پرهیز از سخنان بیهوده

زبان منشأ شکل گیری بسیاری از گناهان صغیره و کبیره است از همین رو, درباره زبان گفته اند «جِرمش اندک و جُرمش بزرگ است » همچنین برخی از سخنان اگرچه گناه و معصیت به شمار نمی آیند, از آنجا که بیهوده اند و هیچ سود دنیوی و اخروی در پی ندارند, سبب کدورت قلب و سنگدلی می شوند

زبان منشأ شکل‌گیری بسیاری از گناهان صغیره و کبیره است. از همین رو، درباره زبان گفته اند: «جِرمش اندک و جُرمش بزرگ است.» همچنین برخی از سخنان اگرچه گناه و معصیت به شمار نمی‌آیند، از آنجا که بیهوده اند و هیچ سود دنیوی و اخروی در پی ندارند، سبب کدورت قلب و سنگدلی می‌شوند. پس مؤمنان هم برای رهایی از گزند گناهان و هم برای در امان ماندن از تیرگی قلب، از سخنان بیهوده و تباه کننده می‌پرهیزند و حتی در برابر سخنان پوچ و بی‌ارزش دیگران نیز به شایستگی برخورد می‌کنند.

خداوند متعال در توصیف این گروه از اهل ایمان می‌فرماید: «وَ اِذا سَمِعُوا بِاللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ؛ و هنگامی‌که سخن بیهوده‌ای می‌شنوند، از آن روی برمی‌گردانند.» (قصص: ۵۵) در جای دیگر می‌فرماید: «وَ ِاذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرّوا کِراما؛ و هنگامی‌که با بیهوده‌ای روبه رو می‌شوند، با بزرگواری از آن درمی‌گذرند.» (فرقان: ۷۲) پس در سوره مؤمنون، به چنین انسان‌هایی مژده رستگاری داده شده است: قَدْ أَفْلَحَ الْمُوءْمِنُونَ وَ الَّذینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ. (مؤمنون: ۱ و ۳) به تحقیق، مؤمنان رستگار شدند آنها که در نمازشان فروتنند و آنها که از (کارهای) بیهوده روی برمی‌گردانند. همان گونه که گاهی یک سخن ناپخته و ناپسند، اسباب بدبختی انسان را فراهم می‌کند، کنترل زبان نیز می‌تواند بستر مناسبی را برای رسیدن به رستگاری ابدی آماده سازد.

انفاق و دستگیری از محرومان و بیچارگان، یکی از برترین کارهاست که خیر و پاداش فراوان به همراه دارد. خداوند متعال در سوره مبارکه «سجده» نماز شب و انفاق در راه خدا را دو عملی می‌داند که پاداش آن، از تصور انسان خارج است: تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَ طَمَعًا وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ. (سجده: ۱۶ و ۱۷) پهلوهایشان از بسترها جدا شود (و به نیایش شبانه برخیزند) و با بیم و امید، خدای خویش را می‌خوانند و از آنچه به آنها روزی کرده ایم، انفاق می‌کنند. هیچ کس نمی‌داند چه بسیار نعمت‌هایی که روشنی بخش چشم است، به عنوان پاداش کارهایشان در عالم غیب برایشان ذخیره شده است.

در آیه ۳۸ سوره مبارکه روم، نیز به اهل انفاق این گونه وعده رستگاری داده شده است: فِآتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ وَ الْمِسْکینَ وَ ابْنَ السَّبیلِ ذلِکَ خَیْرٌ لِلَّذینَ یُریدُونَ وَجْهَ اللّهِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ. پس حق خویشان خود و بیچارگان و در راه ماندگان را بپرداز که این کار برای کسانی که خشنودی خداوند را طلب می‌کنند، مایه خیر و برکت است و آنها، کسانی هستند که رستگار خواهند شد .«در این آیه شریفه، دو نکته قابل تأمل وجود دارد: نکته نخست اینکه انفاقی به رستگاری انسان می‌انجامد که از عنصر «اخلاص» برخوردار و تنها برای کسب خشنودی پروردگار صورت گرفته باشد. نکته دیگر در عبارت «فات ذالقربی حقه» و لفظ «حقه» نهفته است و آن اینکه خویشاوندان، در اموال انسان شریکند و اگر انسان مالی به آنها می‌بخشد، در حقیقت، حق آنان را ادا می‌کند و منتی بر گردن آنها ندارد».