دوشنبه, ۱۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 6 May, 2024
مجله ویستا

روزی به نام هوای پاک


روزی به نام هوای پاک

انتخاب روزی به عنوان روز هوای پاک نخستین‌بار در برخی کلانشهرها مطرح شد. در حقیقت اولین بار NGOها یاسازمان‌های غیردولتی در تهران و بخصوص جبهه سبز ایران انتخاب روزی با این عنوان …

انتخاب روزی به عنوان روز هوای پاک نخستین‌بار در برخی کلانشهرها مطرح شد. در حقیقت اولین بار NGOها یاسازمان‌های غیردولتی در تهران و بخصوص جبهه سبز ایران انتخاب روزی با این عنوان را مورد توجه قرار دادند. سال ۱۳۷۴ این ایده مطرح شد و اداره کل محیط زیست استان تهران نیز از این ایده حمایت کرد.

در سال‌‌های بعد در دیگر کلانشهرها نیز مراسم خاصی برای این روز در نظر گرفته شد تا این که سال ۱۳۸۰ روز هوای پاک به عنوان یک روز ملی تصویب شد و از آن به بعد در سراسر کشور برنامه‌های خاصی برای بزرگداشت این روز در کشور در نظر گرفته می‌شود. مطرح شدن روزی به نام هوای پاک یا عناوینی مشابه آن، در سطح دنیا قدمتی ۳۰ ساله دارد. این روز در دنیا تحت عناوین مختلف نظیر روز بدون خودرو نامگذاری شده است. نخستین نگرانی‌های جدی در خصوص آلودگی هوا در سال ۱۳۶۶ مطرح شد. امروز بیش از ۲۵ سال از آن ماجرا می‌گذرد. بنابراین قدمت کم روز هوای پاک در مقایسه با قدمت زیاد آلودگی هوا در سطح کشور چندان قابل توجیه نیست و حساسیت تهرانی‌ها بسیار دیرتر از آنچه مستحق آن بود، نسبت به موضوع آلودگی هوا برانگیخته شده است. آلودگی هوا روی همه موجودات زنده اثر سوء دارد و حتی گیاهان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. به عبارت دیگر هر زیست‌مندی که تنفس می‌کند به هوای پاک نیاز دارد و اگر این هوا کیفیت مناسبی نداشته باشد در فرآیندهای حیاتی خود با اختلال مواجه می‌شود. با توجه به این که گیاهان موجوداتی با قابلیت انجام فتوسنتز هستند و برای انجام عمل فتوسنتز از روزنه‌های هوایی موجود در برگ‌ها کمک می‌گیرند، اگر سطح برگ‌ها از ذرات آلاینده، گرد و غبار و بخصوص ریزگردها پوشانده شود، امکان تنفس را از گیاه سلب می‌کند.

یکی از شناسه‌های آشنای این مساله خزان زودرس درختان در تهران است که قدمتی بیش از ۲۰ سال دارد و این نشان می‌دهد آلودگی هوا تا چه اندازه می‌تواند روی گیاهان تاثیرگذار باشد. بر این اساس آلودگی هوا نه‌تنها درختان، میوه و سبزیجات، بلکه درختان غیرمثمر را که به صورت غیرمستقیم زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند، در معرض خطر قرار داده است. به این ترتیب آلودگی گیاهان می‌تواند در سلامت انسان‌ها و حیوانات هم تاثیرگذار باشد. می‌توان نتیجه گرفت انسان علاوه بر این که به طور مستقیم در معرض خطرات و پیامدهای ناشی از آلودگی هوا قرار دارد به‌طور غیرمستقیم از آلودگی هوا روی دیگر اجزای محیط حیاتی نظیر حیوانات و گیاهان هم تاثیر می‌پذیرد.

محمد درویش‌

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور