هر کتابی را برای​ کودکتان نخرید

دوران کودکی دوران تقلید و الگوپذیری و در نهایت شکل گیری شخصیت کودک است در این دوران طلایی آموزش اصولی و صحیح, حرف اول را در ارتقای هوش اجتماعی, عاطفی, شناختی و دینی کودک می زند

دوران کودکی دوران تقلید و الگوپذیری و در نهایت شکل‌گیری شخصیت کودک است. در این دوران طلایی آموزش اصولی و صحیح، حرف اول را در ارتقای هوش اجتماعی، عاطفی، شناختی و دینی کودک می‌زند. معمولا اولین آموزش‌ها در خانواده و در محیط خانه به صورت غیرمستقیم و بیشتر از طریق تحریک حواس پنجگانه‌ بخصوص حس بینایی و شنوایی کودک شکل می‌گیرد. یکی از کاربردی‌ترین این آموزش‌ها الگوپذیری کودک از عکس‌ها، نقاشی‌ها و شخصیت‌های داستانی کتاب است.

● هر تصویر برابر ۱۰۰۰ کلمه

حجت‌الاسلام والمسلمین نصیر عابدینی کارشناس ارشد روان‌شناسی و مشاور قرآن در این زمینه می‌گوید کتاب‌های داستانی اگر در رده سنی کودک و دارای تصاویر واضح و گویا با رنگ و اشکال تاثیرگذار باشد می‌تواند با تحریک هیجانات مثبت باعث ارتقای خلاقیت کودک شده و مهارت‌های زیادی را در او نهادینه کند. او تصریح می‌کند تصاویر کتاب جنبه تزئینی ندارد و می‌تواند پیام‌ها و اطلاعات زیادی که حتی از عهده متن و کلمات برنمی‌‌آید به ذهن کودک منتقل کند. عابدینی می‌گوید از نظر روان‌شناسی هر تصویر برابر ۱۰۰۰ کلمه است و بر این اساس کتاب‌های مصور برای کودکان در دوره پیش از دبستان که سوادخواندن متن را ندارند بهترین گزینه محسوب می‌شود. به گفته این روان‌شناس خوانش تصویری یا سواد بصری منحصر به سن خاصی نیست و در کشورهای مختلف دنیا روی کتاب‌هایی که سواد دیداری بچه‌ها را ارتقا می‌‌دهد بسیار کار می‌شود.

● تکرار کنید تکرار...

از آن جایی که حافظه کوتاه‌مدت کودک ضعیف است، برای نهادینه‌شدن اشکال، تصاویر یا شخصیت‌های داستانی که بار آموزشی بالایی داشته و مهارت‌های اجتماعی، دینی یا بهداشتی همچون مسواک زدن، شست‌وشوی دست و صورت، سلام‌کردن، نمازخواندن یا پوشش مناسب را انتقال می‌دهد، تکرار در خوانش تصاویر موجب می‌شود که این قبیل مهارت‌ها در ذهن کودک نهادینه و درونی‌شده و به حافظه بلندمدت او منتقل شود. این را نصیر عابدینی می‌گوید و می‌افزاید سن تقلیدپذیری و شروع کنجکاوی‌های کودک از دو سه سالگی شروع می‌شود و می‌تواند تفاوت‌های اولیه و کلی را درک کرده و تشخیص دهد. در این زمان اگر والدین با کودک همراه شده و تصاویر کتاب را به ترتیب برایش توضیح دهند و هدف از مهارت‌های انجام شده توسط شخصیت‌های داستانی را به او بگویند و به مرور زمان تکرار کنند بتدریج مراحل شناختی کودک کامل شده و مهارت‌ها و تصاویر تاثیرگذار در ذهنش درونی می‌شود. عابدینی تاکید می‌کند آموزش بصری کودک باید در محیطی شاد و آرام، به دور از هر گونه تنش یا بحث و مشاجره پدر و مادر و با لطافت و مهربانی، نه به اجبار و زور به کودک منتقل شود. در این شرایط بار هیجانی کودک برای پذیرش هر چه بهتر و بیشتر مهارت‌ها و پیام‌ها به طرز چشمگیری ارتقا می‌یابد.

● ​اشعار عاشقانه راه رهایی از هیجانات منفی نیست

هنگامی که کودک به مرحله نوجوانی می‌رسد در مقایسه با کتب دینی عطش زیادتری برای خواندن رمان، اشعار عاشقانه یا کتب روان‌شناسی جنس مخالف دارد.

حجت‌الاسلام نصیرعابدینی می‌گوید تمام رمان‌ها یا اشعاری که معنی و مفهوم عاشقانه داشته باشد تم جنسی دارد و به دلیل انگیزش جنسی و عاطفی در مقایسه با کتب دینی که بیشتر جنبه آموزشی و تربیتی دارد جذاب‌تر و هیجان برانگیزتر بوده و درست این خواسته یک نوجوان کنجکاو تازه بالغ است. این کتاب‌ها باعث برانگیختگی و خود تقویتی جنسی نوجوان می‌شود. کتب روان‌شناسی جنس مخالف هم همین تاثیر منفی را دارد. این کتاب‌ها انگیزه نوجوان را نسبت به جنس مخالف تحریک کرده و عشق فیزیولوژیک او را بیشتر می‌کند. به عبارت دیگر نوجوان با خواندن این‌گونه کتب زندگی را تک‌بعدی و بر اساس عشق‌ورزی و روابط جنسی و نه خردورزی پایه‌ریزی می‌کند.

عابدینی در مورد موسیقی یا اشعار عاشقانه می‌گوید ریتمیک و آهنگین‌بودن این اشعار همچون مواد افیونی به درون جسم و ذهن نوجوان نفوذ کرده و هیجانات منفی و تنش او را چند برابر آرام می‌کند، اما بلافاصله پس از تجربه حس مثبت، هیجانی منفی تمام وجودش را در برگرفته تا هیجان بالای حس مثبت را خنثی و به تعادل برساند و این همان عاملی است که موجب ایجاد رگه‌های اضطراب یا افسردگی شدید پس از شنیدن یا خواندن اشعار عاشقانه می‌شود. عابدینی تاکید می‌کند خواندن یا شنیدن اشعار یا رمان‌های عاشقانه راهی برای رهایی نوجوان یا جوان از ناآرامی یا هیجانات منفی جنسی نیست و باید به دنبال حل مساله یا تقلیل این هیجانات از راه سالم آن بود.

● این کتاب مناسب حال نوجوان نیست

متاسفانه برخی نوجوانان بخصوص در سنین راهنمایی و دبیرستان اشتیاق زیادی به خواندن کتب روابط زناشویی داشته و این‌گونه کتاب‌ها را اغلب به صورت مخفیانه از کتابخانه یا دوستان یا اینترنت تهیه کرده و به دور از دید والدین مطالعه می‌کنند.

حجت‌الاسلام عابدینی دراین باره عقیده دارد تا زمانی که شرایط ازدواج برای جوان یا نوجوان فراهم نشده باشد خواندن این‌گونه کتاب‌ها یا دیدن تصاویر این‌گونه روابط بنزین روی آتش است. چرا که گرایشات جنسی را بالا برده و کنجکاوی نوجوان را تحریک کرده و گاهی او را به مرحله تجربه می‌کشاند. افسردگی، اضطراب، گرایش به فرقه‌گرایی، گرایش به مواد افیونی، دین‌ستیزی، همجنس‌گرایی، عادات نامناسب جنسی و بلوغ زودرس در کودکان از پیامدهای منفی آن است. عابدینی به خانواده‌ها گوشزد می‌کند محیط آرام و بدون تنش خانه، دوستان سالم، رابطه عاطفی و صمیمانه والدین به خصوص پدر با فرزندان و سرمایه‌گذاری ورزشی، تحصیلی و شرکت در فعالیت‌های گروهی و ارائه آزادی‌های مجاز در چارچوب خانواده از جمله مواردی است که می‌تواند نوجوان یا جوان را تا حد زیادی از دگرگونی‌های جسمی، جنسی و روحی مصون نگه دارد.

فاخره بهبهانی