جین سینگ “پادشاه گیاهان بوته ای

جین سینگ گیاهی نیرو بخش بوده و در حفظ سلامتی و هماهنگی فعالیت های اساسی و حیاتی بدن نقش به سزایی دارد

این گیاه در زمره گیاهان بومی مناطق شرقی آسیا و شمال آمریكا به شمار می آید و ریشه آن به عنوان دارویی اساطیری، بیش از هزاران سال است كه در میان مردم كشورهای چین، كره، تایلند، ویتنام، منچوری و نیز در بین سرخپوستان امریكایی مورد مصرف قرار می گیرد.

جین سینگ گیاهی نیرو بخش بوده و در حفظ سلامتی و هماهنگی فعالیت های اساسی و حیاتی بدن نقش به سزایی دارد. این گیاه قرن هاست كه به منظور بهبود عملكرد حافظه، كاهش استرس، درمان ناتوانی، سستی و سایر علائم ناشی از فرسودگی و افزایش سن و همچنین برای افزایش طول عمر افراد مورد استفاده قرار می گیرد.

این گیاه در دوران گذشته از چنان ارزش والایی در شرق برخوردار بود كه به عنوان مثال در چین تنها امپراطوران حق جمع آوری و نگهداری ریشه های آن را داشتند و در دوران های بعد نیز به عنوان جزیی جدایی ناپذیر از وعده غذایی پادشاهان و امپراطوران به منظور افزایش قوای جسمانی، ذهنی، و به عنوان اكسیر جوانی و شادابی جایگاه خود را همچنان حفظ نمود.

جینسینگ را به عنوان یك عامل پیشگیری كننده و نیز ” اعاده كننده و كارا“ به منظور افزایش ظرفیت جسمانی و ذهنی و روانی تأئید كرده و نقش به سزای آن را به منظور كمك در بهبود عوارضی چون ضعف، ناتوانی، از دست دادن تمركز در طول دوره نقاهت مورد توجه قرار داده است. WHO) ۱۹۹۹)

از سایر خواص جینسینگ می توان به موارد زیر اشاره كرد.

▪ گشایش ذهن

▪ افزایش قدرت جسمانی ( نیرومند تر ساختن بدن)

▪ بهبود فعالیت حافظه

▪ افزایش شادابی و نشاط (‌ به عنوان محرك)

▪ افزایش قدرت تحمل و پایداری

▪ از بین بردن استرس ها

▪ مقابله با پیری و فرسودگی ( عوارض ناشی از افزایش سن)

▪ بالا بردن قدرت دفاعی بدن در برابر بیماری ها ( امراض)

▪ تقویت سیستم ایمنی بدن

▪ تنظیم سوخت و ساز و متابولیسم بدن

▪ جلوگیری از سردرد

▪ درمان بیخوابی و بد خوابی

▪ كاهش اثرات منفی ناشی از یائسگی ( تأثیرات تعدیل كننده بر عوارض ناشی از یائسگی در خانم ها)

▪ بر طرف ساختن یا بهبود مشكلات جنسی در هر دو جنس

▪ رفع خستگی، ضعف و بی حالی

▪ افزایش قدرت و توان سیستم قلبی و عروقی

▪ تنظیم فشار خون ( كاهش دهنده فشار خون در صورت بالا بودن آن و افزایش دهنده فشار خون در صورت پایین بودن آن)

▪ تنظیم سطح قند خون بدن ( مشابه بالا)

لازم به ذكر است كه خواص بر شمرده شده قطعاً در ریشه این گیاه وجود دارد و دلیل آن به وجود تركیباتی خاص كه از مهمترین آن ها می توان به دسته ای از تركیبات به نام ginsenoside می توان اشاره كرد كه بعداً مفصلاً به توضیح آن خواهیم پرداخت. باز می گردد هر چه ریشه این گیاه مسن تر شود تجمعginsnoside ها نیز افزایش می یابد و بدین ترتیب با افزایش تدریجی سن گیاه خواص درمانی و دارویی ریشه آن نیز افزایش می یابد.

ریشه جینسینگ می تواند بیشتر از صد ها سال زندگی كند. ولی بتدریج تغییراتی در ساختار آن حاصل می گردد.

این گیاه در حدود سال چهارم از زندگی خود شروع به گل دادن می كند و پس از سپری كردن حدواً ۴ تا ۶ سال از عمر خود، ریشه اش، به بلوغ می رسد جالب این كه اهمیت این گیاهان در چین تا به حدی است كه صادرات بذر این گیاه ممنوع است و از گیاهان تحت حفاظت در این سرزمین به شمار می آیند. همچنین در كشور روسیه كندن گونه هایی وحشی این گیاهان غیر قانونی ست و در صورت تخلف شرایط خاص خود را دارا می باشد.

ریشه این گیاهان از چنان جایگاهی در میان بومیان چینی و درطب سنتی آن دوران بر خوردار بوده اند كه اطبای كهن، از آن به عنوان جزیی لاینفك در همه نسخه های تجویزی خود استفاده می كردند و آن را در درمان هر نوع بیماری مفید می دانستند،این چنین بود كه ریشه های آماده شده این گیاه ( پس از طی مراحل تكمیلی) توسط خود بیمار به منظور بازیابی سلامت گذشته و از دست رفته و یا توسط افراد سالم برای دستیابی و بهره مندی از خواص بی نظیر و شگفت آور این گیاه جویده می شدند.

شواهد بدست آمده حاكی از آن است كه این گیاهان برای از میان بردن آثار ناشی از خستگی و ضعفِ قوای ذهنی و جسمی موارد استفاده فراوانی دارند و نیز برای درمان بیمارانی كه از دردهایی در ناحیه سینه شكایت داشتند ( بیماری های ریوی) نیز پیشنهاد می شوند همچنین این گیاه قادر به از بین بردن تومورها و افزایش طول مدت زندگی افراد می گردد. مطلب قابل ذكر اینكه با وجود تمام آن چه در مورد خواص درمانی این گیاه گفته شد، این دارو عمدتاً نقش حفاظتی و پیشگیری كننده داشته و كمتر به عنوان علاج قطعی و سریع ( فوری) در درمان بیماری ها به كار گرفته می شود و در صورت استفاده مرتب ونسبتاً طولانی مدت قادر به افزایش قوای جسمانی و ذهنی، شادابی و طول عمر می گردد.

جینسینگ در دسته گیاهان همه ساله و دائمی قرار می گیرد. بسیار كند رشد بوده و به سال ها وقت برای بلوغ خود نیازمند است. ریشه ای بزرگ و گوشتی داشته و طول آن بهcm ۷-۵ می رسد. ضخامت ریشه در حدود cm۵/۲-۱ می باشد و بخش اصلی آن حالتی دوكی شكل و معمولاً ۲ شاخه در انتها را به خود می گیرد. معمولاً ریشه چه های كوچكی نیز از اطراف آن به سمت خارج رشد می كنند. ریشه این گیاهان در بین دوران ۳ تا۱۰ سالگی گیاه قابل برداشت است و در صورت گذشت سالیان بسیار دراز به تدریج فرسوده شده و تغییر شكل می دهد و می تواند منفذدار و چوبی شود.

محدوده رنگی در بین ریشه این گیاه از زرد بسیار كم رنگ مایل به سفید تا خرمایی و قهوه ای در انواع آمریكایی آن است. این گیاه به نوبه خود بسیار زیبا و جذاب بوده دارای ساقه ای بر افراشته با ارتفاعی كه می تواند به یك فوت نیز برسد و برگ های سبز رنگ با كناره های مضرس، میوه ای مشابه به تمشك یا شاتوت با تجمع خوشه ای مشابه، به رنگ قرمز روشن در لابلای برگ های نسبتاً پهن و زیبای آن خود نمایی می كند كه همه این ها ظاهری بسیار دوست داشتنی به این گیاه سودمند بخشیده اند. البته تا كنون استفاده عمده تنها از ریشه این گیاه صورت گرفته است و سایر بخش های آن مصارف دارویی ندارند.

اگر چه جینسینگ بیش از ۴۰۰۰ سال است كه مورد استفاده قرار می گیرد و نام آن به عنوان ارزنده ترین و محبوب ترین گیاه در میان نوشته های بدست آمده از ۲۰۰۰ سال پیش در چین قابل رویت می باشد، اولین بار توسط یك گیاه شناس به نام Collinson در سال ۱۷۴۰به جامعه علمی انگلیس شناسانده شد.

گذشته از آن استفاده جینسینگ به صورت مدرن تر از قرن ۱۹ همزمان با ارائه مقاله ای از جانب یك كشیش آغاز شد. او كه به عنوان مبلغی مذهبی پا به سرزمین چین نهاده بود پس از آشنایی با فواید این گیاه اعجاب آور مقاله ای در مورد خواص درمانی آن با عنوان ” شرحی در باره گیاهی تاتاری با عنوان جینسینگ “ منتشر ساخت كه نقش بسزایی را در شناساندن این گیاه به مردمان دیگر كشورها ایفا كرد.

نام جینسینگ به طیف وسیع و نسبتا ًمتمایزی از گونه هایی با ظاهری متفاوت و خواص درمانی نسبتاً گوناگون كه چگونگی پرورش واقلیم زیست آن ها نیز تا حدی با یكدیگر فرق می كند، اطلاق می شود ولی به طور كلی همه این گیاهان در خانواده ای با نام Araliaceae) ) جا می گیرند. حال در اینجا برای آن كه در یابیم كدامیك از این گیاهان را می توان به عنوان جینسینگ حقیقی بر شمرد به ذكر پاره ای از خواص تعدادی از معروفترین انواع این گیاهان می پردازیم.

۱) جینسینگ آسیایی (panax ginsing):

كه معمولاً با نام جینسینگ چینی یا كره ای معروف است. این جینسینگ به عنوان نمونه حقیقی جینسینگ با دارا بودن بیشترین خواص دارویی معرفی شده است. جالب است بدانیم كه نام این جنس به معنای علاج كننده عام یا شفای همه بیماری می باشد. خود این نام به تنهایی در بر گیرنده بسیاری از توضیحات در مورد خواص فراوان و شگفت آور این گیاه است. در واقع هیچ گیاهی را نمی توان یافت كه تا بدین حد به نامش نزدیك شده باشد. این نوع از جینسینگ مرغوبترین و بهترین نوع جینسینگ محسوب شده و كشت آن به صورت سنتی در كره صورت می گیرد. این گیاه به علت خواص و توان درمانی بالایی كه دارد بسیار مورد توجه است و علاوه بر كره در كشورهای دیگری از جمله چین، ژاپن، و بسیاری دیگر از كشورهای آسیایی قابل پرورش و كشت می باشد.

مطلب دیگر اینكه ریشه این گیاه با نام جین – چن (jin-chen) در میان بومیان چینی معروف است كه این واژه به معنای آدم نما ( شبیه آدم) بوده و وجه تسمیه آن به علت شباهت خاص شكل ظاهری ریشه این گیاهان با هیأت یك انسان است.

۲) جینسینگ آمریكایی (panax quinquefolius) :

این گیاه نسبت به مشابه چینی خود كوچكتر است و در بخش های شمالی آمریكا رشد می كند. جینسینگ آمریكایی توسط سرخپوستان ( مردمان بومی آن مناطق) به منظور درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه دارای لعاب ( شیره ای ) مشابه شیره گیاه شیرین بیان می باشد كه علاوه بر مواد شیرین موجود در آن برخی مواقع با مقادیری مواد تلخ و نیز انواعی از تركیبات معطر همراه می باشد. این شیره می تواند بوی ملایمی داشته باشد یا اصلاً بویی نداشته یاشد. موضوع قابل ذكر دیگر در مورد این گیاه آن است كه این گیاه با استقبال بسیار خوبی در آسیا مواجه شده به طوریكه امروزه بیش از ۸۵% جینسینگ كشت داده شده در آمریكا به بازارهای آسیایی صادر می گردند. جالب است بدانیدكه هر بوته از این ریشه ها در سال ۱۷۴۸ به ازای ا دلار در آمریكا و ۵ دلار در چین بفروش می رسیده ، كه این خود بیان كننده ارزش بسیار زیادی است كه بازرگانان چینی برای این گیاه قایل می شدند. اخیراًً كشت این گیاه به صورت انبوه در كانادا نیز رواج یافته است.

پی نوشت:

۱- Sanchi ginseng

۲- Dwarf ginseng

۳- ginsenosides

---