تنها راه حل مشكل سیمان

سیمان از مصالح ساختمانی با اهمیتی است كه نقش بسزایی در پیشبرد اهداف عمرانی و ساخت وسازها و برنامه ریزی های بخش مسكن دارد

سیمان از مصالح ساختمانی با اهمیتی است كه نقش بسزایی در پیشبرد اهداف عمرانی و ساخت وسازها و برنامه ریزی های بخش مسكن دارد. با گذشت بیش از ۷۰ سال از ورود سیمان به كشور ما، متاسفانه دستگاه های مسئول نتوانسته اند الگوی مناسبی برای مراحل مختلف تولید، توزیع و مصرف سیمان به وجود آورند تا ضمن حداكثر بهره وری از این مصالح ساختمانی، از نوسان های مختلف بازار سیمان در فصل های مختلف كاری بكاهند. طرح جامع سیمان كه در سال ۱۳۸۲ از سوی وزارت بازرگانی و وزارت صنایع تدوین شد، به خاطر بی توجهی به موضوع مصرف صحیح سیمان و پی ریزی فرآیند توزیع سیمان بر مبناهای غلط گذشته، نتوانست مشكلی از مشكلات سیمان را برطرف كند.

تعریف مجدد یك فرآورده

برنامه ریزی برای ساماندهی توزیع سیمان، نیازمند تعریف مجدد این فرآورده ساختمانی در مناسبات ساخت وساز است كه در این تعریف بایستی نكات زیر مد نظر قرار گیرد:در فرآیند تولید هر تن سیمان ، ۱۲۵ لیتر سوخت فسیلی، مصرف و یك تن گاز كربن دار وارد محیط زیست می شود و در بین صنایع مختلف، از جمله صنایع آلوده كننده است، لذا بایستی حداكثر بهره وری مناسب از سیمان تولیدی كشور در راس برنامه ریزی ها برای تولید و توزیع ومصرف سیمان قرار گیرد، زیرا تولید سیمان، خسارات زیست محیطی فراوانی به جامعه تحمیل می كند .

ساختار توزیع سیمان ، بایستی متناسب با ساختار مصرف صحیح باشد. در حال حاضر، سیمان تولیدی كشور، در سه بخش مصارف سازه ای، مصارف بنایی و قطعه سازی مصرف می شود كه از نظر بهره وری مناسب از سیمان، این ۳ بخش به ترتیب زیر طبقه بندی می شوند :

قطعه سازی: بهترین روش فرآوری صحیح سیمان در بخش تولید قطعات بتنی اتفاق می افتد، زیرا قطعات بتنی در كارخانه های مجاز و مجهز فرآوری و ساخت بتن و تحت كنترل های لازم برای رعایت استانداردهای تولید بتن ساخته می شوند. قطعات بتنی با اینكه می توانند بخش قابل توجهی از موارد مصرف سیمان را تامین كنند، متاسفانه جایگاه مناسبی در بخش ساخت و ساز به دست نیاورده اند. از طرفی با وجود كارخانه های متعدد قطعه سازی، به خاطر كم توجهی دستگاه های دولتی، این كارخانه ها با حداقل ظرفیت های تولیدی خود فعالیت می كنند، در حالی كه می توان با حمایت های تعریف شده از این بخش، شرایطی را به وجود آورد كه سرمایه گذاری های جدید در صنعت تولید قطعات بتنی انجام پذیرد.

مصارف سیمان در بخش سازه ای

بخش قابل توجهی از سیمان تولیدی كشور، درقالب بتن آماده در بخش سازه ای از قبیل فونداسیون ها (پی ها)، ستون ها، سقف ها یا سازه های صنعتی از قبیل سدها، پل ها و ... مورد استفاده قرار می گیرد كه بر اساس ارزیابی های آماری صورت گرفته در پروژه های عمرانی و ساخت وسازهای كشور، بیش از ۷۰درصد مصارف سیمان تولیدی در كشور، در این بخش مصرف می شود؛ البته حساس ترین مصرف سیمان نیز در این بخش است؛ فونداسیون ها، ستون ها و سقف ها مهمترین بخش های یك ساختمان را تشكیل می دهند و با توجه به خطرات ناشی از زلزله كه تقریبا همه جای كشور را تهدید می كند، ضرورت رعایت استانداردهای تولید و مصرف بتن سازه ی در همه پروژه های عمرانی و ساخت سازهای كشور اهمیت فوق العاده ی دارد.

از طرفی مصرف صحیح بتن در این بخش ها، تاثیر بسزایی در مقاومت و طول عمرساخت وسازهای كشور دارد. بر اساس آمار ارائه شده از سوی وزارت مسكن و شهرسازی، عمر مفید ساختمان های كشور ما ۳۰ سال است، حال آنكه در صورت رعایت استاندارد های ساخت وساز و مصالح ساختمانی، این مدت براحتی به ۱۰۰ سال افزایش می یابد كه رعایت استاندارد بتن آماده و استاندارد تیرچه به عنوان بخش های اساسی سازه ای ساختمان، مهمترین آنهاست.

قوانین و استانداردها

به خاطر اهمیتی كه بتن آماده در ساخت وساز دارد، استاندارد ملی بتن آماده به شماره ۶۰۴۴ ، از تاریخ ۱/۸/۸۲ مشمول مقررات استاندارد اجباری شده است، هر چند آئین نامه بتن ایران (ابا) نیز پیش از آن برای مرحله طراحی بتن مسلح در پروژه های عمرانی مشمول رعایت الزامی بوده، اما به خاطر عدم تعریف ساختار مناسب برای رعایت دقیق این آئین نامه، توفیق چندانی حاصل نشده است، لیكن تولید و مصرف بتن آماده پس از ابلاغ اجباری بودن رعایت استاندارد ملی ۶۰۴۴ در حال تكوین مناسبات خود در پروژه های عمرانی است. نظر به اینكه رعایت استاندارد ملی ۶۰۴۴ برای تولید بتن آماده، فقط در صلاحیت كارخانه هایی است كه ماشین آلات مورد نیاز، نیروی انسانی متخصص، در كنار آزمایشگاه و سازمان كنترل كیفیت را دارند، لذا ضروری است كه به این مسئله به صورت علمی و مهندسی نگاه شود. در حال حاضر به خاطر توجه ویژه ای كه در استان تهران به این مسئله شده، تمامی واحدهای دارای مجوز فعالیت از وزارت صنایع، با ظرفیتی بیش از ظرفیت مورد نیاز پروژه های در دست اجرای استان، موفق به اخذ گواهینامه استاندارد برای بتن آماده شده اند ولیكن هنوز به رغم توانمندی ها و امكانات موجود در استان تهران، بخش قابل توجهی از بتن های مصرفی در بخش های سازه ای، یا به صورت دستی در محل كار و بدون رعایت الزامات لازم برای تولید بتن استاندارد و بوسیله كارگران غیر ماهر و با ابتدایی ترین امكانات ساخته می شود، یا تعداد قابل توجهی از كارگاه های غیرمجاز بدون داشتن صلاحیت لازم برای تولید بتن استاندارد به عرضه این محصول مشغولند؛ حال آنكه برابر تبصره ۴ ماده ۶ قانون تاسیس موسسه استاندارد و ماده ۱۳ قانون تعزیرات حكومتی، بایستی درباره فرآورده هایی كه مشمول مقررات استاندارد اجباری است، سریعا از هرگونه تولید و مصرف بتن غیراستاندارد جلوگیری شود.

---