«درباره الی» و اسکار

این روزها بحث و گمانه زنی های اسکار و چیستی و چگونگی آن و همچنین بازار حضور یافتن یا نیافتن «درباره الی» داغ است, بنابراین ترجیح دادیم به بررسی ماهیت آن بپردازیم و نظرات متعدد را بیان کنیم

این روزها بحث و گمانه زنی های اسکار و چیستی و چگونگی آن و همچنین بازار حضور یافتن یا نیافتن «درباره الی» داغ است، بنابراین ترجیح دادیم به بررسی ماهیت آن بپردازیم و نظرات متعدد را بیان کنیم.

در این میان، دو نگرش متفاوت نسبت به اسکار وجود دارد، گروهی از منتقدان معتقدند جایزه اسکار تحت تاثیر نفوذ صهیونیست ها و یهودیان در فرهنگ و اقتصاد آمریکا جا باز کرده است و به هیچ وجه جایزه مستقلی نیست.

از سوی دیگر هالیوود، مدام با آثارش سعی در توهین و تحقیر تاریخ و فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی دارد.

بنابراین با چنین نگرش و موضع گیری مغرضانه ای، چه طور انتظار داریم متولیان این جایزه، ارزش های واقعی سینمای ایران را ارج نهند به همین دلیل این گروه اعتقاد دارند بهتر است سینمای ایران با حضور نداشتن، اعتراض خود را به گوش همگان برساند.

اما در مقابل گروه مخالف شرکت در اسکار، گروه موافقی نیز هستند که بیشتر از اعضای هیئت مدیره خانه سینما به شمار می روند.این افراد به اضافه عده بیشتری از منتقدان، حضور نماینده ایران در اسکار، فیلم خارجی را مثبت ارزیابی کرده اند و آن را فرصت مناسبی برای تبلیغ و معرفی سینمای ایران در دنیا و یافتن بازار جهانی می دانند.واقعیت این است که سینمای ایران، برای بقا و پویایی نیاز به حضور در بازارهای خارجی دارد و شرکت در اسکار نه تنها به معرفی و شناساندن بیشتر سینمای ایران کمک می کند، بلکه حرکت آن را نیز شتاب می بخشد.برای رهایی از تنگنای مالی کنونی و همین طور داستان صنعت سینما به معنای واقعی و بهره سازی اقتصادی، بهتر است ایران در عرصه های جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد برای این که ببینیم تاکنون چه اتفاقی در این زمینه افتاده است و این که کارهای انجام شده موفقیتی در پی داشته و اگر نداشته، نقاط ضعف کجا بوده است باید نگاهی به گذشته و نحوه انتخاب و معرفی فیلم ها به اسکار داشته باشیم.

در کشور ما موضوع انتخاب فیلم و گروهی که باید این کار را انجام دهند، همواره یکی از دشواری های گزینش بوده است.

البته موفقیت های چشمگیر سینمایی «درباره الی» موجب شده است، منتقدان و مردم، همگی پیشاپیش حدس بزنند که فیلم معرفی شده امسال، «درباره الی» خواهد بود.

در حالی که بر اساس قواعد موجود در آکادمی اسکار، انتخاب فیلم ها در هر کشوری توسط یک سازمان یا هیئتی متشکل از هنرمندان و اهالی صنعت سینما انجام می شود، در ایران طی سال های اخیر، نمایندگانی از خانه سینما و بنیاد سینمایی، به صورت مشترک مسئولیت معرفی فیلم ها را بر عهده گرفته اند.ترکیب این هیئت انتخاب، هر سال تغییر می کرد و بیشتر هم در پاسخ به اعتراضات گفته می شد این انتخاب ماست و اگر هیئت دیگری بود، شاید گزینه دیگری را انتخاب می کرد(بهانه ای که امسال به علت محتوم بودن انتخاب، کاربردی نخواهد داشت، زیرا همگی به اتفاق «درباره الی» را شایسته می دانسته و دانسته اند) در این مدت هیچ گاه دلایل روشنی برای انتخاب فیلم ها اعلام نشده، اما بر اساس فیلم هایی که تاکنون به اسکار معرفی شده است به نظر می رسد؛ شناخته شده بودن کارگردان در عرصه بین المللی، مطرح بودن فیلم در داخل کشور و برگزیده بودن در جشنواره های بین المللی از جمله ویژگی هایی است که در انتخاب فیلم ها مورد توجه قرار گرفته است.نکته مهم این است که انتخاب با سنجش و ارزیابی همه جانبه باشد و فیلم برگزیده، واقعا بهترین نمونه از سینمای ایران باشد.موارد بسیاری پیش آمد که در کنار فیلم معرفی شده به اسکار، فیلم های بهتر دیگری نیز بوده اند که به دلایلی کنار گذاشته شده اند.مثلا «خون بازی» ساخته رخشان بنی اعتماد و «چهارشنبه سوری» ساخته اصغر فرهادی، دو نمونه از این موارد هستند.به نظر بیشتر منتقدان اگر این فیلم ها برای معرفی به اسکار انتخاب می شدند، شانس موفقیت بیشتری داشتند.

بدیهی است انتخاب های نامناسب یکی از دلایل شکست سینمای ایران در اسکار بوده است.

اهالی و صاحب نظران این انتخاب باید بدانند، مسئولیتی بس عظیم را به دوش می کشند، سینمای ایران در حال حاضر دیگر فرصتی برای اشتباه ندارد، پس بهتر است درست عمل شود.

بعد از سفر اعضای آکادمی اسکار به ایران، قرار شد، خانه سینما معرفی فیلم به اسکار را مستقل انجام دهد، اما باز هم امسال این کار صورت نگرفت و ترجیح داده شد همانند سال های قبل، با بنیاد سینمایی فارابی این انتخاب صورت گیرد که این چنین هم شد.

براساس انتخابی درست و شایسته فیلم«درباره الی» اثر هنرمند توانا اصغر فرهادی برای شرکت در اسکار ۲۰۱۰ به عنوان نماینده سینمای ایران معرفی شد.انتخابی که در واقع می تواند به عنوان نماینده واقعی و قدرتمند سینمای ایران در دیدگان جهانیان به نمایش درآید.

نکته دیگری که در ناکامی سینمایی ما در اسکار تاثیر زیادی دارد، اکران نشدن فیلم ها در آمریکا و دیگر کشورهاست.نبود نگاه مثبت رسانه ها و منتقدان دیگر کشورها به فیلم های ایرانی، موجب ناشناس ماندن آن ها شده است و زمینه ای قابل توجه در ذهنشان ایجاد نمی کند.تجربه ثابت کرده است این موضوع یکی از شاخصه هایی است که بر اساس آن می توان موفقیت یا شکست فیلم ها را در اسکار پیش بینی کرد.

به هر حال تا این جا موفق ترین نماینده ایران در اسکار، فیلم «بچه های آسمان» ساخته مجید مجیدی است که تا مرحله نامزدی نهایی در میان پنج فیلم برتر اسکار خارجی پیش رفت.

● ایران در تاریخچه اسکار

سینمای ایران برای نخستین بار در سال ۱۳۵۶، فیلم «دایره مینا» ساخته داریوش مهرجویی را به اسکار معرفی کرد و پس از آن فیلم «باد صبا» ساخته آلبرلاموریس، به عنوان نماینده ایران در سال ۵۷ راهی آکادمی اسکار شد.سینمای ایران ۱۶ سال نماینده ای به اسکار معرفی نکرد، تا سال ۱۳۷۳ که فیلم «زیر درختان زیتون» ساخته عباس کیارستمی و سپس در سال ۱۳۷۴ «بادکنک سفید» به کارگردانی جعفر پناهی معرفی شد، سال ۷۵ فیلمی معرفی نشد و سال ۷۶ «گبه» به کارگردانی محسن مخملباف در اسکار حضور یافت.

سال ۷۷ «بچه های آسمان» به کارگردانی مجید مجیدی جزو پنج نامزد نهایی قرار گرفت، سال ۷۸ «رنگ خدا» به کارگردانی مجید مجیدی، ۷۹ «زمانی برای مستی اسب ها» بهمن قبادی، ۸۰ «باران» مجید مجیدی، ۸۱ «من ترانه ۱۵ سال دارم» رسول صدر عاملی، ۸۲ «نفس عمیق» پرویز شهبازی، ۸۳ «لاک پشت ها هم پرواز می کنند » بهمن قبادی و ۸۴ «خیلی دور خیلی نزدیک» رضا میرکریمی، ۸۵ «کافه ترانزیت»، ۸۶ «میم مثل مادر» مرحوم رسول ملاقلی پور و ۸۷ «آواز گنجشگ ها» مجید مجیدی معرفی شد.

امسال نیز «درباره الی» ساخته اصغر فرهادی به دلیل موفقیت های بسیار در جشنواره های داخلی و بین المللی و نیز اکران آن در کشورهای اروپایی برای شرکت در بخش فیلم های غیر انگلیسی زبان به آکادمی اسکار معرفی شد.

علی نژاد