فناوری, قهرمان اصلی المپیک

رقابت های المپیک ۲۰۱۲ با وجود فناوری های پیشرفته دیدنی تر شده است

چهار سال پیش به محض پایان یافتن المپیک پکن تمام نگاه‌ها به سمت لندن و شگفتی‌هایی که قرار است المپیک ۲۰۱۲ مقابل چشمانمان قرار دهد، معطوف شد. یکی از اولین خبرهایی که نشان می‌داد المپیک لندن با آنچه تاکنون دیده و شنیده‌ایم متفاوت خواهد بود، خبری در رابطه با تصمیم شرکت گوگل مبنی بر تولید ابرهای دیجیتالی در زمان برگزاری المپیک در شهر لندن بود تا نتایج بازی‌ها در آسمان این شهر به نمایش در آید.

در حالی که مهندسان گوگل و همکارانشان در دانشگاه MIT به این طرح به عنوان یک جاذبه توریستی شهر لندن در جریان المپیک سال ۲۰۱۲ نگاه می‌کردند و اخبار زیادی درباره آن منتشر شد، اما در نهایت اثری از این ابرهای مدرن بر فراز لندن دیده نشد، البته محقق نشدن چنین وعده‌هایی چیزی از قابلیت‌های فناوری‌های موجود در این دوره از رقابت‌ها کم نکرد وحضور فناوری‌های شگفت‌آور سبب شد تا المپیک ۲۰۱۲ با المپیک‌های پیشین تفاوت‌های چشمگیری داشته باشد؛ تفاوت‌هایی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، فناوری را به قهرمان اصلی المپیک لندن ۲۰۱۲ تبدیل کرد.

● پیش به‌سوی المپیک

فناوری‌های مختلفی مرتبط با المپیک از مدت‌ها قبل و در مرحله آماده‌سازی ورزشکاران و پا به پای آنها تا رسیدن به لندن حضور داشت و رشد کرد. به این ترتیب در حالی آویختن مدال طلا و قهرمانی در بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان که هر چهار سال یکبار رخ می‌دهد، آرزوی بزرگ ورزشکاران داوطلب محسوب می‌شد که بسیاری از آنها و مربیانشان می‌دانستند که دیگر تمرین و ممارست به شیوه‌های سنتی و همیشگی به قهرمانی آنها ختم نخواهد شد. به عنوان مثال دوچرخه‌سواران استرالیایی برخلاف ورزشکاران دیگر به‌کمک شبیه‌سازها در تمام مراحل آماده‌سازی، خود را در زمین مسابقه المپیک لندن حس می‌کردند. این تیم فقط به محیط شبیه‌سازی شده اکتفا نکرد و تمرین در تونل باد دانشگاه Monash یکی دیگر از نمونه‌های استفاده از فناوری در ورزش است که استرالیایی‌ها به آن رنگ و بویی نوین دادند. این تونل باد که برای تست طراحی خودرو و وسایل نقلیه به‌کار می‌رود، از چند ماه مانده به المپیک در اختیار این تیم قرار گرفت تا بتوانند توان و تجهیزاتشان را محک بزنند.

از نمونه‌های دیگر می‌توان در سوی دیگر جهان و به شانون راوبرگ، دونده آمریکایی اشاره کرد که در مرحله آماده‌سازی از تردمیلی استفاده ‌کرد که بی‌وزنی را شبیه‌سازی می‌کرد. این تردمیل که آلتر‌جی نام دارد توسط ناسا طراحی وساخته شده و از فناوری ضدجاذبه استفاده می‌کند و به ورزشکاران این حس را منتقل می‌کند که تنها ۲۰ درصد وزن واقعی خودرا دارند؛ این تردمیل که بیشتر برای این که ماهیچه‌‌ها حداکثر فعالیت‌های خود را داشته باشند و در عین حال به‌ دلایل سبک‌تر شدن وزن حتی در روزهایی که ورزشکار دچار آسیب‌دیدگی شده هم به‌کار می‌رود، در نهایت باعث می‌شود ورزشکاران تاحد زیادی نتیجه بهتری از تمرینات و عملکرد خود بگیرند.

اما یکی از مواردی که در تمرین‌های روزمره ورزشکاران مهم است، داشتن اطلاعات روزانه و حتی لحظه‌ای از نحوه تمرین، چگونگی حرکات، نحوه صرف انرژی و... است. برنامه‌ای که شرکت Atos برای بیش از ۱۵ هزار ورزشکار و مربیان آنها که دائما در جهت کسب رکورد جدید تلاش می‌کردند تدارک دیده بود، چنین امکانی را در اختیار آنها قرار می‌داد.

MotivePro از امکانات دیگری بود که برای بسیاری از ورزشکارانی که تحت تنش و استرس‌های قبل از مسابقات قرار داشتند در قالب یک لباس مجهز به سنسورهای مختلف طراحی شده بود. این لباس که حرکات ورزشکار را ثبت و داده‌های مربوطه را ذخیره می‌کرد به عنوان نقطه قوتی برای افزایش اعتماد به نفس این ورزشکاران محسوب می‌شد؛ به این صورت که حسگرهایی به بخش‌های مختلف بدن ورزشکار از جمله زانوها، سر، مچ، کمر و... وصل می‌شود. این وسیله با ثبت کوچک‌ترین حرکات ورزشکار آنچه را که می‌تواند باعث ثبت رکورد بهتر شود یادآوری کرده و به این ترتیب در کسب نتایج بهتر توسط ورزشکار در هر مرحله از تمرین کمک می‌کند.

● المپیک سبز

سازه‌های المپیک ۲۰۱۲ لندن به اندازه ساختمان‌های المپیک ۲۰۰۸ پکن زیبا و متفاوت نیست و در واقع آن‌طور که استادیومی مثل استادیوم لانه کبوتر پکن ساختار شکن و متفاوت بود هیچ کدام از سازه‌هایی که میزبان المپیک لندن است، نتوانست شگفتی بیافرینند؛ البته برخی کارشناسان می‌گویند شاید سازه‌های جام‌جهانی آفریقای جنوبی و المپیک پکن انتظارات را بالا برده باشد وگرنه فناوری‌هایی که در استادیوم‌های لندن در نظر گرفته شده، کم نیست؛ اما انچه سازندگان این استادیوم‌ها بیش از همه به آن توجه داشته‌اند هماهنگی با محیط‌زیست و استفاده از مواد دوستدار محیط‌زیست در تمام بخش‌های این سازه‌های عظیم بوده است؛ به‌طوری که ادعا می‌کنند همه این سازه‌ها تا حد امکان از مواد بازیافتی تهیه شده و قرار است پس از مسابقات برخی از آنها از جمله استادیوم بسکتبال المپیک لندن بازیافت یا به‌کشور دیگری منتقل شود.

اما در کنار ورزشگاه اصلی این مسابقات مرکز ورزش‌های آبی، پیست دوچرخه‌سواری، زمین بسکتبال، زمین تنیس ویمبلدون و... به نوعی با آخرین فناوری‌های روز دنیا تجهیز شده است. ضمن آن‌که در این سازه‌ها از هزاران تن فولاد استفاده شده و در تمام آنها توجه به تهویه طبیعی هوا، استفاده از عایق‌های قوی صوتی و نورپردازی زوایای مختلف برای امکان تصویربرداری سه‌بعدی و با کیفیت مدنظر بوده است. از آنجا که انگلیسی‌ها از قبل هم اعلام کرده بودند که سعی دارند انرژی برق، حرارت و آب خنک ورزشگاه‌ها را به‌گونه‌ای تامین کنند که در مجموع بتوانند ۳۳ درصد تولید دی‌اکسید‌کربن را کاهش دهند، به نظر می‌رسد در نهایت این دوره از المپیک سبزتر از همیشه برگزار شود.

نکته: آویختن مدال طلا بر گردن قهرمانان المپیک ۲۰۱۲ در حالی رخ می‌دهد که ورزشکاران امروزی با استفاده از فناوری محیط مجازی تمرینات سخت را آسان‌تر پشت سر گذاشته‌اند

یکی از پدیده‌هایی که این روزها در اتفاقات و حوادث مختلف جهان همسو با رسانه‌های دیداری و شنیداری و حتی قوی‌تر از آنها وارد عمل می‌شود، شبکه‌های اجتماعی است. در این دوره از المپیک خبرها آنچنان با سرعت و لحظه‌ای در فضاهای مجازی منتقل می‌شد که باعث شد المپیک لندن به سوشیالمپیک معروف شود. این واژه از ترکیب دو کلمه سوشیال (اجتماعی) و المپیک ساخته شده است. در واقع با وجود امکانات متعددی همچون گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها، گزارش لحظه‌ای مسابقات به صورت آنلاین به شبکه‌های اجتماعی می‌رسد و از این نظر شبکه‌های مختلف مانند فیس‌بوک، یوتیوب و توییتر برای جذب مخاطب بیشتر رقابت تنگاتنگی را برپا کرده‌اند. به این ترتیب شاید بتوان علاوه بر رکوردزنی در دنیای ورزشکاران، رکورد شبکه‌های اجتماعی در پخش خبرهای مرتبط با این رویداد مهم جهانی را هم از جذابیت‌ها و تفاوت‌های المپیک لندن نسبت به رویدادهای ورزشی دیگری دانست که تاکنون پشت سرگذاشته‌ایم. گفته می‌شود در طول رقابت‌های المپیک سال ۲۰۱۲ لندن، بیش از ۵‌/‌۸ میلیارد رایانه، گوشی هوشمند و تبلت به اینترنت وصل شوند. از این جهت هم می‌توان گفت المپیک ۲۰۱۲ لندن به بزرگ‌ترین رویداد اینترنتی تاریخ تبدیل می‌شود.

به این ترتیب پیش‌بینی‌های مربوط به المپیک ۲۰۱۲ لندن و تبدیل آن به بزرگ‌ترین رویداد اینترنتی تاریخ نه‌تنها درست از کار درآمد، بلکه در برخی از موارد حتی از برخی پیش‌بینی‌ها هم پیشی گرفت و کارشناسان را متعجب کرد. این موضوع علاوه بر فعالیت شبکه‌های اجتماعی از سرمایه‌گذاری چند میلیارد پوندی انگلیس برای به‌کارگیری فناوری‌های مختلفی که امکان پوشش‌دهی و امنیت رقابت‌ها را بیشتر می‌کرد و در عین حال سرویس‌دهی به هواداران را راحت‌تر می‌کرد، نشأت می‌گیرد.

در نهایت فعالیت شبانه‌روزی ۴۵۰ کارمند مرکز TOC (مرکز فناوری عملیات المپیک) برای کنترل و مدیریت ۹۴حوزه المپیک در کنار تلاش شرکت‌های مختلف برای ثبت و ارسال تصاویر به صورت فول HD و در برخی موارد سه‌بعدی باعث شد تا چهار میلیارد تماشاگری که پای تلویزیون‌های خود نشسته‌اند و تقریبا دوسوم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، خود را هر لحظه در محل رقابت‌ها احساس کنند.

● دقت و امنیت در سایه فناوری

اسکار پیستوریوس، اولین ورزشکار معلولی است که با کمک پای مصنوعی جواز ورود به المپیک را کسب کرده است و به همین دلیل یکی از شگفتی‌های المپیک ۲۰۱۲ محسوب می‌شود. در واقع برای اولین بار فناوری به کمک یک دونده معلول آمد تا بتواند در رقابت‌های دوی ۴۰۰ متر و ۴۰۰?۴ متر امدادی المپیک به کمک پای مصنوعی فایبر کربن خود در کنار رقبای سالم وارد رقابت شود. این دونده آفریقای جنوبی سال گذشته در رقابت‌های جام‌جهانی دوومیدانی در کره‌جنوبی در قسمت ۴۰۰?۴ متر مدال نقره کسب کرد و در همین رقابت‌ها با کسب چهار مدال، نام خود را در فهرست تیم دوومیدانی آفریقای جنوبی جهت حضور در رقابت‌های المپیک لندن ثبت کرد.

در نقطه مقابل جالب اینجاست که استفاده از برخی فناوری‌ها از جمله مایوی مخصوصی که در المپیک ۲۰۰۸ به کمک شناگران آمد تا رکوردها را جا به جا کنند، در المپیک، لندن ممنوع اعلام شده است. به اعتقاد مسئولان المپیک فناوری‌هایی که تا این حد می‌توانند به کمک ورزشکاران بیایند نوعی دوپینگ محسوب می‌شود و به همین دلیل باید از استفاده آنها جلوگیری کرد؛ اما در کنار فناوری‌هایی که به لباس و تجهیزات ورزشکاران مرتبط می‌شود فضای برگزاری مسابقات نیز با وجود ابزارهایی همچون بلوک‌های الکترونیکی، حسگرهای ثبت ضربه و... بیش از گذشته به‌قضاوت دقیق‌تر و سریع‌تر داوران کمک کرده است.

به طوری که گفته می‌شود ثبت قدرت و دقت ضربه‌ها در ورزشی مانند تکواندو به کمک حسگرهای جدید می‌تواند این ورزش را که به دلیل خطاهای مکرر داوری در آستانه حذف از المپیک است، نجات دهد یا ثبت لحظه دقیق استارت دوندگان به کمک بلوک‌های الکترونیکی که در نقطه شروع رقابت‌های دوومیدانی تعبیه شده، امکان هر نوع خطای بصری را سلب کرده است.

المپیک ۲۰۱۲ در حالی این روزها توجه میلیاردها انسان را به سمت لندن و محل برگزاری مسابقات جلب کرده است که خیلی از فناوری‌هایی که در این دوره از رقابت‌ها مورد استفاده قرار گرفته ‌است، شاخص و علنی نیست اما در کنار هم قرار گرفتن آنها که اتفاقا بیشتر زیرساختی و پایه‌ای بود باعث شده تا کارشناسان به دقیق‌تر و امن‌تر بودن این دوره از رقابت‌های المپیک امیدوارتر باشند. همین موضوع هم باعث شده تا بسیاری، فناوری را قهرمان اصلی المپیک لندن ۲۰۱۲ بدانند.

بهاره صفوی