آثار روزه‌داری بر سلامت روان

یکی از مسائلی که در زندگی انسان بسیار حائز اهمیت است سلامت روان اوست. همان‌طور که لازم است به جسم خود رسیدگی کنیم باید به روح و روان خود نیز توجه خاص داشته باشیم تا بتوانیم در زندگی به آرامش ماندگار برسیم.

یکی از مسائلی که در زندگی انسان بسیار حائز اهمیت است سلامت روان اوست. همان‌طور که لازم است به جسم خود رسیدگی کنیم باید به روح و روان خود نیز توجه خاص داشته باشیم تا بتوانیم در زندگی به آرامش ماندگار برسیم.

سلامت روان یعنی حداکثر رضایت و اثربخشی که هر فرد در رفتارهای فردی و اجتماعی خود دارد. بدون شک سبک زندگی انسان اثرمستقیمی بر سلامت روان او دارد.

چنانچه فردی در مورد خودش و دیگران و زندگی، احساسات و رفتار و تعامل سالم و مثبت داشته باشد می‌توان گفت از سلامت روان برخوردار است.

سلامت روان سه بخش را در‌برمی‌گیرد. اولین بخش به خود فرد مربوط است که شامل مسلط بودن بر هیجانات، آگاهی یافتن از ضعف‌ها و راضی بودن از خود است.

بخش دوم، به دیگران مربوط است که شامل گرایش و علاقه‌مندی به دوستی‌های صمیمی و طولانی، احساس تعلق خاطر داشتن به گروه، و احساس مسئولیت کردن در قبال محیط پیرامون است.

بخش سوم، بازخوردهایی است که نسبت به زندگی داریم که شامل توانایی تصمیم‌گیری، مسئولیت پذیری و توسعه و بسط امکانات و علاقه‌مندی‌های فرد و ذوق خوب کار‌کردن است. اگر بخواهیم بگوییم فردی سلامت روان دارد، این سلامت روان را با هفت ملاک می‌توان مورد ارزیابی قرار داد:

ـ رفتار اجتماعی مناسب

ـ رهایی از نگرانی و گناه

ـ فقدان بیماری روانی

ـ کفایت فردی و خودمهارگری

ـ خویشتن‌پذیری و خودشکوفایی

ـ توحید یافتگی و سازماندهی شخصیت

ـ گشاده‌نگری و انعطاف‌پذیری

بنابراین اگر بتوانیم در این هفت زمینه خود را ارتقا دهیم، می‌توانیم لحظه به لحظه به سلامت روان نزدیک شویم. یکی از این موارد، خودمهار‌کردن است.

روزه‌داری به ارتقای این بخش بسیار کمک می‌کند. کسی که روزه می‌گیرد علاوه بر نزدیکی به خداوند تمرینی مبنی بر مهارکردن تکانه‌های درونی خود دارد و می‌تواند خود را کنترل کند.

فردی که در طول سال، یازده ماه عادت به خوردن و آشامیدن داشته با روزه‌داری انعطاف‌پذیری را نیز تمرین می‌کند.

همچنین روزه گرفتن می‌تواند آستانه تحمل افراد را نیز بالاببرد و به نوعی تمرین صبر است. همچنین یکی از اتفاقات خوب دیگر در روزه‌داری ارتقای اعتماد به نفس است.

موفقیت‌هایی که فرد در زندگی خود دارد به رشد اعتماد به نفس او منجر می‌شود و زمانی که فرد موفق به روزه گرفتن می‌شود. اعتماد به نفس او در زمینه‌های مختلف ارتقا می‌یابد، خلق او نیکو و افسردگی از دور می‌شود.

لازم است برای افراد مفهوم سازی شود که روزه‌داری علاوه بر تمرین جسمی و سلامت جسمی به ایجاد روحیه سخت رویی، خودباوری، اعتماد به‌نفس، ارتقای خودمهار‌گری و احساس کفایت و شایستگی منجر می‌شود که تمام این موارد تک به تک فرد را از لحاظ آرامش و سلامت روان ارتقا می‌دهد.

با توجه به این‌که روزه‌داری آداب خاص خود را دارد، تمرین‌های دیگری نیز برای حفظ آرامش فرد به دنبال دارد و فرد روزه‌دار با رعایت آداب روزه، در واقع رفتار مناسب را نیز تمرین می‌کند.

دکتر مهرنوش دارینی

روان‌شناس و مشاور