موفقیت های بزرگ اقتصادی دولت و برکناری وزیر اقتصاد

شایعه مهم اما نه چندان بی سابقه ای که در نخستین روز هفته گذشته به شدت تکذیب شده بود در آخرین روز کاری هفته به عنوان یک خبر قطعی در تمام روزنامه ها منعکس گردید داستان از آنجا شروع شد که اندکی بیش از ده روز قبل, یکی از نزدیک ترین خبرگزاری ها به دولت, از تغییر قریب الوقوع حداقل سه تن از وزیران خبر داد

شایعه مهم اما نه چندان بی‌سابقه‌ای که در نخستین روز هفته گذشته به شدت تکذیب شده بود در آخرین روز کاری هفته به عنوان یک خبر قطعی در تمام روزنامه‌ها منعکس گردید. داستان از آنجا شروع شد که اندکی بیش از ده روز قبل، یکی از نزدیک‌ترین خبرگزاری‌ها به دولت، از تغییر قریب‌الوقوع حداقل سه تن از وزیران خبر داد. ایـن سـه وزیـر، مـحمد رحمتی تنها وزیر باقیمانده از دولت اصلا‌حات، دانش جعفری از همکاران هاشمی رفسنجانی در مجمع تشخیص مـصـلـحـت نـظـام و پـورمـحـمدی مقام عالیرتبه وزارت اطـلا‌عـات در دولـت سـازنـدگی بودند. برخی سایت‌های اصولگرا، در کنار این سه نفر، نام منوچهر متکی را نیز قرار دادند و او را نیز در معرض خاتمه همکاری با دولت احمدی‌نژاد معرفی کردند. متکی نیز از این جهت با سایر اعضای دولت نهم تفاوت دارد که سخنگوی ستاد انتخابات ریاست جمهوری علی لا‌ریجانی بود و به نظر می‌رسد انتخاب او برای تصدی وزارت امور خارجه، در روندی انجام شد که چندی پیش در یـک مـصـاحبه علی لا‌ریجانی تشریح شد. لا‌ریجانی اعلا‌م کرده بود که پس از پذیرش دعوت احمدی نژاد از او برای همکاری به عنوان دبیر شورایعـــــــالی امنیت ملی، درخواست کــــــــــرده اســـت کـــه در انــتــخــاب وزیــر خــارجــه بــا او مشورت شود. شاید همین زمینه باعث شـــــــــد که بلا‌فاصله پس از کنار رفتن لا‌ریجانی و انتصاب جلیلی به عنوان دبیر شورایعـــــــالی امنیت ملی، شایعـــــــــات مربوط به تغییر وزیر خارجه نیز بر سر زبان هــــــــــا بیفتد. اما به هر حال این بـــــــار نیز مانند تابستـــــــــان گذشته، شایعه تغییــــــر وزیر خارجــــــــه تکذیب شد، در مورد محمد رحمتی هم هیچگونه خبری در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفت جز آنکه محمد رحمتی اعلا‌م کرد <اهل یزد هستم نه اهل استعفا> اما ظاهراً این بار، قرعه به نام داوود دانش جعفری و مصطفی پورمحمدی افتاد که کرسی خود در کابینه را به یاران نزدیک‌تر احمدی نژاد بدهند. هنوز دلا‌یل برکناری محترمانه وزرای کشور و اقتصاد اعلام نشده است. به خصوص آنکه به نظر مـی‌رسـد عـمـلـکـرد پـورمحمــــــدی در برگــــــــزاری انتخابات مجلس هشتم، موجب رضایت سران جبهه اصولگرا و حامیان احمدی نژاد بوده است. اما در مورد دانش جعفری از حدود یک سال قبل اتـفـاقاتی افتاد که آشنایان به شرایط حاکم بر دولت نهم، می توانستند تغییر او را حدس بزننــــــــد. در ابتدای سال ۸۶، دانش جعفری به همراه رئیس کل پیشین بانک مرکزی - که او نیز از دولت خاتمی در کابینه باقی مانده بود- برعدم تغییر نرخ سود بانکی تاکید کردند. اما به فاصله کوتاهی از این اظهار نظر دو مقام اقتصادی کابینه و در حالی که رئیس جمهور درخارج از کشور به سر می برد، دکتر الهام به نقل از احمدی نژاد بر تغییر - کاهش - نرخ سود بانکی تاکید کرد تامشخص شود اصلی ترین شخصیت های اقتصادی دولت، همراه با سایر مردم و از طریق رسانه ها، درجریان برخی اخبار اقتصادی قرار می‌گیرند.

در فاصله کوتاهی از این موضوع، ابراهیم شیبانی از جمع اعضای کابینه خارج شد. در همین فاصله، یک موضوع دیگر هم اختلاف نظر دانش جعفری با حلقه مشاوران نـزدیـک احـمـدی نـژاد را آشـکـار سـاخـت. این موضوع، دستور صریح احمدی نژاد برای برکناری فوری تمامی اعضای هیات مدیره بیمه مرکزی ایران و مخالفت دانش جعفری با این دستور به دلیل نقش نداشتن تعدادی از اعـضای هیئت مدیره در تخلفات موردنظر احمدی نژاد بود. البته ظاهرا در آن قضیه ،نهایتا سخن دانش جعفری به کرسی نشست، اما پس از یک سال از آن واقعه، زمانی که شایعه برکناری دانش جعفری توسط خبرگزاری نـزدیک به دولت منتشر شد، علت اصلی این بـرکـنـاری، اخـتلاف نظر بر سر برخی عزل و نصب‌ها اعلام گردید و مشخص شد نحوه مواجهه دانش جعفری با دستور سال گذشته رئیس‌جمهور برای عزل اعضای هیات مدیره بیمه، بی تاثیر برسرنوشت امروزین وزیردارایی نبوده است.

اگــــــــر در ســــــــــال گذشتــــــــه،‌دکتر الهام یک خبر اقتصادی مهم را اعلا‌م کرد که مسئول مستقیم امور اقتصادی در دولت از آن بی خبر بود در سال ۸۷ برای همان مسئول اقتصادی ، تصمیمی گرفته شد که یکی از نزدیک‌ترین یاران احـمدی‌نژاد ،‌حتی در حد برخی رسانه‌های نزدیک به دولت از آن اطلا‌ع نداشت. این مساله نـشــــــان مـی‌دهـد کـه ظـاهــــــــــرا بـرای بـسـیـــــــــاری از تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، مدیریتی وسیاسی در دولت نهم ،‌برخی از عناصری که در همان زمینه‌ها مسئولیت مستقیم دارند طرف مشورت قرار نمی‌گیرند و حتی به موقع از تصمیمات اتخاذ شده مطلع نمی‌گردند. برکناری دانش جعفری از یک زاویه دیگر نیز قابـــــــل توجه است. زیـــــــــــرا او آخرین مسئول مستقیم اقتصـــــــــادی است که از ترکیب اولیه اقتصادی دولت احمدی نژاد باقــــــــــی مانده بود. پیش از او در آستانه آغـــــــــاز ســــــــــال دوم فــعـــالــیـــت دولـــت نــهـــم، فـــرهـــاد رهـبــر مـعــاون احمدی‌نژاد که متولی اصلی برنامه و بودجه کشور بود، به طور ناگهانی از کار برکنار شد. در مورد فرهاد رهبر نیز در حالی که هیات دولت در سفر استانی بود همان خبرگزاری نزدیک به دولت، خبر برکناری او را منتشر کرد که با تکذیب‌ بلا‌فاصله دفتر رئیس سازمان مدیریت مواجه شد. اما به فاصله یکی دو روز، خبر رسمی انتصاب برقعی به جای فـرهـاد رهبر منتشر شد بدون آنکه نشانه‌ای از استعفای رئیس سازمان مدیریت آشکار گردد.

دومین مسئول عالیرتبه اقتصادی در دولت نهــــــــــم نـیـز رئـیس کل بانک مرکــــــــــزی بود که کمتـــــــــر از یــــک ســــال بـــعــــداز بــــر کـنـــــــــــاری فـرهـاد رهـبـــــــــر بـا اصرار براستعفا، همکــــــــاری خــــــــــــود با دولت نهم را خاتمه داد و اینک با تحقق یافتن شایعه‌ای که در ابتدای هفته گذشته تکذیب شده بود، آخرین مـسـئـول اقـتـصـــــــــادی از تـرکـیـــــــــب اولـیـه دولــــــــت احمدی‌نژاد، قبل از ابلا‌غ رسمی، از طریق رسانه ها خبر برکناری خـود را تـحـقـق یـافته می بیند. البته درست در هـمـــــــان روزی کـه سـخـنـگوی دولـــــــــت با قاطعیت خبر برکناری دانش جعفری و دو وزیر دیگـــــــــر را تکذیب می کرد، الیاس نادران یکی از جــــــــدی ترین حــامـیــان دولـت نـهـم در داخـل مـجـلـس هـفـتـم، بر این نکته تاکید داشت که <دانش جعفری تمایلی به ادامه همکاری با دولت ندارد.>

برکناری وزیر دارایی اگرچه شباهت بسیاریبه روند خاتمه همکاری وزیران رفاه ، تعاون ، آموزش و پرورش، نفت و صنایع با دولت نهم داشت اما از آن جـهـت کـه نحوه برقراری ارتباط میان سیاست‌گذاری‌های پیشین اقتصادی دولت احمدی نژاد با برنامه های آینده این دولت در عرصه اقتصاد را با ابهاماتی مواجه می کند، می تواند نگران کننده باشد. زیرا احمدی نژاد و حلقه مشاوران نزدیک او، در دو سال اخیر، ادعاهای فراوانی در خصوص کسب موفقیت های بزرگ اقتصادی مطرح کرده‌اند و اکنون مشخص نیست اگر متولیان اقتصادی دولت در هدایت امور اقتصادی موفق بوده‌اند تغییر سه مـسـئـول اقـتـصـادی دولـت در کمتر از سه سال مسئولیت دولت نهم، چه دلیلی داشته و اگر برکناری آنها به خاطر ناکارآمدی راهبردها و راهــکـــــارهـــــای اقــتــصــــادی بــــوده اســــت، ادعــــای موفقیت‌های کم نظیر اقـتـصادی در دولت نهم، مبتنی بر چـیـسـت؟ بـه خــصـــوص آنــکــه ســخــنــگـوی دولـت در آخـریـن توضیحات خود در مورد تغییرات کابینه، بر حـضـور فـعـال دانـش جـعـفـری در آخرین مباحث اقتصادی مورد نظر دولت برای سال ۸۷ خبر داده است.

بـــرکــنـــاری تــعـــدادی از وزیـــران از جــمــلـــه دانش جـعـفری یک حاشیه پراهمیت هم داشت. این حاشیه، فرصت یابی برخی مسئولا‌ن دولتی برای مهرورزی نسبت به رسانه ها بود به طوری که پس از انتشار خبر برکناری چند وزیر، سخنگوی دولت با تکذیب قاطع این خبر، اثرگذاری بر برنامه های اقتصادی دولت برای سال ۸۷ را از دلا‌یل انتشار چنین اخباری دانست. البته سخنگوی دولت به فاصله چهار روز از این اظهارات، شخصاً به تایید خبر برکناری حداقل دو وزیر پرداخت و در توجیه بی اطلا‌عی خود از موضوع اعلا‌م کرد که روز شنبه قبل از حضور در جلسه گفتگوی هفتگی، تلا‌ش کرده است برای دریافت آخرین خبرها، با رئیس جمهور سـخـن بـگـویـد امـا بـه دلیل حضور احمدی‌نژاد در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام امکان دیدار و حتی گفتگوی تلفنی با او فراهم نشده است. البته الهام در توضیحات جدید، حاضر نشد به خاطر قضاوت قبلی خود و متهم ساختن رسانه‌ها برای تاثیرگذاری بر برنامه‌های اقتصادی دولت سخنی بگوید.

نکته پایانی در این موضوع نیز عدم وجود وزیر کشور و وزیر دارایی به مدت حداقل سه ماه در سال پایانی فعالیت دولت نهم است. زیرا تجربه قبلی نشان می‌دهد احمدی نژاد معمولا‌ً مایل است از حداکثر فرصت قانونی خود قبل از معرفی وزیران جدید به مجلس استفاده کند. سه ماه فرصت قانونی رئیس جمهور برای معرفی نامزد تصدی وزارتخانه‌های کشور و دارایی نیز زمانی به پایان می‌رسد که نمایندگان مجلس هشتم به شدت مشغول موضوعاتی از قبیل تصویب اعتبار نامه‌ها، استقرار کمیسیون‌های تخصصی و آشنایی کامل با فعالیت‌های دولت و مجلس هستند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد بسیاری از اصولگرایان و اصلا‌ح‌طلبان راه یافته به مجلس هشتم نسبت به دلیل برکناری دانش جعفری توجیه نشده‌اند و همین وضعیت، ممکن است هـمــراهــی آنـهــا بــا نـخـسـتـیــنگــزیـنــه احـتـمــالـی احـمدی‌نژاد برای جانشینی دانش جعفری را در هاله ای از ابهام قرار دهد.