتند: این جوان دزد منزل شماست. از او پرسیدم شما از منزل من دزدی کرده‌اید؟‌گفت: آری! پرسیدم دانش‌آموزی؟ گفت:‌آری! در کلاس ششم ریاضی درس می‌خوانم! برای آنکه بدانم واقعا دانش‌آموز است از او چند سوال نسبتا مشکل ریاضی راپرسیدم.

تمام سوالات را بدون غلط جواب داد و بسیارمتاثر شدم، گفتم چرا مدرسه را ترک گفتی؟ و به این شهر آمدی و دزدی کردی؟

گفت:‌رفقای نااهل مرا با لذت هروئین آشنا کردند. کم کم معتاد شدم چون فرزندیگانه خانواده بود و مورد علاقه پدر و مادر هرچه پول می‌خواستم به من می‌دادند و من نیز هروئین می‌خریدم و استفاده می‌کردم تا اینکه چندی پیش متوجه شدند من معتقاد شده‌ام. بر من خشم گرفتند و پولم را قطع کردند من نیز ناچار خانه و مدرسه را ترک کردم و به این شهر آمدم و برای تهیه پول هروئین به دزدی روی آوردم و در نهایت گرفتار شدم! او در این موقع با ناراحتی گفت:‌اکنون به جای مدرسه و کلاس درس در محیط زندان به‌سر می‌برم! و به جای نشستن بر روی صندلی کلاس و شنیدن درس دبیر باید روی صندلی دادگاه بنشینم و به سوالات قاضی پاسخ بدهم! سپس در حالی که به شدت گریه می‌کرد مامور شهربانی وی را به زندان برگرداند. (بزرگسال و جوان، ج۱/ ۳۷۳.)

● قابل توجه همه جوانان

حضرت امام جواد علیه السلام می‌فرماید:

ایاک و مصاحبه الشریر فانه کالسیف المسلول یحسن منظره و یقبح آثاره. (منتهی الآمال شرح زندگانی امام جواد (ع))

جدا از همصحبتی با انسانهای نااهل بپرهیزید زیرا او مثل شمشیری است که ظاهرش زیبا و آثاری زشت دارد و نیز از حضرت علی علیه‌السلام است که فرمود:‌جدا از رفاقت با نااهل بپرهیز زیرا طبیعت تو شر و پلیدی را از ناخودآگاه از طبیعتش سرقت می‌کند در حالی که تو متوجه نیستی. (غرر) امید است جوانان ما به این رهنمودهای مهم توجه فرمایند.

● قابل توجه مربیان و مسئولان جامعه

جوانان را دریابید

از رسول خدا(ص) روایت شده که فرمود: دیگر شما را در مورد جوانان سفارش نکنم، جان شما جان جوانان جامعه زیرا دلهای آنها بسیار رقیق و نازک است، خداوند تعالی مرا بشیر و نذیر مبعوث فرمود وقتی رسالت خود را علنی کردم جوانان با من هم‌پیمان شدند ولی پیران با من مخالفت ورزیدند.

و امام صادق علیه‌السلام به ابوجعفر احول فرمود:‌به بصره رفتی؟ عرض کرد آری، فرمود:‌پذیرش مردم در امر امامت و ولایت چگونه بود عرض کرد:‌پذیرش آنان در این امر خیلی کم بود. هرچند کارهایی کرده‌اند اما کم است. امام علیه‌السلام فرمود:‌علیک بالاحداث فانهم اسرع الی کل خیر(میزان الحکمه.) جوانان را دریابید زیرا آنان در پذیرش هر خبری از دیگران جلوترند.

البته این سخن بسیارسخنی محکم و پذیرفتنی است زیرا ما در پیروزی انقلاب اسلامی شاهد ایثارگری‌ها و جانفشانی‌های جوانان در تمامی عرصه‌ها بوده و هستیم. خصوصا هشت سال دفاع مقدس را که تا همیشه تاریخ مدیون و مرهون امام رضوان الله تعالی علیه و جوانان برومند و خانواده‌های صبورشان هستیم و همچنان امیدواریم تا آخرین نفس پشتیبان ولایت فقیه و هوادار نظام اسلامی ما باشند.

و از مسئولان امر نیز می‌خواهیم در حدود توانایی و امکانات خود همراه جوانان این مرز و بوم باشند و در رفع مشکلات و برآوردن نیازهای مادی و معنوی آنها با استعانت از خداوند متعال گام‌های موثری بردارند و به جوانان عزیز نیز سفارش می‌کنیم اوقات فراغت خود را با ثبت نام در ادارات کل تبلیغات اسلامی در سراسر کشور و همچنین در سازمان‌های آموزش و پرورش استانها و بسیج مقاومت در کل کشور و سایر نهادها و ارگانها که آمادگی خود را برای پر کردن اوقات فراغت جوانان اعلام کرده‌اند فرصت‌های به‌دست آمده را غنیمت بشمارند و تا وقت باقی است استفاده کنند.

● بهترین جوانها از نگاه اسلام

در پایان این مقاله بهترین جوانها را معرفی می‌کنیم.

رسول خدا(ص) فرمود:‌بهترین جوانهای شما کسی است که به پیرانتان شبیه باشد و بدترین پیران شما کسی است که شبیه جوانهای شما باشد( !کنز العمال علامه هندی)

و نیز فرمود:‌خداوند به جوان عابد به فرشتگان مباهات می‌کند و می‌فرماید:‌ای فرشتگان! به این بنده جوانم نگاه کنید چگونه به خاطر من از شهوت خود دل بریده است؟( !همان)و همچنین فرمود:‌ارزش جوان عابد که در دوران جوانی به عبادت پرداخته بر پیری که در سن پیری بیدار شده و عبادت می‌کند همانند فضیلت پیامبران بر سایر مردم است.(مکارم‌الاخلاق، ج۲/۳۷۳)

امیدواریم انشاءالله همه جوانان کشور عزیز ما ایران از رهنمودهای سازنده پیشوایان برگزیده اسلام حداکثر استفاده را بنمایند تا موجبات افتخار برای خود و جامعه اسلامی ما باشند.

حجت‌الاسلام صدیق عربانی مدرس دانشگاه گیلان