خواب زمستانی

امسال اصفهان میزبان جشنواره بین المللی فیلم های كودكان و نوجوانان نخواهد بود جشنواره ای كه از اولین دوره آن به عبارتی ۴۰ سال می گذرد, همچنان سرگردان و بلاتكلیف است

● درباره تغییر محل برگزاری جشنواره كودك اصفهان و تبعات آن

امسال اصفهان میزبان جشنواره بین المللی فیلم های كودكان و نوجوانان نخواهد بود. جشنواره ای كه از اولین دوره آن به عبارتی ۴۰ سال می گذرد، همچنان سرگردان و بلاتكلیف است. از سال ۱۳۴۵ كه اولین دوره جشنواره برپا شد و به دنبال آن آغاز به كار كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان به ویژه بخش سینمایی آن این جشنواره را به یكی از معتبرترین جشنواره های كودكان و نوجوانان در جهان حضور ژاك تاتی و كارل زمان در جشنواره موید این مقبولیت جهانی بود تبدیل كرد. مجموعه ای از باارزش ترین فیلم های كودكان و نوجوانان كه اینك گنجینه ای گرانبها هستند حاصل این دوره پربار و برند. بعد از انقلاب و از سال ۱۳۶۴ به دنبال یك وقفه چندساله جشنواره دوباره و همزمان با چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر آغاز به كار كرد. در این سال ها ساخت فیلم های كودك و نوجوان با استقبال خوبی برخوردار می شد.

علاوه بر كودكان و نوجوانان، خانواده ها نیز به رونق و اعتبار این سینما كه سینمایی با محتوا و سالم و فرحبخش بود می افزودند. همین مسئله دلیلی شد كه مسئولان بنیاد فارابی را واداشت كه جشنواره فیلم های كودكان و نوجوانان را مستقل از جشنواره فجر و در شهری دیگر به غیر از تهران برگزار كنند كه همای بخت در سال ۶۹ و همزمان با ششمین دوره بر سر اصفهان نشست و اصفهان مركز برپایی جشنواره بین المللی فیلم كودكان و نوجوانان شد. جشنواره تا سال ۱۳۷۵ در اصفهان برگزار شد و هر سال با استقبال بیشتری روبه رو شد. در این سال كرمان میزبان شد و سال بعد محقر و بی سروصدا تهران میزبان شد.

سال ۱۳۷۷ جشنواره باز به اصفهان رسید تا سال ۱۳۸۴. از سال ۱۳۷۷ تا سال گذشته اتفاقات مهمی هم افتاد. برای علاقه مندان این سینما، كلاس های گوناگونی برای داوری، چگونه فیلم دیدن، فیلمسازی، بحث فیلم و حتی سمینار و همایش چشم انداز سینمای كودك در اردیبهشت ۸۲ برگزار شد. این جشنواره در اصفهان شور و حال خاصی را برای كودكان و نوجوانان ایجاد می كرد.

رشد و تعالی و تكاپو برای این جشنواره به جایی رسید كه در سال ۱۳۸۰ و ۱۳۸۱ تمام امور جشنواره در اصفهان و توسط نیروهای فرهنگی برگزار می شد. سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان در مورد این جشنواره و اصولا سینمای كودك و نوجوان نگاهی فرهنگی داشت كه از اعتبار نام اصفهان نشٲت می گرفت. نظرها و مقاله های صاحب نظران این سینما مورد توجه واقع می شد و منتشر می شد كه نتیجه این همه فعالیت حضور بخش مستقلی به نام فیلمسازان اصفهان در این جشنواره بین المللی بود. بنیاد فارابی هم در این سال ها بر جشنواره نظارت عالیه داشت.

سال ۱۳۸۳ نگاه فرهنگی سال های قبل تر جایش را به برپایی جشنواره ای پرسروصدا و پرهزینه داد. نگاهی ایدئولوژیك به هنر كه در سال ۸۲ با انتخاب گروه جدید فرهنگی در شهرداری اصفهان حاكم شد و افتتاحیه ای غیرعادی، كه متولیان شهر و متولیان فرهنگی جدید می خواستند با نیتی صادقانه آن را سرلوحه و نمایش كارهای فرهنگی خود سازند نتیجه ای داد كه مسیر و راه منحرف شد و اهداف دیگر جایگزین اصول جشنواره در این آرایش جدید شد و هزینه ها هم سرسام آور حدود ۷۵۰ میلیون تومان. شهرداری با مدیریت و شورای جدید فقط همین یك سال همراه بنیاد بود و در دو سال بعد اداره ارشاد و استانداری اصفهان این مهم را به عهده گرفتند. به عبارت دیگر نیروهای آزموده هم به نوعی كنار رفتند. آنها كه بودند مسیر صحیح جشنواره را به رغم میل صادقانه خود نتوانستند راهبر باشند و این جشنواره بین المللی آب رفت و آب رفت و آب رفت. این گزارش كوتاه غمبار از یك جشنواره سرگردان بین المللی در شهر اصفهان، در پایتخت هنر كشور است.

جشنواره ای كه علاوه بر كلمه بین المللی به اعتبار نام اصفهان نیز درخششی مضاعف می یابد. داعیه متولیان و علاقه مندان فرهنگی شهر گویا به این جشنواره كه می رسد به بیماری سكوت دچار می شود. همدان البته شهر بسیار خوبی است. كرمان و شیراز و مشهد و تبریز هم خوبند، اما قبل از همه چیز تغییر مكان این جشنواره به غیر از بازتاب بین المللی نشانه نوعی بی اعتقادی به سینما، سینمای كودك و نیز مسائل فرهنگی است.

همین جا است كه باید درنگ كنیم در سالی كه اصفهان پایتخت هنری جهان اسلام است. در همین سال كه مهمترین برنامه های سینمای كودك را در این پایتخت فرهنگی باید برگزار می كردیم با این جشنواره شهر اصفهان خداحافظی می كند چون احتمالا متولیان فرهنگی شهر كارهای مهمتری دارند و این جشنواره كه خودشان سال ها برگزاركننده آن بوده اند مزاحم كارهای فرهنگی مهمترشان می شود. با یك برنامه ریزی درست می شد این جشنواره را كه بودجه مصوب هم دارد با ۵۰۰ تا ۵۵۰ میلیون تومان به بهترین نحو برگزار كرد كه متاسفانه نمی شود و این جشنواره چون كولی سرگردان دوباره به جایی دیگر حواله می شود. چند نكته را نباید از یاد برد كه این جشنواره با این عمر طولانی می تواند مخارج خود را تامین كند اگر اجازه می دادند به بالندگی خود ادامه دهد:

الف مدیران فرهنگی شهر و یا مدیران مرتبط به این مهم هنوز یاد نگرفته اند از آغاز تا انجام یك جشنواره، یعنی از مقدمات تا اجرا و پایان یك جشنواره و اصولا یك كار فرهنگی چه مراحلی باید طی شود. به نظر می رسد شهرداران دهه ۶۰ و ۷۰ شهرمان بیشتر به این نكته واقف بودند و به فرهنگ اعتباری بیشتر می دادند و به عنوان مقوله ای سرباز كن به این امور نمی نگریستند.

ب پیامد این سرگردانی را در اعتبار سینمای كودك و نوجوان در ابعاد بین المللی و داخلی در سال های پیش رو بایستی دید كه باز همه متولیان به یك اندازه در آن سهم دارند.

پ این جشنواره برای شهر ما مهم و خاطره انگیز بود. نشاطی كه در این شهر برای نوجوانان ایجاد می شد می رفت كه اصفهان را رنگین تر سازد. نمایش فیلم در میدان امام نمایش مجانی فیلم برای بچه هایی كه از طرف مدرسه دسته جمعی در سینماها آمده اند، دیدار هنرمندان و... كه متاسفانه به نظر می رسد برای متولیان، این امور اصلا مهم و دارای اعتبار نیست.

ت امسال اصفهان پایتخت فرهنگی جهان اسلام است. اتفاق خاصی كه می توانست همزمان با این مسئله در شهر بیفتد به همین سادگی دود می شود و به آسمان می رود. به نظر می رسد كه چون پاییز فصل برگزاری جشنواره است ما آماده می شویم كه به خواب زمستانی برویم.

تمام این نوشته را به این دلیل قلمی كردم كه بگویم جشنواره سابقه ای طولانی دارد، طولانی تر از عمر عمده مسئولان فرهنگی شهر اصفهان. اگر مدیران ارشد شهر اصفهان به این نكته واقف بودند كه این مردم به خصوص اهالی فرهنگ دوست اصفهان و علاقه مندان سینما هستند كه می خواهند این جشنواره در این شهر برگزار شود و این نكته با جدیت تمام توسط مسئولان فرهنگی همه ارگان ها پیگیری می شد، این وضع تاسف بار حاصل نمی شد. اگر این اعتقاد در مسئولان وجود داشت كه ما از نظر فرهنگی به اعتبار پایتخت هنر توسط هنر سینما آن هم سینمایی كه كودكان و نوجوانان و جوانان ما را به خود مشغول می سازد می افزاییم این جشنواره در دو سال آخر هم این همه دست به دست بین ادارات نمی شد.

جای تاسف مضاعف هم دارد كه مسئولان بنیاد فارابی كه تولیت این سینما را در پایتخت به عهده دارند نیز در این زمینه كوتاهی و تعلل كرده اند مثل این است كه بالاخره این جشنواره باید برگزار شود اینجا نشد، آنجا برگزار می شود.

باید تقویم را سپری كرد، باید جشنواره را برگزار كرد. در تقویم پیش بینی شده برگزار می شود حتی المقدور بی سروصدا، كم دردسر، چندتایی هم انتقاد می شود. مهم نیست می گوییم برگزار كردیم دیگر چه می گویید وای به این مسئولان فرهنگی ساده پسند. سرمان را مثل كبك در برف فرو كرده ایم.

زاون قوكاسیان