شنبه, ۴ اسفند, ۱۴۰۳ / 22 February, 2025
موزه زنده یی که ویران می شود
جاذبه‌های گردشگری بیش از شش هکتار از جنگل‌های ملی و باستانی نکا با درختانی در حدود ۲۰۰ سال قدمت، توسط یکی از نمایندگان مجلس در یک مرحله تغییر کاربری داده و نهال میوه جایگزین آن شد.
این خبری بود که در روزهای پایانی آذر ماه به گوش خبرنگاران رسید اما هیچ رسانه‌یی به آن نپرداخت.
هر چند مدیر کل منابع طبیعی استان مازندران اعلام کرد که پرونده این تخلف به دادگاه ارسال و با خاطیان برخورد خواهد شد، اما این تنها یکی از پرونده‌های مربوط به تصرف اراضی جنگلی، بخصوص جنگل‌های هیرکانی یا همان نوار ساحلی حاشیه دریای خزر و منطقه ارسباران است که به دلیل عدم تامین اعتبارات مالی مورد نیاز برای رسیدگی به این پرونده‌ها مسکوت مانده‌اند.
جنگل‌های هیرکانی یکی از منحصربه‌فردترین نوع جنگل‌ها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی بر شیب‌های شمالی جبال البرز قرار گرفته و سواحل جنوبی دریای خزر را می‌پوشاند. این ناحیه از حوالی آستارا در شمال غرب تا حوالی گرگان در شرق ایران ادامه می‌یابد.
این جنگل‌ها که از دوران ژوراسیک به جای مانده‌اند، ۷/۳ میلیون هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل می‌داده‌اند که هم اکنون به ۸/۱ میلیون هکتار تقلیل یافته‌اند.
روند تخریب جنگل‌ها در ایران
بنابر آمار، در سال ۱۳۴۰ میزان پوشش جنگلی ایران ۱۸ میلیون هکتار و از این میزان ۷/۳ میلیون هکتار سهم جنگل‌های هیرکانی بود.
اما هم اکنون کل پوشش جنگلی ایران ۷/۱۲ میلیون هکتار و ۷/۱ میلیون هکتار آن سهم جنگل‌های هیرکانی است. سوال این است که ۶ میلیون هکتار اراضی جنگلی در طی ۴۴ سال چگونه از بین رفته است؟
کارشناسان بهره‌برداری بی‌رویه شرکت‌های بهره‌بردار از جنگل‌ها، قاچاق چوب‌های جنگلی، حضور بیش از حد دام در جنگل و مرتع و تبدیل جنگل به اراضی کشاورزی و باغی را از عوامل تخریب جنگل‌ها می‌دانند.
به گفته معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی منطقه ساری، در سال‌های ۸۱۳۵۶ بیشترین تجاوز به عرصه‌های جنگلی توسط قاچاقچیان چوب در جنگل‌های شمال کشور صورت گرفته است.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار گفته است: «در این سال‌ها بیش از ۵۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی بخصوص در مناطق روستایی مورد استفاده قرار گرفت.»
وی افزود: «در بحبوحه پیروزی انقلاب بیشترین تخریب به عرصه‌های ملی در شمال کشور صورت گرفته و افراد ناآگاه جنگل‌ها را تبدیل به زمین‌های کشاورزی، باغ و مناطق مسکونی می‌کردند.»
به گفته این مقام دولتی قبل از انقلاب سطح جنگل‌های شمال سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار بود که این رقم اکنون به دو میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار رسیده است.
عده‌یی از کارشناسان سازمان منابع طبیعی گیلان ۴۵ درصد تخریب جنگل‌های استان را ناشی از حضور دام و دامدار در این مناطق می‌دانند و معتقدند شرکت‌های بهره‌بردار می‌توانند به عنوان عامل کاهش برداشت چوب فعالیت کنند و به عنوان مثال کاهش برداشت چوب از جنگل‌های گیلان را از ۴۱۱ هزار و ۶۱۴ مترمکعب در سال ۱۳۷۰ به ۱۹۰ هزار مترمکعب در سال ۱۳۸۳ شاهدی بر این مدعا می‌دانند.
اما اولین بار برخلاف جریان اطلاع‌رسانی متداول که همیشه جنگل‌نشینان را مقصر جلوه می‌داد، مرداد ماه سال ۸۰ مهندس علی صوفی استاندار وقت گیلان، شرکت‌های دولتی بهره‌بردار را به عنوان عامل اصلی تخریب جنگل‌ها معرفی کرد.
وی در آن زمان با تاسف‌بار خواندن ادامه روند تخریب جنگل‌های شمال کشور، خواستار اتخاذ یک راهکار عملی ملی برای حفظ این موهبت بی‌نظیر الهی برای نسل‌های آینده شد. اما ارزش جنگل‌های هیرکانی تنها به بعد زیست‌محیطی آن محدود نمی‌شود.
قدمت این جنگل‌ها که جزو بقایای دوران سوم زمین‌شناسی هستند از یک سو و وجود ۸۰ گونه گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و غیره از سوی دیگر، نشان می‌دهد که این اراضی می‌توانند همچون موزه زنده‌یی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی مورد استفاده قرار بگیرند.
اما بی‌توجهی به این مساله و عدم آماده‌سازی این جنگل‌ها سبب شده بیشتر بازدیدکنندگان آنها، مسافران داخلی باشند که بین سفرهای درون‌شهری برای استراحت و تناول غذا در جنگل توقف میکنند و گاهی اوقات نیز با رعایت نکردن اصول استفاده از جنگل باعث لطمه زدن به آن می‌شوند که ده‌ها مورد آتش‌سوزی در فصل گذشته نیز در زمره همین اتفاقات است.
«عباس جعفری»، طبیعت‌گرد، ضمن اشاره به این مطلب اضافه می‌کند: «در حال حاضر مدت ۳ سال است که من به همراه تیمی که شامل کارشناسان مورد نیاز برای راهنمایی جنگل هستند و پروفسور تومی‌یاما، گیاه‌شناس ژاپنی، ۶ گروه ژاپنی را برای بازدید از جنگل‌های گلستان همراهی می‌کنیم.»
جعفری در این مورد گفت: «هتل مناسبی برای اسکان گردشگران موجود نیست و کمپ هم جای مناسبی برای گردشگر به شمار نمی‌رود. در بیشتر موارد مجبور شده‌ایم گردشگران را در خانه‌های روستایی اسکان دهیم که باعث نارضایتی آنان شده است. همچنین برای تامین غذای آنان باید چند کیلومتر مسافت طی کنیم.»
جعفری افزود: «ما فقط می‌گوییم که طبعیت داریم ولی داشتن پیست اسکی، جنگل و کوه کافی نیست، آن هم وقتی استانداردهای ما با ابتدایی‌ترین استانداردهای بین‌المللی قابل مقایسه نیستند.»
اما دکتر آقاخانی، استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران معتقد است بیشتر جهانگردانی که جذب این جنگل‌ها می‌شوند دید علمی دارند زیرا این جنگل‌ها مانند فسیل زنده هستند. به این معنی که درختان و گونه‌های گیاهی موجود در این جنگل‌ها در اروپا به صورت فسیل یافت می‌شوند.
بنابراین این گیاهان برای تمام دنیا ارزش دارند.
وی به عنوان مثال از کشف قدیمی‌ترین گیاه آوندی دنیا در کنار هتل رامسر یاد می‌کند و می‌گوید: «اگر این اتفاق در کشور دیگری افتاده بود، ارتش آن کشور برای حفظ این گیاه بسیج می‌شد، زیرا این گیاهان نادر نه فقط ارزش زیست‌محیطی دارند، بلکه منبع درآمد کشور از طریق جذب گردشگران خارجی خواهند شد.»
این استاد دانشگاه، گردشگران جنگل‌های شمال را به سه دسته تقسیم می‌کند و می‌گوید: «بخشی از این گردشگران، گیاه‌شناسانی هستند که برای دیدن گونه‌های نادر گیاهی موجود در جنگل‌های هیرکانی به ایران می‌آیند. دسته دوم توریست‌های عمومی هستند که بیشتر از کشورهای آسیای میانه و خاورمیانه به ایران می‌آیند.
دلیل این امر هم این است که آسیای میانه و خاورمیانه در منطقه‌یی خشک واقع شده و ایران نزدیک‌ترین کشور در این منطقه است که جنگل دارد . گروه سوم نیز ایران‌گردهایی هستند که برای بازدید گیاه خاص و کمیاب یا حیات‌وحش یا اماکن تاریخی و تفریح به ایران می‌آیند.»
به عقیده دکتر آقاخانی آنچه گردشگران جنگل‌های شمال نیاز دارند، راهنمای متخصص و اطلاعات مناسب در مورد گیاهان، جانوران و نقشه راه‌هاست.
وی می‌گوید: «بسیاری از گردشگران تمایل ندارند در هتل‌ها بمانند، بلکه ترجیح می‌دهند که راهنمایی شوند تا در جای مناسب چادر بزنند.»
امکان دیگری که از نظر این استاد دانشگاه باید در اختیار بازدیدکنندگان جنگل‌های هیرکانی قرار بگیرد، ترانسپورت یا امکان در اختیار گرفتن ماشین برای گردشگرانی است که به صورت فردی و نه در قالب تور، اقدام به بازدید از این جنگل‌ها میکنند.»اما وی در آخر باز به این مساله می‌پردازد که تا هنگامی که ارزش جنگل‌های هیرکانی و گونه‌های گیاهی نادر و قدیمی این جنگل‌ها برای مسئولان روشن نشود و راهی برای حفظ این گونه‌ها و تبدیل جنگل به یک موزه نیابند، راهی نیز برای جذب گردشگر خارجی نخواهیم یافت.
منبع:CHN
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست