این سه فناوری خانه خراب کن

شما حاضرید اعضای خانواده تان را با یک دستگاه تلویزیون, یک تلفن همراه و اینترنت ۲۴ ساعته عوض کنید می گویید چه پرسش مسخره ای

شما حاضرید اعضای خانواده‌تان را با یک دستگاه تلویزیون، یک تلفن‌همراه و اینترنت ۲۴ ساعته عوض کنید؟ می‌گویید چه پرسش مسخره‌ای؟! می‌گویید معلوم است که پاسخ هر فردی به این پرسش منفی است؟ می‌گویید چرا درباره واضحات می‌پرسیم؟ هرچند هر فرد عاقلی در پاسخ به این پرسش در ظاهر با قاطعیت نه می‌گوید، اما در حقیقت خیلی از ما، در باطن مشغول برهم زدن روابط خانوادگی مان با این سه رسانه جادویی هستیم.

تلویزیون، تلفن‌همراه و اینترنت هر سه، انواعی از رسانه است که در دنیای مدرن سهمی نسبتا بزرگ از وقت ما را به خود اختصاص داده است. این ابزار گرچه وسایلی برای انتقال اطلاعات و سرگرم‌کردن ما و برقراری ارتباط با جهان اطراف به حساب می‌آید، اما حکم چاقویی دو لبه را دارد که می‌تواند ما را به کلی از خانواده جدا کند و روابط‌مان را با کسانی که دوست‌شان داریم سرد کند. به همین علت است که معتقدیم باید قوانینی برای استفاده از این رسانه‌ها که تقریبا در دسترس همه مردم قرار دارد برای خودمان وضع کنیم. ما در این مطلب پیشنهادهایی در این زمینه برایتان داریم.

● مراقب حریم‌ها باشید

یکی از مشکلاتی که چه در استفاده از اینترنت و چه در استفاده از تلفن‌همراه ممکن است زندگی خانوادگی ما را به خطر بیندازد به هم خوردن مرزهایی است که باید برای غریبه‌ها تعیین کنیم.

مساله این است که ما همیشه در زندگی خانوادگی‌مان حدودی را برای سطح ارتباطات‌مان با دیگران تعیین می‌کنیم. برای مثال ما عادت نداریم ماجرای مشاجره با همسرمان را برای همسایه طبقه بالایی تعریف کنیم. در اداره اجازه نمی‌دهیم همکاری از جنس مخالف ما را «تو» خطاب کند، رازهای زندگی‌مان را با هر رفیقی قسمت نمی‌کنیم، اجازه نمی‌دهیم هر که از راه رسید تنهایی‌مان را پر کند و حتی مایل نیستیم آرزوهای‌مان را با همه آشناها تقسیم کنیم.

تکنولوژی اما امروزه این معادلات را برای برخی افراد که به آن عادت ندارند بر هم زده است. برای آن که منظورمان روشن‌تر شود بهتر است مثال بزنیم. گرچه شاید مردی رضایت نداشته باشد که همسرش همکاری از جنس مخالف را با فعل‌های مفرد و ضمیر مفرد خطاب کند، اما خودش با بی‌توجهی به حریم‌ها، دوستان اینترنتی از جنس مخالف پیدا کند که به مرور زمان به حضورشان عادت کند و آنها را بیش از حد دوستانه یا حتی با اسم کوچک صدا کند و چه‌بسا حتی رازهایی از زندگی‌اش را با آنها قسمت کند.

در استفاده از تلفن‌همراه نیز احتمال دارد چنین اتفاقی رخ دهد یعنی امکان دارد همسری به پیامک‌های غریبه‌ای پاسخ بدهد و این پیامک‌ها با گذشت زمان، محتوایی نادرست پیدا کند و از آنجا که او به این پیامک‌ها عادت کرده یا حس می‌کند خطری او را تهدید نمی‌کند به رد و بدل کردن‌شان ادامه بدهد.

ساده‌ترین اصل برای پرهیز از گرفتار شدن در چنین شرایطی این است که در هر ارتباطی، چه ارتباط‌های پیامکی و چه ارتباط‌های خاص در فضای مجازی، از خود بپرسیم: «آیا اگر همسرم ارتباطی مشابه ارتباط مرا با غریبه‌ای برقرار کند زندگی خانوادگی‌مان را در خطر نمی‌بینم؟ آیا من چنین ارتباطی را با غریبه‌ای دیگر برای او می‌پذیرم؟»

شاید لازم باشد یک ماجرای واقعی را برایتان مثال بزنیم. آقای «الف»، یکی از مدیران موفق است. همسرش با وجود تحصیلات دانشگاهی پس از به دنیا آوردن فرزندشان، با توافق او تصمیم گرفت در خانه بماند و از کودک‌شان مراقبت کند.

بنابراین مسئولیت اصلی تعیین مخارج خانواده به عهده آقای الف گذاشته شد. او از این وضع راضی بود، چرا که به علت خاطرات بدی که از مهد‌کودک داشت هرگز دلش نمی‌خواست فرزندش را به مهدکودک بسپرد و از سوی دیگر هم همسرش از ماندن در خانه بیشتر لذت می‌برد و هم درآمد ماهانه آقای الف آنقدر زیاد بود که نیازی به حقوق همسرش نداشت، اما یک ارتباط غلط زندگی آقا و خانم الف را بکلی زیر و رو کرد.

ماجرا از آنجا آغاز شد که آقای الف، شماره تلفن‌همراهش را به یکی از خانم‌های کارمند زیر دستش که دختری مجرد و جوان بود، داد تا او درباره طرحی که قرار بود در شرکت دنبال کنند با آقای الف تماس بگیرد.

طرح به سرعت پیش رفت و خانم جوان، یکی دو بار در طول طرح با آقای الف تماس گرفت و درباره بخش‌هایی از او پرسید. از آنجا که خانم الف به شوهرش اعتماد کامل داشت و همچنین بر اساس باوری سنتی بر این گمان بود که مردها معمولا پس از تولد فرزندشان هرگز در معرض خطر و خیانت نخواهند بود، بنابراین چندان توجهی به تماس‌های آقای الف نداشت و بیشتر اوقات را با فرزندش می‌گذراند.

چهار ماه از روزی که آقای الف شماره‌اش را به خانم غریبه داد گذشت تا آن که خطر با پیامکی عاشقانه که از تلفن همان دختر خانم به تلفن‌همراه آقای الف ارسال شد، رخ نشان داد.

دختر بلافاصله با تلفن‌همراه آقای الف تماس گرفت و عذرخواهی کرد و گفت که می‌خواسته آن را برای فرد دیگری بفرستد، اما مساله اینجا بود که این‌بار لحن دختر با گذشته فرق داشت و صمیمانه‌تر به نظر می‌رسید.

آقای الف هم وقتی لحن دوستانه زن جوان را دید لحن مدیریتی و جدی‌اش را تغییر داد و عذرخواهی را پذیرفت و درباره ارسال اشتباه پیامکش با او شوخی کمرنگی کرد. یک هفته بعد چند پیامک عاشقانه دیگر از طرف دختر برای آقای الف ارسال شد. او به اولی و دومی پاسخی نداد، اما پس از مدتی به پیامک‌ها عادت کرد. بنابراین پاسخ‌شان را داد تا باز هم پیامک‌های بیشتری برایش ارسال شود.

ارسال پیامک‌ها با گذشت روزها و هفته‌ها بیشتر و بیشتر شد و وقتی خانم الف متوجه جریان شد که یک روز به صورت اتفاقی تلفن‌همراه شوهرش را برداشت و محتوای یکی از پیامک‌هایش را خواند، پیامکی که در آن شوهرش، تولد دختر را تبریک گفته بود و با هم برای ملاقاتی در خارج از شرکت قرار گذاشته بودند!

از این قسمت به بعد را شما احتمالا می‌توانید حدس بزنید که چه اتفاقی افتاد. روزهای تلخ شروع شد، آقا و خانم الف با هم مشاجره کردند، خانم الف به شرکت رفت و با دختر جوان بگو مگو کرد و حتی کشیده‌ای به او زد، اما نه‌تنها وضع زندگی‌اش بهتر نشد، بلکه آقای الف دلش به حال دختر سوخت و بیش از گذشته از او حمایت عاطفی کرد، خانم الف تهدید به طلاق گرفتن کرد، آقای الف قول داد که دیگر رفتار نادرستش را ادامه ندهد، اما وابستگی عاطفی او به دختر جوان، در حدی شدید شده بود که پس از مدت کوتاهی قولش را شکست و همچنان به ارسال پیامک ادامه داد.

حالا یک‌سال از این ماجرا می‌گذرد، خانم الف خیال می‌کند که مشکل زندگی‌شان حل شده است و نمی‌داند که شوهرش فقط روابطش با آن دختر غریبه را پنهانی‌تر کرده است.

به نظرتان آقا و خانم الف در این ماجرا مرتکب چه اشتباهاتی شده‌اند:

۱ـ هیچ لزومی نداشت آقای الف برای پیگیری طرحی که قرار بود در شرکتش اجرا شود، شماره تلفن‌همراهش را در اختیار یکی از نیروهای زیردستش قرار بدهد. در واقع او با این کار به دختر جوان اجازه داد تا از فرصت آقای الف در خانه برای رسیدگی به امور اداره استفاده کند.

۲ـ خانم الف باوری نادرست درباره مردانی که صاحب فرزند شده‌اند داشت و گمان می‌کرد آنها هرگز در معرض خطر نیستند در حالی که صاحب فرزند شدن نمی‌تواند بهانه خوبی برای وفاداری به زندگی خانوادگی باشد و پیش‌شرط‌های مهم‌تری برای وفادار ماندن هر یک از زوجین برای زندگی مشترک لازم است. باور نادرست خانم الف باعث شد او هیچ نظارتی بر شوهرش نداشته باشد و درباره مخاطب پیامک‌های مکرری که شوهرش می‌فرستاد توضیحی نخواهد.

۳ـ نخستین باری که دختر جوان پیامک را اشتباه فرستاد، آقای الف می‌توانست به جدیت عذرخواهی دختر را بپذیرد و نباید لحنش را در گفت‌وگو با او صمیمی می‌کرد.

۴ـ وقتی آقای الف پیامک‌های بعدی را دریافت کرد ‌باید به شکلی جدی و البته محترمانه به دختر توضیح می‌داد که او مردی متاهل است و تمایلی به دریافت این نوع پیامک‌ها ندارد.

۵ـ آقای الف به هیچ‌وجه حق نداشت به پیامک‌های عاشقانه پاسخ بدهد، چرا که او پیش‌تر عشقش را با همسرش تقسیم کرده بود و بنابراین نیازی به ایجاد ارتباط عاطفی مجدد با فرد دیگری نداشت!

۶ـ روش خانم الف در برخورد با شوهرش و غریبه‌ای که وارد زندگی آنها شده بود درست نبود. او باید به شکل منطقی با همسرش وارد بحث می‌شد و ضمن پرهیز از مشاجره به او مهلتی برای اصلاح شرایط می‌داد و اگر مایل بود با دختر جوان صحبت کند نیز به هیچ‌وجه نباید با او درگیر می‌شد.

۷ـ دست‌کم پس از لو رفتن ماجرا، آقای الف باید تلاش می‌کرد اشتباهش را جبران کند و ارتباطش را تمام کند و شیوه سالمی را در زندگی مشترک در پیش بگیرد، اما او به جای این انتخاب، تصمیم گرفت روابطش را پنهانی کند و فکر نمی‌کرد به هر حال روزی همسرش بار دیگر پی به این ارتباط می‌برد و آن‌وقت شاید فرصتی برای جبران دوباره وجود نداشته باشد. این ماجرا به ما ثابت می‌کند که باید حریم‌هایی را در ارتباط‌های پیامکی و اینترنتی با آشنایان‌مان تعیین و به طور کلی قوانینی برای ارتباط با بقیه وضع کنیم و نکاتی را فراموش نکنیم. برای مثال:

ـ در هر بخش از ارتباط با دیگری از طریق پیامک یا در فضای مجازی از خود بپرسیم که آیا برای همسرمان نیز چنین ارتباطی را می‌پسندیم؟

ـ حتی اگر دیگران تلاش کنند بیش از اندازه صمیمی شوند ما نباید به آنها اجازه بدهیم حریم‌ها را زیر پا بگذارند و به علت تعهدات‌مان به خانواده، باید یادشان بیندازیم که به مرزهای ما احترام بگذارند. شاید شما از این نگران باشید که در این صورت امکان دارد طرف مقابل از شما دلخور شود، پاسخ این است: مساله‌ای نیست بگذارید او امروز دلخور شود، چون این دلخوری از دلشکستگی بزرگ‌تری که قرار است در آینده برای شما، او و خانواده‌تان پیش بیاید کمتر است.

‌ـ‌ هنگامی که پیامکی را می‌نویسید یا در چت با غریبه‌ای گپ می‌زنید هر لحظه تصور کنید که اگر او مقابل شما باشد نیز با همین لحن با او گفت‌وگو می‌کنید؟ اگر پاسخ‌تان منفی است و می‌گویید در گفت‌وگوی رو‌در‌رو با او محترمانه‌تر و جدی‌تر صحبت می‌کنید یعنی شما در حال شکستن حریم‌های طرف مقابل در فضای مجازی هستید که مسلما نتایج مثبتی نخواهد داشت.

● قوانینی برای استفاده از تلویزیون در خانه

ـ زمان مشخصی را صرف تماشای تلویزیون در خانه کنید. برای خودتان برنامه‌ای روزانه بنویسید که در آن ساعت دقیق تماشای تلویزیون مشخص باشد.

‌ـ‌ برنامه‌های شبکه‌های تلویزیونی را مطالعه کنید. نام برنامه‌ای را که می‌خواهید در جدول زمان‌بندی‌تان یادداشت کنید و بجز آن، برنامه دیگری را نبینید. این یعنی کانال‌گردی‌های بی‌هدف در خانه ممنوع است!

‌ـ‌ به بچه‌ها اجازه ندهید همپای شما همه برنامه‌ها را ببینند، آنها فقط حق تماشای برخی برنامه‌ها را دارند نه همه‌شان را. در عوض همیشه از همسرتان خواهش کنید در تماشای برنامه‌ها کنارتان باشد البته اگر او به برنامه‌ای علاقه ندارد مجبور نیست همراه شما آن را تماشا کند.

ـ پس از برنامه‌ای که مورد علاقه همه اعضای خانواده است تلویزیون را خاموش کنید و از آنها بخواهید درباره آن صحبت کنند البته لازم است که بحث را مدیریت کنید تا کار به مشاجره نکشد.

ـ وقتی یکی از اعضای خانواده کار مهمی دارد و شما را مخاطب قرار می‌دهد صدای تلویزیون را کم یا قطع کنید. با او تماس چشمی داشته باشید و به حرف‌هایش گوش کنید.

● قوانینی برای استفاده از تلفن‌همراه در خانه

ـ تا آنجا که امکان دارد گفت‌وگوهای کاری را در خانه انجام ندهید. اگر دیگران از محل کار با شما تماس گرفتند به آنها توضیح بدهید که در فضای خانه و کنار خانواده هستید و فرصت گفت‌وگوی اداری را ندارید. حتی اگر برایتان امکان دارد بهتر است تلفن‌همراهتان را در محیط خانواده خاموش کنید.

ـ اگر تلفن‌همراهتان را خاموش نمی‌کنید لازم است که گاهی برای نشان دادن وفاداری و اعتماد‌تان به شریک زندگی‌تان، از او بخواهید پیامکی را که برای شما ارسال شده است برایتان بخواند یا به تماسی پاسخ دهد. این رفتار یعنی شما چیزی برای پنهان کردن ندارید.

‌ـ‌ اگر غریبه‌ای سعی دارد در زندگی خانوادگی شما با استفاده از ارسال پیامک‌هایی با محتوای خاص نفوذ کند، بلافاصله موضوع را با همسرتان در میان بگذارید و درباره این که واکنش شما باید چگونه باشد از او راهنمایی بگیرید.

‌ـ‌ مدت همه مکالمه‌های تلفنی‌تان را در خانه کوتاه کنید. ما در خانه هستیم که با اعضای خانواده گفت‌وگو کنیم نه با غریبه‌های پشت خط.

‌ـ‌ اگر ناچار شده‌اید تلفن‌همراه را در محیط خانوادگی روشن نگه دارید، دست‌کم وقتی اعضای خانواده در حال گفت‌وگو با شما هستند و تلفن زنگ می‌زند پاسخی ندهید. اگر کسی که پشت خط است کار مهمی دارد دوباره زنگ خواهد زد.

‌ـ‌ درگیر پیامک‌بازی‌ها​ نشوید. امروز رفیق شما برایتان هفت هشت جوک می‌فرستد. شما هم در پاسخ هفت هشت جوک می‌فرستید. فردا او جوک‌های بیشتری می‌فرستد. شما هم جوک‌های بیشتری می‌فرستید. پس‌فردا او تمام طول روز را جوک می‌فرستد شما هم تمام طول روز را... .

ما نمی‌گوییم تفریح کردن با دوستان و آشنایان از طریق ارسال پیامک، نادرست است اما قرار نیست هر تعداد پیامک که آنها می‌فرستند، بلافاصله پاسخ بگویید. شاید لازم باشد با بی‌پاسخ گذاشتن برخی پیامک‌ها به طرف مقابل بفهمانید که حدی برای پیامک‌های سرگرم‌کننده قائل هستید و مایل نیستید تمام اوقات‌ خود را صرف پیامک‌بازی کنید. یادتان باشد پیامک‌بازی، شما را از خانواده دور می‌کند و کمترین ضررش این است اوقاتی را که باید صرف تماشای صورت عزیزان‌تان در خانه کنید به مانیتور زل می‌زنید.

● قوانینی برای استفاده از فضای مجازی در خانه

ـ تا آنجا که ممکن است در محیط خانه از فضای مجازی و بویژه چت بپرهیزید و به خودتان یادآوری کنید که نباید وقت گفت‌وگو با همسر و فرزندان‌تان را صرف گفت‌وگوی فضای مجازی با دوستان، آشنایان یا همکاران کنید.

ـ اگر نمی‌توانید استفاده از فضای مجازی را در خانه قطع کنید یا وقتی آن را ترک می‌کنید احساس ناخوشی دارید یعنی به آن معتاد شده‌اید و باید مثل هر معتاد دیگری به فکر ترک باشید. ترک فضای مجازی را با کاهش زمان استفاده از آن آغاز کنید. برای نمونه اگر هر روز چهار ساعت از وقت‌تان را در خانه به فضای مجازی اختصاص می‌دادید تصمیم بگیرید که در این هفته سه ساعت از وقت‌تان را صرف گشت و گذار در فضای مجازی کنید. در هفته آینده این زمان را به دو ساعت و در هفته بعد به یک ساعت برسانید و سعی کنید به مرحله‌ای دست پیدا کنید که دیگر استفاده از فضای مجازی برایتان اهمیتی نداشته باشد.

ـ همیشه در چت به گونه‌ای با دیگران صحبت کنید که اگر روزی همسرتان مجموعه گفت‌وگوهایتان را دید شرمسار نشوید.

ـ حتی اگر نیمه‌شب در فضای مجازی هستید دست‌کم با دوستان، آشنایان و همکاران گفت‌وگو نکنید، مگر آن که در خارج از کشور بوده و از نظر زمانی با شما فرق داشته باشند. گفت‌وگوی نیمه‌شب با کسی که در کشور خودمان زندگی می‌کند نوعی حریم‌شکنی و تجاوز به اوقات خصوصی او به حساب می‌آید.

ـ همیشه به یاد داشته باشید هیچ غریبه‌ای در فضای مجازی قابل اعتماد نیست و امکان دارد همه عکس‌ها و اطلاعاتش دروغ باشد.

ـ بیشتر مردم بر این باورند که با زبردستی قادرند هیچ ردپایی از خود در فضای مجازی باقی نگذارند، اما این تصور اشتباه است! یادتان باشد همیشه چشم‌هایی در حال نظارت بر فعالیت‌های شما در فضای مجازی هستند و می‌توانند ردتان را پیدا کنند.

ـ‌ اگر فرزندی دارید حتما استفاده از فضای مجازی و رایانه را یاد بگیرید و بدانید که به هر حال سیستم آموزشی در کشور به سمت استفاده از رایانه‌ها و فضای مجازی پیش می‌رود و او دیر یا زود با این فضا آشنا خواهد شد و برای کنترلش باید نسبت به این فضا آگاهی و شناخت داشته باشید.

ـ تا جایی که ممکن است رایانه خانوادگی را در جایی از خانه که رفت و آمد در آن بیشتر است قرار بدهید و کاری کنید که صفحه نمایشگر آن قابل مشاهده باشد.

ـ از خرید لپ‌تاپ شخصی برای کودکان و نوجوانان تا حد ممکن خودداری کنید و اگر ناچار شدید لپ‌تاپی برای فرزندتان بخرید دست‌کم تا آنجا که مقدور است به شکلی غیرمستقیم شیوه استفاده او را از آن کنترل کنید که البته معمولا این کار بسیار دشوار است چرا که لپ‌تاپ وسیله‌ای شخصی است و شما نمی‌توانید دائم بهانه‌ای برای بررسی اطلاعاتش پیدا کنید.

علی یوشی‌زاده