میراث فرهنگی بیت المقدس

شکی نیست که قدس شریف از لحاظ شأن و منزلت, یکی از برترین شهرهای جهان است چرا که این شهر محل نزول وحی و وطن حضرت ابراهیم خلیل الرحمن ع و محل بعثت حضرت عیسی ع بوده است و در عین حال, قبله گاه نخست مسلمانان و سومین مسجد شریفی است که زیارت آن توصیه شده و فراتر از همه اینها, این مسجد مبدا معراج رسول گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی ص بوده است

شکی نیست که قدس شریف از لحاظ شأن و منزلت، یکی از برترین شهرهای جهان است؛ چرا که این شهر محل نزول وحی و وطن حضرت ابراهیم خلیل الرحمن (ع) و محل بعثت حضرت عیسی (ع) بوده است و در عین حال، قبله گاه نخست مسلمانان و سومین مسجد شریفی است که زیارت آن توصیه شده و فراتر از همه اینها، این مسجد مبدا معراج رسول گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) بوده است. یهودیان هم مدعی هستند که معبد مقدس‌شان در این شهر بوده است؛ هر چند هنوز نتوانسته‌اند دلیل و نشانه‌ای برای اثبات این مدعایشان ارائه دهند.

قدس شریف نزدیک به ۲۰۰ اثر برجسته اسلامی مانند مسجد، کاخ، تکیه، مدرسه، دروازه، مقبره و آثار دیگر متعلق به دوره‌های مختلف اسلامی را در خود جای داده است که مسجد مبارک الاقصی قبله گاه نخست مسلمانان مهم‌ترین این آثار و نگین شهر قدس به شمار می‌رود. محوطه‌ای که نام مسجد الاقصی بر آن اطلاق می‌شود و داخل دیوارهای مشخص قرار گرفته، علاوه بر خود مسجد مبارک الاقصی، قبه الصخره شریف را هم در خود جای داده است. از دیگر آثار تاریخی مهم این شهر می‌توان به قبور و حرم‌های شریف انبیای الهی مانند حرم حضرت داوود، حضرت موسی و حضرت ابراهیم خلیل (علیهم السلام) اشاره کرد. مقبره باب الرحمه هم قبور شمار زیادی از صحابه حضرت رسول(ص) را در خود جای داده است و البته کاخ‌های بر جا مانده از حکومت امویان نیز از ارزش تاریخی و دینی بالایی برخوردار است.

● اشغال قدس و یهودی‌سازی آن

جنبش شوم صهیونیستی که اساس برنامه‌های خود را تشکیل وطن و کشور قومیتی برای یهودیان قرار داده بود، با توجه به اهمیت و جایگاه برجسته سرزمین فلسطین، از همان آغاز دندان طمع برای تصاحب و اشغال این سرزمین تیز کرده بود تا این‌که اعلامیه بالفور آرزوی تاریخی صهیونیست‌ها را تحقق بخشید و فلسطین را به عنوان به ملت جعلی اسرائیل واگذار کرد تا سرنوشتی شوم برای صاحبان اصلی این سرزمین رقم بخورد.

در ادامه این مسیر، براساس قطعنامه ننگین شماره ۱۸۱ مجمع عمومی سازمان ملل که به قطعنامه تقسیم فلسطین شهرت یافت، در عین ناباوری ۷/۵۴ درصد از سرزمین فلسطین به یهودیان و فقط ۸/۴۴ درصد آن به فلسطینیان داده شد و ۵/۰ درصد باقیمانده به عنوان قدس، منطقه بین‌المللی اعلام شد. اما فاجعه اصلی قدس در سال ۱۹۶۷ رقم خورد که رژیم صهیونیستی در پی پیروزی بر ارتش‌های عربی در جریان جنگ شش روزه، بخش شرقی قدس را اشغال کرد و جنایت و نسل‌کشی بی‌سابقه‌ای را در تاریخ معاصر رقم زد. از همان روز کلنگ پروژه یهودی‌سازی قدس و تخریب مسجدالاقصی توسط رژیم صهیونیستی زمین زده شد و این رژیم برای تحقق اهداف شوم خود در زمینه یهودی‌سازی قدس شریف و تغییر وجهه و هویت اسلامی ـ عربی آن از هیچ تلاشی دریغ نکرد.

رژیم صهیونیستی می‌دانست تنها به زور توپ و تانک نمی‌تواند قدس را تصاحب کرده، آن‌را شهری یهودی اعلام کند، لذا پروژه تغییر فرهنگ و هویت اسلامی ـ عربی این شهر و اعطای هویت یهودی به آن‌را کلید زد و مهم‌ترین مساله در راستای تحقق این هدف را تغییر و تخریب آثار اسلامی و عربی ـ که شناسنامه فرهنگی و تاریخی این شهر بود ـ دید و کار تخریب آثار مذکور و احداث آثار و مراکز یهودی در قدس را به منظور اثبات ادعاهای خود مبنی بر وجود آثار یهودی در این شهر آغاز کرد.

اما به آتش کشیده شدن مسجد الاقصی در بیست و یکم آگوست ۱۹۶۹ به دست یک صهیونیست استرالیایی تبار به نام مایکل روهان، تلخ‌ترین و خطرناک‌ترین حادثه قدس طی سال‌های اشغال بود که خشم و انزجار شدید مسلمانان را به دنبال داشت. با وجود این، سازمان ملل متحد صرفا به تقبیح این اقدام بسنده کرد. از آن زمان تاکنون، سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی این سازمان موسوم به یونسکو که اساسا وظیفه حفظ و حمایت از آثار تاریخی و فرهنگی ملت‌ها را دارد در برابر اقدامات تخریبی صهیونیست‌ها نسبت به مسجد الاقصی و دیگر آثار شهر قدس هیچ اقدام جدی و عملی انجام نمی‌دهد و به انتقادهای گاه و بیگاه از آن اکتفا می‌کند.

شاید مهم‌ترین اقدام یونسکو در قبال فلسطین و آثار فرهنگی و باستانی آن، پذیرش عضویت کشور فلسطین در این سازمان در سی و یکم اکتبر ۲۰۱۱ بود که به رغم مخالفت‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی صورت گرفت و کاخ سفید به عنوان اصلی ترین حامی مالی این سازمان و تامین‌کننده هزینه‌های آن تهدید کرد کمک‌های مالی‌اش را قطع خواهد کرد. اهمیت این موضع یونسکو از آن لحاظ است که سازمان مذکور حداقل می‌تواند آثار باستانی فلسطین را به عنوان مهد تاریخ و ادیان ثبت کرده و بر مرمت و نگهداری این آثار نظارت کند. البته نباید با فرافکنی، تمامی گناه را به گردن سازمان‌های بین‌المللی یا صهیونیست‌ها انداخت، بلکه توجه به این مساله لازم است که طرف‌های رسمی فلسطینی نیز کوتاهی‌های زیادی در این زمینه داشته‌اند و صد البته که طرف‌های عربی و اسلامی هم به رغم تمامی وعده‌ها و بیانیه‌ها و اظهارات مبنی بر حمایت از قدس و مسجد الاقصی اقدام عملی قابل توجهی در این زمینه انجام نداده‌اند و همین کوتاهی‌های آنها و سکوت و همراهی جامعه بین‌المللی با طرح‌های صهیونیستی باعث گستاخی بیشتر این رژیم در یهودی‌سازی قدس و حذف هویت اسلامی و عربی این شهر شده است.

واقعیت این است که اکنون علامت سوال بزرگی در مقابل سرنوشت و وضع شهر اشغالی قدس قرار گرفته است و نگرانی‌های بحق زیادی در این زمینه وجود دارد که آیا این شهر همچنان شهر فلسطینی و عربی ـ اسلامی باقی خواهد ماند یا ـ خدای نکرده ـ طرح‌های شوم صهیونیستی به نتیجه خواهد نشست و مسلمانان و عرب‌ها در کمال سکوت و استیصال، سیطره کامل رژیم صهیونیستی بر این شهر مقدس را نظاره خواهند کرد؟

یوسف رضازاده