دلـــم برای آبی آسمانی تنگ شده است

۱۰ پیشنهاد برای این که در هوای آلوده زمستانی مریض نشویم

کوه‌های دور دست در یک مه غلیظ خاکستری فرو رفته‌اند. خودرو‌های پر شمار به جان خیابان‌های شهر چنگ انداخته‌اند و هر کسی خودش را مبرا می‌داند از این‌که در آلودگی هوا سهم داشته است. انگار کسی دلش برای آبی آسمانی تنگ نمی‌شود. اگر از روزهای خاکستری اخیر و از دود و غباری که بالای سطح شهر جاخوش کرده است خسته شده‌اید همراه‌مان باشید تا از روش‌های حفظ سلامتی در این روزها برایتان بگوییم.

هوای آلوده! چرا؟

بعضی مواد هنگامی که وارد هوا می‌شوند خواص فیزیکی و زیستی آن را تغییر می‌دهند. مهم‌ترین آلاینده‌های مصنوعی هوای آزاد در حال حاضر، مونو اکسید کربن، ذرات معلق، اوزون، دی اکسید کربن، نیتروژن دی اکسید و سرب و گوگرد هستند. احتمالا این سوال برای خیلی ها‌مان پیش می‌آید که چرا در تابستان یا بهار از آلودگی هوا خبری نیست و اتفاقا در فصولی که بارندگی بیشتر است شاخص سنجش آلودگی هوا بیشتر در حالت هشدار قرار می‌گیرد. علت، پدیده وارونگی دماست. در زمستان هوا سردتر است و امکان صعود به بخش‌های بالایی جو را ندارد و در نزدیک سطح زمین می‌ماند و باعث می‌شود هوا جابه جا نشود و هوای آلوده هم که در پایین قرار گرفته پایدار باقی بماند.

هوای آلوده چه بلایی سرمان می‌آورد؟

آلودگی هوا می‌تواند برای خیلی از اندام‌های تنفسی خطر آفرین باشد. از عارضه‌هایی که آلودگی هوا مسبب آن است می‌توان به خارش و سوزش چشم، آب ریزش از چشم و بینی یا حساسیت خاص در حلق و گوش اشاره کرد. این موضوع می‌تواند روی اندام‌های تنفسی تحتانی هم تاثیر بگذارد و باعث تنگی نفس، سرفه و خس خس سینه و در موارد حادتر زمینه ساز بیماری‌های انسدادی مزمن مجاری تنفسی یا چسبندگی ریه بشود. کسانی هم که مشکل تنفسی یا آسم دارند بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند.

● بدون خودرو هرگز!

همین چند روز پیش بود، ساعت ۷ صبح از خانه خارج شدم. تازه داشتم به این فکر می‌کردم عجب هوای تمیزی شده که همسایه محترم دوتا خونه اون طرف تر را دیدم که با البسه راحتی داخل منزل سوار خودرو مبارکش شد و رفت و جیک ثانیه بعد برگشت. از خودرو که پیاده شد دیدم دستش نان تازه است. از شما چه پنهان نانوایی سر خیابان است و شاید نهایتا ۵ دقیقه با احتساب خرید نان و بقیه موارد احتمالی، رفت و برگشتش به طول بینجامد. به این فکر کردم که اگر فقط چند نفر در همین منطقه این طور خرید کنند همین صبح زود چه قدر هوا آلوده شده است. کافی است از خیابان فرعی به خیابان اصلی بیایید، تعداد خودروهای تک سرنشینی که می‌بینید تمام بشو نیستند. چند ساعت از صبح که بگذرد مثلا ساعت ۹ دیگر هوای شهر را نمی‌شود تنفس کرد! همیشه گفته‌اند و شنیده ایم که پیش گیری بهتر از درمان است. برای حفظ سلامتی‌مان در برابر آلودگی هوا راه کارهایی پیشنهاد کردیم. اما با یک نگاه مختصر به زندگی هر کدام‌مان می‌توانیم به راحتی ببینیم چه چیزی به آلوده تر شدن هوا دامن می‌زند. فکر نمی‌کنم چند قدم پیاده روی یا استفاده از وسایل نقیله عمومی این قدر آزار دهنده باشد که راضی بشویم هر روز هوای پر از سرب را وارد ریه‌های‌مان کنیم و بعد هر روز شورای مقابله با آلودگی هوا بگذاریم و همه چیز را هم گردن وارونگی دما در فصل‌های سرد بیندازیم و دست آخر هم با تعطیلی مدارس و اعلام وضعیت هشدار و درخواست خارج نشدن از منازل، طوری وانمود کنیم که به خوبی از پس این مشکل هم بر آمده ایم. به قول یکی ازدوستانم که در یک گروه حمایت از محیط زیست و مبارزه با آلودگی هوا فعالیت می‌کند، این اصلاحات نیازمند یک کنش جمعی است. با وجود این‌که هر کس به طور فردی در اصلاح رفتارهای اجتماعی این گونه تاثیر گذار است اما شاید بهتر است یک حرکت جمعی و همگانی برای بهبود شرایط فعلی شکل بگیرد تا از تردد خودروهای تک سرنشین یا رانندگانی که هدف خاصی از تردد در سطح شهر ندارند کاسته شود.

ارتقا و افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی درون شهری هم می‌تواند به کم کردن این ترددها کمک کند و گزینه دیگری که به شدت نیازمند هم یاری در سطح گسترده است استفاده از دوچرخه برای رفت و آمدهاست. در نظر گرفتن مسیرهای ویژه تردد دوچرخه سواران در سطح شهر و تشویق مردم برای استفاده از دوچرخه علاوه بر تاثیر مثبت بر سلامتی هر فرد و به بهبود وضعیت هوا هم کمک می‌کند.

● لطفا رو به روی آلودگی بایستید!

برای این‌که وقتی شاخص سنجش آلودگی هوا در وضعیت هشدار یا بحرانی قرار دارد

از سلامتی‌مان حفاظت کنیم و مثل شیر جلویش بایستیم چند پیشنهاد داریم:

● ماسک بزنید

استفاده از ماسک شاید از اولین راه‌هایی باشد که می‌شود انتخاب کرد. البته باید این را هم خدمت مبارک‌تان یادآوری کنیم که ماسک‌های پارچه‌ای یا پنبه‌ای باز هم بخشی از ذرات آلوده هوا را از خود عبور می‌دهند، تنها ماسک‌هایی استاندارد هستند که دارای فیلتر مناسب باشند، گرچه قیمت این ماسک‌ها که از جنس فیبر هستند و به ماسک‌های نانو یا هپا معروفند گران تر از بقیه است اما کیفیت شان در حفاظت از دستگاه‌های تنفسی خیلی بالاتر است.

● مایعات بیشتر مصرف کنید

بخورید و بیاشامید تا آلوده نشوید. البته منظورمان بیشتر آشامیدن است چون مصرف مایعات بیشتر به بدن کمک می‌کند تا سمومی که به هر نحو وارد بدن شده است زودتر دفع شوند و برای بدن خطر ایجاد نکند. مایعاتی مثل آب و شیر می‌تواند به پاک سازی بدن خیلی کمک کند. نوشیدنی‌هایی مثل چای سبز هم می‌تواند اثر بخش باشد.

● درجه حرارت وسایل گرما زا را کم کنید

بهتر است وقتی هوا آلوده است دمای هوای منزل یا مکان‌های بسته را تا حد امکان کم نگه دارید. یعنی میزان حرارت وسایل گرما زا را در پایین‌ترین حالت ممکن قرار داد.

● از ضدآفتاب یا مرطوب کننده استفاده کنید

در هوای آلوده و خشک، پوست هم به شدت آسیب می‌بیند. بهتر است برای جلوگیری از عوارض پوستی و خشکی پوست صورت، از مرطوب کننده‌های ملایم و با قدرت جذب بالا استفاده کنید. ضد آفتاب با SPF مناسب با شرایط فصلی و شرایط پوست‌تان هم می‌تواند از تاثیرات آلودگی و نفوذ به پوست کم کند.

● پوست‌تان را با آب و صابون بشویید

این یکی دقیقا هم روی سیاه واه واه است! یعنی ذرات ناشی از آلودگی هوا روی سطح پوست می‌نشینند، بنابراین هنگام شست‌وشوی دست و صورت فقط از آب استفاده نکنید. چون در صورت مخلوط شدن این ذرات با آب، ماده اسیدی ضعیفی ایجاد می‌شود که به مرور باعث پیری زودرس می‌شود. بهتر است از یک صابون یا شوینده ملایم استفاده کنید و بعد از آن هم برای جلوگیری از خشکی پوست از مرطوب کننده کمک بگیرید.

● رژیم‌های غذایی پاک سازی بدن

استفاده از بعضی از مواد غذایی در قالب یک رژیم می‌تواند به دفع سموم و پاک سازی کامل بدن کمک کند. رژیم‌های غذایی خاصی برای پاک سازی بدن از مواد آلوده وجود دارد، اما در این جا صرف نظر از معرفی رژیم فقط مواد غذایی را که در پاک سازی بدن موثرند به شما معرفی می‌کنیم. زیتون، انجیر، انگور و شیرگرم به همراه یک قاشق چای خوری عسل.

● آنتی‌اکسیدان‌ها را در میوه‌ها بجویید

آنتی‌اکسیدان‌های اصلی در ویتامین‌هایE و C و بتا کاروتن وجود دارند. میوه‌ها و سبزی‌ها و غلات سبوس دار حاوی آنتی اکسیدان‌های اصلی هستند و می‌توانند به خوبی با رادیکال‌های آزاد که باعث تخریب سلول‌ها می‌شوند مقابله کنند. پس اگر اهل میوه و سبزی‌ها نیستید اهلش شوید و در این هوای داغان(!) بی خیالش نشوید.

● دستکش بپوشید

دستکش‌های رنگ روشن علاوه بر این‌که از پوست دست‌تان محافظت می‌کند می‌تواند مانع انتقال میکروب‌ها و آلودگی‌ها به دهان و چشم شما شود. وقتی که در مکان‌های عمومی پر تردد رفت و آمد دارید می‌توانید با این روش از آلودگی‌های مختلفی که دور و برتان است در امان بمانید. نشستن بعضی از ذرات غبار بر روی پوست به تدریج باعث چین و چروک پوست هم می‌شود.

● دفعات استحمام را بیشتر کنید

اگر سالی ماهی یک بار سری به حمام می‌زنید آن هم با زور دعوای مادرتان، حالا به غیر از بوی گند که شما را بر می‌دارد سلامتی‌تان را هم در نظر بگیرید و در این شرایط بیشتر دوش بگیرید. هنگام استحمام نواحی اطراف بینی و پلک‌ها و اطراف چشم‌ها و گوش و دهان را به طور کامل شست و شو دهید. زیر ناخن‌ها و لابه‌لای انگشتان را هم به دقت بشویید.

● از ساکنان سبز حیاط غافل نشوید

گیاهان آپارتمانی یا گیاهانی را که می‌شود در باغچه و در حیاط از آن‌ها استفاده کنید فراموش نکنید. این گیاهان می‌توانند دقیقا شبیه یک فیلتر طبیعی عمل کنند. گیاهان در یک گلدان کوچک یا متوسط می‌توانند در تصفیه هوای داخل منزل یا محیط بسته‌ای که حضور دارید به شدت تاثیر گذار باشند. انواع سرخس ها، نخل اریکا، فیکوس و پتوس برای آپارتمان‌ها خیلی مناسب هستند.

نویسنده: مریم ملی