مدیران و اخلاق اسلامی

دین مبین اسلام کامل‌ترین مکتب آسمانی است که پاسخگوی همه نیازهای بشری تا روز موعود است و در میان همه مکتبها، سالم‌ترین و کامل‌ترین احکام و دستورالعمل‌ها را در همه زمینه‌ها …

دین مبین اسلام کامل‌ترین مکتب آسمانی است که پاسخگوی همه نیازهای بشری تا روز موعود است و در میان همه مکتبها، سالم‌ترین و کامل‌ترین احکام و دستورالعمل‌ها را در همه زمینه‌ها از جمله مدیریت، دارد، لذا بر همه مسلمانان لازم است آموزه‌های حیات‌ بخش اسلام را سر لوحه اعمال خود قرار دهند. به دلیل جایگاه والا و نقش مهم مدیران ومسئولان در جامعه، برای آنها رعایت مقوله‌های اخلاقی ضرورت و اهمیت بالاتری دارد.

کتاب "مدیران و اخلاق اسلامی" تالیف آقای محمدعلی حسین‌زاده، با توجه به ضرورت اخلاق اسلامی برای مدیران، آموزه‌های دینی را از قرآن و روایات اسلامی، استخراج و آنها را با سرفصل‌های مدیریتی، شرح و توضیح داده است.

مؤلف محترم در آغاز کتاب در بیان اهمیت اخلاق برای مدیران، با اشاره به روایت نبوی: "دو گروه از امت من هستند که اگر صالح و نیکوکار باشند امت من نیز صالح می‌باشد و اگر فاسد باشند، امت من نیز فاسد خواهد شد: یکی عالمان دین و دیگری حاکمان و مسئولان جامعه"؛ برخورداری مسئولان و مدیران از "ایمان" را، یکی از ابزارهای اساسی در کارایی مدیران و خدمت‌رسانی بیشتر و بهتر به مردم می‌داند.

نویسنده در بخش دیگری از کتاب، با طرح موضوع شایسته‌سالاری از دیدگاه اسلام، به لزوم استفاده از افراد شایسته برای مناصب مهم از جمله مدیریت اشاره کرده و برخی از ویژگی‌های شایستگان را با استناد به آیات قرآن و روایات، چنین برشمرده است: "ایمان"، "تخصص"، "توان و اقتدار"، "شجاعت"، "صداقت"، "قناعت"، "امین بودن".

"پرهیز از جاه طلبی"، "پرهیزکاری"، "طرد چاپلوسان"، "صیانت از بیت المال"، "پرهیز از قوم گرایی"، "ارتباط و برخورد شایسته با مردم"، "رعایت حال نیازمندان"، "رعایت عدالت"، "مسئولیت پذیری"،

"ساکت نبودن در برابر خلاف"، "تواضع"، "پرهیز از تکبر"، "اهمیت دادن به شعایر دینی"، "غیرت دینی"؛ از دیگر ویژگی‌های مدیریتی است که نویسنده محترم در سرفصلهای مجزا به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار داده است.

در بخشی از این مطالب آمده است:

"مدیریت همواره با دشواری‌هایی همراه است و مدیر موفق کسی است که موانع ومشکلات را از سر راه خود بردارد. برای غلبه بر مشکلات دو راه قابل تصور است:

۱) در پیش گرفتن راه خلاف و یاری گرفتن از روشهای باطل؛

۲) طریق حق و کمک گرفتن از روشهای پسندیده.

مثلا یکی با رشوه دادن کاری را پیش می‌برد و دیگری از راه قانونی.

روشن است که راه خلاف نه تنها سودی ندارد، بلکه مشکلات را ریشه‌دار و پیچیده می‌کند، آن گاه که رشوه و خلاف گسترش پیدا کرد و کارها بدون رشوه پیش نرفت، معلوم خواهد شد که آن بذر اولیه رشوه چقدر زشت و پلید بوده است.

چنین تهدیدی در کمین ریاست و مدیریت نیز وجود دارد، مقام و منصبی که نه از راه پرهیزکاری بلکه از راههای خلاف مانند پرداخت رشوه، به خاطر وابستگی‌های نسبی، سببی، حزبی، قومی، زبانی و بدتر از همه، با کنار گذاشتن اعتقادات و اخلاقیات دینی به دست آید، هیچ گاه به حال جامعه مفید نخواهد بود بلکه حرکت مدیریت را به انحراف خواهد کشید و به جای خادمان، خائنان بر قدرت تکیه خواهند زد. از این رو یک مدیر باید سنگ بنای مدیریت و مسئولیت خود را بر تقوا بنا گذارد که در این صورت از خطر خیانت، در امان خواهد بود...".

این کتاب در ۲۲۰ صفحه و به همت انتشارات بوستان کتاب، در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.

مصطفی یاسینی