آهنگساز فیلم بازیگر پنهان

آهنگساز فیلم, همچون یک بازیگر پنهان در فیلم است او باید در هر سکانس, خود را به جای شخصیت های آن قرار داده و موسیقی ذهن آنها را بشنود

آهنگساز فیلم، همچون یک بازیگر پنهان در فیلم است. او باید در هر سکانس، خود را به جای شخصیت‌های آن قرار داده و موسیقی ذهن آنها را بشنود .

موسیقی فیلم در سایر کشورها یک رشته دانشگاهی مستقل است اما متاسفانه هنوز در دانشگاه‌های ایران این رشته تاسیس نشده است. من فکر می‌کنم اگر آهنگساز فیلم به طور اختصاصی تربیت شود به رشد کیفی کارهای تصویری اعم از فیلم و سریال و ... کمک شایانی می‌کند .

● قدم نخست

در ابتدا آهنگساز بر اساس داستان فیلم و تصاویری که در اختیار دارد و نیز مشورتی که با کارگردان انجام می‌دهد فضای اصلی موسیقی را انتخاب کرده در مورد رنگ‌آمیزی (انتخاب سازها و ارکستراسیون) تصمیم می‌گیرد؛ سپس برای فضاهای متفاوتی که در داستان فیلم موجود است موسیقی‌های مختلفی را می‌سازد. بعد از ضبط و میکس آهنگ‌ها، بنابر حس تصاویر، موسیقی متناسب با آنها انتخاب و سینک زده می‌شود .بدین معنی که اگر زمان تصویر یک دقیقه و سی ثانیه باشد در صورتی که موسیقی مناسب با آن تصویر بلندتر بود، اصطلاحا کات زده می‌شود و اگر کوتاه‌تر بود قسمتی از آن کپی شده و اصطلاحا لوپ زده می‌شود تا تایم موسیقی با تایم تصویربرابر شود .

● موسیقی فیلم و موسیقی سریال

در فیلم نهایتا دو ساعت تصویر وجود دارد و برای هر سکانسی از آن که نیاز به موسیقی داشته باشد اختصاصا موسیقی نوشته می‌شود اما در سریال به دلیل حجم بالای تصاویر و نیز این نکته که امکان دیدن تمام قسمت‌ها از ابتدا برای آهنگساز وجود ندارد، در نتیجه آهنگساز بر اساس تم یک قسمت از داستان، چند قطعه موسیقی در فضاهای مختلف و مرتبط می‌سازد و از میان آنها برای تصاویر مختلف به تناسب استفاده می‌کند .اگر برای آهنگسازی یک سریال فرصت کافی وجود داشته باشد، بهتر آن است که آهنگساز برای هر سکانسی، موسیقی خاص آن را بسازد؛ اما متاسفانه در نود درصد سریال‌ها چنین اتفاقی نمی‌افتد و آخرین چیزی که به یاد تهیه‌کنندگان محترم می‌آید، موسیقی آن است. بنابراین آهنگساز مجبور است به کات زدن و یا لوپ کردن موسیقی بپردازد که همیشه در آن احتمال خطا هم هست .

● موسیقی آکوستیک برتر است

موسیقی الکترونیک در مقایسه با موسیقی آکوستیک فاقد حس است. ورود حس نوازندگان به موسیقی تاثیر شگرفی بر اثرگذاری آن خواهد داشت .من بیشتر از ویژگی‌های خود تصاویر الهام می‌گیرم و سازهایم را براساس تصاویر انتخاب می‌کنم و یا به‌عبارتی رنگ موسیقایی را با رنگ تصویر تطبیق می‌دهم. اغلب مجبور هستم بر‌اساس محدودیت‌های مادی از موسیقی الکترونیک و سمپل‌ها نیز در کنار سازهای آکوستیک ( استفاده از سازها توسط نوازنده ) بهره ببرم. اما چنانچه محدودیتی از لحاظ مالی وجود نداشته باشد، ترجیح می‌دهم بیشتر از موسیقی آکوستیک استفاده کنم مگر اینکه رنگ خاصی از تصویر را دریافت کنم که با هیچیک از سازهای آکوستیک بتوان آن را بیان کرد. در آن صورت به میل خود به سراغ موسیقی الکترونیک رفته و از میان سمپل‌ها صدایی را که متناسب با آن تصویر است پیدا می‌کنم .

● تعامل آهنگساز با کارگردان

برخی از کارگردانان اطلاعات خوبی در مورد موسیقی دارند. این اطلاعات لزوما نمی‌بایست تخصصی باشد بلکه همان‌قدر که کارگردان بداند از موسیقی چه می‌خواهد، کافی است. به هر حال در هر زمینه از فیلم یا سریال کارگردان به دلیل داشتن اشراف کامل بر کار، حرف اول را می‌زند و در مورد موسیقی هم همین طور است. اما جزئی از کارگردانان نیز هستند که قادر نیستند آنچه را که از موسیقی می‌خواهند بازگو کنند. بنابراین آهنگساز شاید مجبور باشد چندین مسیر را طی کند تا در نهایت به هدف کارگردان دست یابد. در این میانه برخی از کارگردانان نیز هستند که کار موسیقی را به تمامی به آهنگساز می‌سپارند که البته تعداد آنان بسیار اندک است .

● محدودیت‌ها و مشکلات

کمبود امکانات یک بحث کلیدی است و به مدیریت هنری کشور مربوط می‌شود. به هر حال تمام کسانی که مشغول انجام فعالیت‌های هنری هستند امیدوارند که در آینده اتفاقات خوبی بیفتد و در تمامی زمینه‌ها راه برای هنرمندان هموارتر شود.

متاسفانه هنرمند تامین نیست، چه از نظر رفاه مادی و چه از لحاظ رفاه معنوی. ما نوازنده خوب بسیار کم داریم. شاید یکی از دلایل اصلی این موضوع این باشد که یک شخص وقتی ببیند که آینده مبهمی در یک رشته در انتظار اوست، هر قدر هم که در آن رشته دارای استعداد و توانایی باشد، به سراغ آن نخواهد رفت .تعداد نوازندگان مسلط استودیویی ما در هر ساز به انگشتان دست نمی‌رسد و علت آن این است که هنرمند در جامعه ما تامین نیست .

محمد مهدی گورنگی