کیمیای سلامت

دکتر مسعود کیمیاگر می گوید وقتی غذا می خورید ۹ نکته یادتان باشد

در یک میهمانی رسمی، سر میز شام، نشسته‌اید و غذا با آداب تمام، دارد سرو می‌شود و می‌توانید غذا خوردن را شروع کنید اما خوب می‌دانید که غذا خوردن هم آدابی دارد و با رعایت آنها میزبان و سایر میهمان‌ها نکات زیادی را درباره شخصیت شما متوجه می‌شوند. بعضی از این آداب فقط به عنوان آداب معاشرت مطرح هستند ولی بعضی دیگر حتی در آموزه‌های دینی هم سفارش شده‌اند و ریشه در حفظ و ارتقای سلامت دارند....

اینکه این آداب و اصول چه هستند و حکمت هر کدام چیست، پرسشی است که با راهنمایی دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی سعی کرده‌ایم به آنها پاسخ دهیم.

۱) برای خنک کردن غذا به آن فوت نکنید

خب، این کار قطعا منظره خوشایندی ندارد و در یک میهمانی رسمی شأن آدم را پایین می‌آورد. علاوه بر آن، دکتر کیمیاگر می‌گوید: «فوت کردن به غذا باعث می‌شود تا مقداری از آب دهان هم وارد غذا بشود. این موضوع به خصوص برای وقتی که ما غذا را برای فرد دیگری خنک می‌کنیم، مثلا مادری که برای غذا دادن به کودکش این کار را می‌کند، سلامت غذا را به خطر می‌اندازد.»

۲) با دهان پر حرف نزنید

برای رعایت این اصل شاید نیازی به استدلال زیاد نباشد. وقتی با دهان پر حرف می‌زنیم، نه تنها طرف مقابل حرف ما را درست و حسابی نمی‌فهمد، بلکه با صحنه بسیار بدی هم مواجه می‌شود که ممکن است پرتاب خرده‌های غذا به بیرون، زشتی آن را تشدید کند. به علاوه، حتما می‌دانید که اصولا موقع خوردن غذا زیاد نباید حرف زد؛ چراکه باعث می‌شود هوای زیادی وارد معده‌تان‌شده و هضم غذا را با مشکل مواجه کند.

۳) قبل از چشیدن غذا به آن نمک نزنید

این کار نوعی توهین به میزبان تلقی می‌شود. از کجا معلوم که نمک غذا به اندازه نباشد؟! بعضی از ما عادت داریم قبل از اینکه حتی غذا خوردن را شروع کنیم، نمکدان را برداشته و به غذا نمک بزنیم. این عادت قبل از هر چیز به ضرر خودمان تمام می‌شود؛ چون روزانه مقدار زیادی نمک اضافی وارد بدن خودمان می‌کنیم و ذایقه‌مان را به خوردن غذاهای شور عادت می‌دهیم. به این ترتیب، خطر ابتلا به فشار خون بالا را هم برای خودمان خریده‌ایم.

۴) به قاشق و چنگال‌تان دقت کنید

قبل از فرو بردن لقمه، قاشق یا چنگال را پر از غذا نکنید و به حالت آماده و منتظر نگه ندارید. با انجام چنین کاری افراد حاضر بر سر میز ممکن است احساس کنند شما در خوردن غذا عجله دارید. به علاوه، این عادت موجب پرخوری و دریافت کالری بیش از نیاز روزانه هم می‌شود.

۵) آرام غذا بخورید

آرامش در غذا خوردن یکی از آن توصیه‌هایی است که فقط به آداب معاشرت مربوط نمی‌شود، بلکه از توصیه‌های دینی ما هم به شمار می‌آید. در اسلام توصیه شده که لقمه‌های کوچک بردارید و آرام غذا بخورید. این کار علاوه بر وقار و متانتی که از شما به نمایش می‌گذارد، یک دلیل کاملا علمی هم دارد. دکتر کیمیاگر توضیح می‌دهد: «وقتی شروع به غذا خوردن می‌کنیم، معمولا ۲۰ تا ۲۵ دقیقه طول می‌کشد تا پیام لازم به مغز برسد و مغز دستور سیری بدهد. افرادی که با سرعت غذا می‌خورند، در واقع این مهلت را به بدنشان نمی‌دهند. آنها در همین زمان، غذای بیشتری صرف می‌کنند تا کسانی که با آرامش غذا می‌خورند.»

۶) غذا را خوب بجوید

شاید این توصیه هم ادامه همان توصیه قبلی (آرام غذا خوردن) باشد. دکتر کیمیاگر می‌گوید: «دستگاه گوارش مانند کارخانه‌ای است که غذا مواد اولیه آن است. خرد کردن غذا یکی از فرآیندهایی است که این کارخانه روی مواد اولیه انجام می‌دهد. هر قدر ما غذا را آماده‌تر و خردشده‌تر در اختیار دستگاه گوارش بگذاریم، کار آن را سبک‌تر و راحت‌تر کرده‌ایم. در حقیقت با جویدن و آسیاب کردن مواد غذایی، کار معده آسان‌تر می‌شود. به علاوه جویدن بیشتر باعث می‌شود تا غذا بهتر با بزاق مخلوط و هضم آن به بهترین نحو انجام شود.»

۷) اول سوپ بخورید؛ بعدا غذا

چرا همه جای دنیا سوپ را قبل از غذا می‌خورند؟! دکتر کیمیاگر می‌گوید: «دستگاه گوارش ما برای اینکه غذا را بپذیرد، نیاز دارد تا آرام آرام آماده شود. خوردن یک سوپ رقیق علاوه بر اینکه اشتهابرانگیز است، کمک می‌کند تا ترشح‌های دستگاه گوارش افزایش پیدا کند و معده ما برای پذیرفتن غذاهای جامد مهیا شود. غذا خوردن نباید با مواد سفت و سخت شروع شود، بلکه دستگاه گوارش برای شروع، به یک تحریک ملایم احتیاج دارد.»

۸) دسر را بعد از غذا بخورید

معمولا در مجالس رسمی بعد از غذا دسر صرف می‌شود. این دسر اغلب از مواد شیرین تشکیل می‌شود. بعضی افراد هم به خوردن یک خوراکی شیرین بعد از غذا عادت دارند و به خصوص بعد از غذاهای چرب اصطلاحا می‌گویند بدنشان شیرینی می‌طلبد. دکتر کیمیاگر توضیح جالبی در این‌باره دارد. او می‌گوید: «خوردن دسر بعد از غذا بیشتر جنبه روانی دارد تا علت علمی و فیزیولوژیک. این کار بیشتر برای تغییر ذایقه پس از غذا خوردن انجام می‌شود. درست است که در علم تغذیه گفته می‌شود چربی‌ها در بدن باید با آتش قندها بسوزند، ولی مقدار قندی که برای سوخت و ساز چربی‌ها لازم است از راه همان غذایی که می‌خو‌ریم به بدن می‌رسد.» از طرف دیگر، بعضی‌ها مخالف سرسخت خوردن دسر بعد از غذا هستند و معتقدند هر چیزی که بلافاصله بعد از غذا خورده شود، بیشتر از مواقع دیگر جذب می‌شود. دکتر کیمیاگر این موضوع را هم از نظر علمی مردود می‌داند و می‌گوید: «جذب همیشه اتفاق می‌افتد. تا وقتی کالری اضافی به بدن وارد بشود، جذب هم صورت می‌گیرد؛ مگر اینکه ماهیت غذایی که می‌خوریم به گونه‌ای باشد که جذب کامل نداشته باشد و فقط بخشی از آن جذب بشود؛ مثل موادی که فیبر دارند.»

۹) همراه غذا کمی آب بنوشید

بسیاری از ما این توصیه را شنیده‌ایم که همراه غذا نباید آب خورد. ولی این توصیه تا چه حد علمی است؟ توضیح جالب دکتر کیمیاگر را در پاسخ به این سوال بخوانید: «بعضی از مردم معتقدند خوردن آب همراه غذا باعث می‌شود تا شیره معده رقیق شود. در این‌باره باید گفت دستگاه گوارش ما روزانه دو و نیم لیتر ترشح دارد. اتفاقا رقیق شدن این ترشحات با خوردن کمی آب چندان هم بد نیست و به آغشته شدن بهتر مواد غذایی با شیره‌های گوارشی و هضم بهتر غذا کمک می‌کند؛ به شرطی که در خوردن آب زیاده‌روی نکنید و حداکثر یک تا یک و نیم لیوان آب با غذا بنوشید.»

شاید بد نباشد در پایان به برخی از آدابی اشاره کنیم که صرفا نشانه عوامل ظاهری تشخص شما هستند؛ از جمله اینکه اگر حین غذا مشغول صحبت شدید، از قاشق و چنگال یا کارد برای اشاره به طرف مقابل استفاده نکنید و موقع حرف زدن، آنها را تکان ندهید. وقتی غذا خوردن‌تان تمام شد، قاشق و چنگال یا کارد و چنگال را جفت کنید و داخل بشقاب قرار دهید. در ضمن، بشقاب غذای تمام‌شده را از جای خودش به دورتر هُل ندهید و بگذارید مقابل‌تان باقی بماند.

دکتر آذین محبی‌نژاد