بزخو کردن

این اصطلاح به معنی کمین کردن و منتظر فرصت بودن است.
«بزخو» در اصل اصطلاح شکارچیان است که به فرهنگ اصطلاحات عامه هم راه یافته است. این کلمه از ۲ واژه «بز» و «خو» ترکیب یافته است.
«بز» در …

این اصطلاح به معنی کمین کردن و منتظر فرصت بودن است.

«بزخو» در اصل اصطلاح شکارچیان است که به فرهنگ اصطلاحات عامه هم راه یافته است. این کلمه از ۲ واژه «بز» و «خو» ترکیب یافته است.

«بز» در این عبارت همان بزکوهی است که در قله کوه ها زندگی می کند و جنس نر آن را که بیشتر مورد توجه شکارچیان است «کل» می گویند. از واژه «خو» معنی خواب منظور نظر است که در میان اهالی مازندران و برخی از شهرهای غربی ایران مصطلح است.

بزهای کوهی در سپیده دم، وقتی که از چشمه های گوارای کوهستان یا نهرهایی که در دره ها جریان دارد آب می نوشند، به شکاف کوه ها پناه می برند و دور از چشم شکارچیان، می خوابند. البته این نکته را هم باید دانست که در این موقع بزکوهی را نمی توان شکار کرد، زیرا در هر گله یکی از بزهای نر (کل) در نقطه مشرف و مرتفعی سمت نگهبانی و دیده بانی را دارد و به محض آن که احساس خطر کند، با صدای مخصوصی، بزها را از خواب بیدار و مجبور به فرار می کند.

هنگام غروب آفتاب که هوا خنک می شود بزها از خواب برمی خیزند و دوباره به سوی دره سرازیر می شوند و پس از نوشیدن آب کافی از کوه ها بالا می روند و در چمن زارهای سرسبز آن به چرا مشغول می شوند. بز کوهی از ترس شکارچیان و حیوانات درنده بیشتر روزها می خوابد و شب ها چرا می کند. آن ها هنگام صبح ازشکاف کوه ها به سمت چشمه ها و پایین دره سرازیر می شوند و عصر بعد از رفع عطش به ارتفاعات باز می گردند، به همین دلیل، شکارچیان جز در این مواقع نمی توانند به این حیوان سریع و تیزتک نزدیک شوند و آن را شکار کنند. اما دستیابی به بزکوهی در این مواقع هم به آسانی انجام نمی گیرد، چرا که حس بویایی این حیوان به قدری قوی است که اگر شکارچی در جهت وزش باد هم حرکت کند، بوی او را متوجه می شود و به سرعت از منطقه خطر می گریزد.

در این حال، شکارچی ناگزیر است که چند ساعت قبل از سپیده صبح در جهت مخالف باد به آبشخور بزکوهی برود و در محلی که شکار در موقع حرکت به سوی آبشخور یا هنگام برگشت در تیررس او قرار می گیرد، به طور کامل مخفی شود تا بتواند شکار را هدف قرار دهد.

توقف شکارچی در این محل ها گاهی چند ساعت طول می کشد. او ناچار است به همان ترتیب که بزکوهی در شکاف کوه ها می خوابد ساعت ها به اصطلاح «بزخو» کند و از دید شکار مخفی بماند تا در فرصت مناسب او را بزند و این اصطلاح این گونه به زبان عامیانه راه یافت و به شکل ضرب المثل درآمد.