ناگفته ها ی موی سپید

«میزگردزیبایی» درباره سفیدشدن موها با حضور دکتر پروین منصوری, دکتر زهره تهرانچی, دکترمریم یوسفی و دکتر مجتبی امیری متخصصان پوست و دکتر مهرداد کریمی متخصص طب سنتی

حتما شنیده‌اید یا خودتان دیده‌اید که به دلیل فوت عزیزی موهای یکی از نزدیکانش سفید شود یا کودکی با تکه مویی سفید به دنیا بیاید یا نوجوانی ۱۶-۱۵ ساله دچار سفیدی زودرس موها شده و رنگ موهایش جوگندمی شود...

سفیدشدن موها در سنین پایین از جمله نگرانی‌هایی است که مبتلایان دوست دارند در مورد آن بیشتر بدانند. بسیاری از خوانندگان «سلامت» با این مشکل مواجه‌اند و در پیامک‌هایی که به سلامت زده‌اند این مساله را مطرح کرده و خواسته‌اند با متخصصان در رابطه با علل و درمان این عارضه بپرسیم. در ادامه به برخی از این پیامک‌ها اشاره می‌کنیم و امیدواریم توضیحات کارشناسان برای تمام خوانندگان مفید باشد.

● نگاه متخصص پوست

سفیدشدن موها قابل‌برگشت است؟

دکتر پروین منصوری

استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

سفیدشدن مو که به‌طور طبیعی با بالارفتن سن ایجاد می‌شود، دائمی و برگشت‌ناپذیر است. تنها در صورتی موهای سفید قابلیت تغییر رنگ دارند که موها به علت بیماری‌ دچار این مشکل شده باشد. در صورت بهبود بیماری، ممکن است موها به‌‌صورت موقتی یا دائمی رنگ اولیه خود را بازیابند و آن هم فقط زمانی است که موی جدید بروید. در واقع مویی که قبلا بوده به همان رنگ سفید می‌ماند و همزمان با رشد موی جدید، رنگ طبیعی دارد. در این حالت اگر شما به دقت تار مویتان را نگاه کنید، می‌بینید مویی که از ریشه و رستنگاه درآمده، رنگ طبیعی خود را دارد و از آن به بعد سفید شده است، بنابراین ممکن است بعضی از موها دارای نوک سفید و ساقه‌ای به رنگ طبیعی باشند. حتی ممکن است همزمان با تغییر شدت بیماری، توانایی ساخت رنگدانه ریشه مو نیز تغییر کند و ما شاهد گروهی از موها به رنگ سفید و برخی دیگر به رنگ طبیعی باشیم.

بیماری‌های غدد درون‌ریز، بیماری‌های سیستم عصبی یا صدمه‌ به سیستم عصبی، شوک عصبی و فیزیکی، برص یا پیسی، ریزش موی منطقه‌ای و بعضی از بیماری‌های شدید مانند مالاریا و آنفلوانزا از جمله بیماری‌هایی هستند که ممکن است به‌طور برگشت‌پذیر باعث سفیدشدن موها شوند. در صورت درمان و بهبود این بیماری‌ها موهای در حال رشد رنگ خود را مجددا به دست می‌آورند. وقتی مو تشکیل شد دارای یک ساقه سخت‌شده از پروتئین و سلول‌های مرده است که به‌هیچ‌وجه رنگ خود را از دست نمی‌دهد. کسانی که می‌گویند ناگهان متوجه شدند در عرض یک روز موهایشان سفید شده، باید بدانند تنها راه سفیدشدن موها در یک شبانه‌روز، نفوذ ماده‌ای در ساقه مو از ریشه تا نوک آن است که بتواند همه رنگدانه‌اش را از بین ببرد. چنین ماده‌ای تاکنون شناخته نشده است. حتی محصولات رنگ‌کننده مو فقط قسمت بیرون از پوست مو را رنگ می‌کنند و مویی که از ریشه بیرون می‌زند، رنگ طبیعی دارد.

در روند سفیدشدن طبیعی موها سلول‌های سازنده رنگدانه، غیرفعال می‌شوند و بعد از آن موهای ساخته‌شده، فاقد رنگدانه و سفید هستند. این روند عموما یک جریان تدریجی است و سفیدشدن کل موها ممکن است ماه‌ها و سال‌ها طول بکشد و در بعضی افراد هرگز همه موی سر سفید نمی‌شود.

● نگاه متخصص پوست

بی‌رنگ‌کننده‌های مو

موخوره می‌آورند

دکتر مریم یوسفی

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی

برخی از خانم‌هایی که موی سفید دارند دائم در حال رنگ‌کردن موهای خود هستند. منظور ما از رنگ مو، رنگ‌های اکسیدکننده دائمی است چون سایر محصولات چندان دوامی ندارند. اغلب خانم‌ها هم برای اینکه موهای سفیدشان در روند رنگ‌کردن مو خللی ایجاد نکند، تصمیم می‌گیرند از بی‌رنگ‌کننده موها استفاده کنند. باید بدانید استفاده بیش‌ازحد از بی‌رنگ‌کننده‌ها یا مواد دکلره می‌تواند به موها صدمه بزند و باعث ایجاد شکنندگی در آنها شود.

اغلب توصیه می‌کنیم زودتر از ۴ هفته از رنگ‌کردن یا بی‌رنگ‌کردن موها بپرهیزید. موها معمولا بین ۸ تا ۱۲ میلی‌متر در ماه رشد می‌کنند و بهتر است این رنگ کردن مجدد مو طوری باشد که موهای جدید را بپوشاند. نکته مهم دیگر برای کسانی که به رنگ مکرر موها عادت دارند، استفاده مرتب از نرم‌کننده‌های مو است. به خاطر بسپارید رابطه مستقیمی بین میزان صدمه به مو و روشن‌کردن موها وجود دارد. هر چه موها را روشن‌تر کنید احتمال صدمه بیشتر خواهد شد.

پس اگر قصد دارید موهای تیره‌تان را به بلوند روشن تبدیل کنید بهتر است از یک فرد حرفه‌ای در این مورد کمک بگیرید. بیش از یکبار در ماه، موها را بی‌رنگ نکنید. همیشه بعد از شامپوکردن از نرم‌کننده استفاده کنید چون نمی‌توانید موهای درهم‌رفته را با دستکاری‌هایی مانند برس‌کشیدن و حرارت بالای سشوار صاف کنید. این کار حتما باعث شکنندگی و موخوره موهایتان خواهد شد. اگر عادت دارید بعد از حمام موهایتان را با سشوار خشک کنید، حرارت ملایم را تنظیم و به آرامی با حرکت‌های دست موها را خشک کنید. نباید موی خیس را با شانه و برس از هم باز کرد.

● نگاه متخصص پوست

دکتر زهره تهرانچی ‌

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

استرس

مو را سفید می‌کند؟

▪ چرا موها سفید می?شوند؟

در طب کلاسیک، گفته می‌شود سفید شدن مو از ۳۰ سالگی به بعد پدیده‌ای طبیعی است. این مساله با گذشت زمان رخ می‌دهد و دلیل آن این است که ریشه مو به مرور رنگدانه‌‌‌های خود را از دست می‌دهد و نمی‌تواند آنها را جایگزین کند اما گاهی موها به ‌صورت غیرطبیعی و زودتر از موعد سفید می‌شوند. مثلا ممکن است یک تکه‌ موی سفید در ناحیه پیشانی در کودکی دیده شود. برخی بیماری‌ها مثل ویتیلیگو یا برص نیز باعث می‌شوند به مرور زمان با سفیدشدن پوست، مو آن منطقه نیز سفید شود. افراد مبتلا به ریزش‌ موی سکه‌ای و منطقه‌ای نیز ممکن است به صورت غیرطبیعی دچار سفیدی مو شوند. موهای جدید این مناطق معمولا در ابتدا کرکی و نازک هستند و به مرور ضخیم اما سفید می‌شوند البته با بهبود بیماری‌ها به‌تدریج رنگ طبیعی موها بازمی‌گردد. گاهی نیز از ۲۵-۱۵ سالگی بدون آنکه فرد مبتلا به بیماری زمینه‌ای باشد دچار سفیدی موی غیرطبیعی می‌شود. در بیشتر موارد، دلیل این سفیدشدن ارثی است و پدر و مادر و خواهر و برادر فرد هم دچار سفید‌شدن پیش از موقع مو شده‌اند. این سفیدی نیازی به درمان ندارد اما اگر فرد تمایل داشته باشد، می‌توان داروهای خوراکی برای پیشگیری تجویز کرد اما نمی‌توان گفت این افراد صددرصد بهبود می‌یابند.

▪ آیا در افرادی که موهایشان به صورت ژنتیکی سفید شده است، الگوی سفیدشدن مو از والدین به ارث می‌رسد؟

همیشه این‌طور نیست. ژن‌های مختلفی در سفیدشدن مو دخالت دارد. دلیلی ندارد اگر موهای والدین در ۲۵ سالگی جوگندمی شده، فرزندان هم در همان سن دچار سفیدی مو با همان الگو شوند. به طور کلی معمولا موها از اطراف شقیقه‌ها سفید می‌شوند و کم‌کم به ناحیه پس سر و گردن می‌رسند.

▪ آیا با استفاده از مسایل محیطی مثلا دور ماندن از استرس یا تغذیه صحیح داشتن می‌توان جلوی سفید شدن موی ارثی را گرفت؟

مطالعه‌های ثابت‌شده‌ای در این رابطه وجود ندارد اما به هر حال این مسایل بی‌ربط به هم نیستند. آنچه مسلم است اینکه دوری از استرس‌های نابجا می‌تواند تا حدی از سفیدی مو پیشگیری کند.

▪ آیا این موضوع حقیقت دارد که استرس‌های ناگهانی و شدید مثل فوت یکی از عزیزان می‌تواند باعث سفید شدن ناگهانی مو شود؟

بله سفیدشدن ناگهانی موها بعد از مرگ یکی از عزیزان، باوری است که حقیقت دارد. گاهی افراد به دلیل استرس‌های شدید دچار ریزش‌ موی منطقه‌ای می‌شوند و موهایی که مجددا در این نواحی می‌روید، سفید است. گاهی نیز می‌شنویم که یک شبه موهای شخصی سفید شده است. در واقع وقتی در سنین بالا نیمی یا ۳/۲ موها به صورت طبیعی سفید است و فرد دچار استرس شدید می‌شود، دچار نوعی ریزش موی ناشی از استرس می‌شود که منتشر است. این نوع از ریزش مو موهای رنگی را درگیر می‌کند و باعث ریزش‌ آنها می‌شود ولی موهای سفید نسبت به این ریزش مقاوم هستند بنابراین ممکن است صبح وقتی فرد برمی‌خیزد فکر کند موهایی که تاکنون جوگندمی بوده ناگهان سفید شده است. درحقیقت موهای سیاه ریخته و موهای سفید باقی مانده است.

▪ باورهای دیگری نیز در رابطه با سفیدشدن مو وجود دارد، مثلا اینکه رنگ‌کردن مو باعث سفیدی آن می‌شود یا کندن موی سفید تعداد آن را بیشتر می‌کند. این باورها چقدر درست است؟

هیچ یک از این مسایل حقیقت ندارد. کندن موی سفید تاثیری در افزایش تعداد موهای سفید نخواهد داشت. باور اینکه رنگ‌کردن مو باعث سفیدی مو می‌شود نیز غیرمنطقی و غیرعلمی است.

▪ آیا رنگ کردن مرتب و طولانی‌مدت یک قسمت از مو که سفید است، می‌تواند به ریشه مو صدمه بزند؟

اگر رنگ استاندارد نباشد یا در غلظت بالا مصرف شود، می‌تواند باعث سوختن ساقه مو شود، اما معمولا به ریشه مو صدمه نمی‌زند و با رشد مجددا موها جایگزین خواهند شد.

▪ آیا شامپو یا دارویی داریم که بتواند رنگدانه‌های طبیعی ازدست‌رفته را به موی سفید بازگرداند؟

بله، مواد و ترکیب‌هایی وجود دارد که در طولانی‌مدت می‌تواند رنگدانه طبیعی را به مو برگرداند. البته باید به ترکیب مواد توجه کرد مثلا نباید در این ترکیب‌ها سرب وجود داشته باشد زیرا باعث ایجاد مسایل دیگری می‌شود.

▪ سفید شدن مو در آقایان شایع‌تر است؟

نه، سفیدشدن مو در هر دو جنس یکسان است. البته چون خانم‌ها بیشتر موها را رنگ می‌کنند افراد تصور می‌کنند موی آقایان بیشتر سفید می‌شود ولی درواقع این مساله ربطی به تفاوت جنسیتی ندارد.

● نگاه متخصص طب سنتی

دکتر مهرداد کریمی

نظر طب سنتی

درباره سفیدشدن مو

در طب سنتی، گفته می‌شود که اگر موی شخصی پیش از ۴۰ سالگی سفید شود، دلیل آن غیرطبیعی است و احتیاج به درمان و توجه دارد. در طب سنتی ایران، سفیدشدن مو یک بیماری محسوب می‌شود. البته این موضوع دلایل طبیعی و غیرطبیعی دارد.

با افزایش سن یا به صورت ارثی، مو به‌طور طبیعی سفید می‌شود اما گاهی عامل سفیدشدن موها مسایل غیرطبیعی است که بعضی از علت‌های آن شامل افزایش میزان سردی و تری و افزایش خلط بلغم در کل بدن و به‌ویژه ناحیه سر، کاهش قوای جسمانی، تداوم وضعیت استرس، افزایش میزان خشکی ماده تشکیل‌دهنده مو، غذای مضر و کاربرد داروهای موضعی نامناسب است.

به پیشگیری و کندکردن روند سفید شدن موها و برگرداندن رنگ به موی سفید شده در طب سنتی اشاره شده است ولی باید توجه کرد که مراجعه سریع و تداوم در مصرف دارو، احتمال اثر را بیشتر می‌کند. لازم است بیمار به مدت حداقل ۶ ماه دارو مصرف کند. هدف از درمان، کاهش سرعت سفید شدن مو است و به ندرت مواردی از بازگشت رنگ مو دیده شده که احتیاج به مطالعه‌های بیشتری دارد.

درمان‌های تجویزی برای این منظور، موضعی و خوراکی هستند. درمان‌های خوراکی اکثرا برای پاکسازی تجویز می‌شوند و به رنگ گرفتن مجدد موها کمک می‌کنند. از جمله درمان‌های خوراکی داروهای ترکیبی با اساس هلیله و گیاه آمله است. استفاده از درمان‌های موضعی از جمله روغن‌های گرم مثل روغن سیاه‌دانه و نارگیل در ناحیه سر و شستن مو با جوشانده سیاه‌دانه بعد از استحمام نیز، روند سفید شدن مو‌ها را کند می‌کند. اساسی‌ترین دارو برای پاکسازی بدن از بلغم نیز ایارج است.

انواع خضاب هم در طب سنتی وجود دارد که می‌توان موی سر و صورت را با آنها رنگ کرد و در ضمن از سفیدی مو پیشگیری می‌کنند. شقایق و آمله که میوه نوعی درخت است از بهترین داروها برای تقویت مو و پیشگیری از سفیدشدن مو است. البته خضاب‌ها، داروهایی ترکیبی هستند و معمولا این داروها بعد از فرآوری آماده مصرف می‌شوند.

غیر از این درمان‌ها دستورهایی نیز در زمینه تغییر شیوه زندگی و غذاخوردن برای پیشگیری از سفیدشدن موها توصیه شده است

از نظر طب سنتی مصرف غذای نامناسب با مزاج در روند سفیدی مو موثر است. افرادی که دچار موی سفید غیرطبیعی می‌شوند، باید اغذیه تولیدکننده خلط بلغم (لبنیات و به‌ویژه ماست و پنیر تازه) را محدود کنند. غذاهای غلیظ مثل حلیم، پنیرهای پیتزا و... نیز باید بسیار محدود شود. مصرف آب بسیار به‌ویژه آب سرد، رگ‌گیری زیاد از ورید، کندن مو و برقراری روابط جنسی بیش از حد معمول، خیس نگه‌داشتن طولانی موها بعد از استحمام و استفاده از گلاب و روغن یاسمن به صورت موضعی روی مو می‌تواند باعث سفیدی غیرطبیعی مو شود. برعکس، استفاده از ادویه‌های گرم مانند فلفل‌سیاه و خردل به مقدار کم در غذاها می‌تواند روند سفید شدن موها را کند کند. به‌طور کلی افزایش بلغم و سردی و تری ناشی از سبک غلط زندگی (عدم تناسب در سکون و حرکت، استرس و خشم بالا، عدم مراقبت از رژیم‌غذایی و مصرف زیاد فست‌فود و نداشتن خواب و بیداری متعادل و متناسب) می‌تواند این مشکل را در افراد مستعد تسریع کند.

● نگاه متخصص پوست

نقش پررنگ ژنتیک

در سفید شدن مو

دکتر مجتبی امیری

استادیار دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...

اگر سفیدشدن مو بیمارگونه نباشد و بعد از ۱۵ سالگی رخ دهد عمدتا ژنتیکی است. در حالت طبیعی موهای سر زودتر از صورت سفید می‌شود اما تفاوت‌هایی که در افراد مختلف می‌بینیم مثل اینکه قسمتی از ریش یا تمام آن پیش از موهای سر سفید شده دلایل ژنتیکی دارد و دلیل بر بیماری خاصی نیست. برخی افراد که دچار سفیدی موی سر یا صورت می‌شوند، برای پوشاندن سفیدی از رنگ استفاده می‌کنند. این کار برای موی سر بلامانع است اما از آنجا که موی صورت رشد سریعی دارد و اگر فردی بخواهد موهای صورت را رنگ کند باید با فواصل کم این کار را انجام دهد و مواجهه رنگ با پوست صورت زیاد است، چندان توصیه نمی‌کنیم اما اگر فردی تمایل به این کار داشت، می‌تواند از همان رنگ موی سر با غلظت کمتر برای صورت استفاده کند.

سمیه مقصودعلی

ملیحه قهیازی