عسل طبیعی را چطور بشناسیم

راهنمای خرید عسل

این روزها پزشکان، متخصصان تغذیه و کارشناسان بهداشت درباره مضرات مصرف قند و شکر و تاثیرات منفی آن بر سلامت زیاد صحبت می‏کنند و توصیه می‏کنند که برای پیشگیری از این مشکلات مصرف قند و شکر را محدود کنیم. هرچند مصرف زیاد هرگونه شیرینی و قندهای ساده خیلی توصیه نمی‏شود اما کارشناسان تغذیه توصیه می‏کنند در صورت تمایل به استفاده گاه به گاه از مواد قندی بهتر است از مواد قندی طبیعی مانند عسل، خرما و کشمش استفاده شود. اگر قصد دارید عسل بخرید و نمی‏دانید چطور از طبیعی بودن آن مطمئن شوید با ما همراه شوید...

عسل یک محصول غذایی مفید و یک اکسیر پرارزش است که از قرن‌ها پیش به عنوان عالی‌ترین و مقوی‌ترین غذاها شناخته شده و همچنین به واسطه ویژگی‌های شفابخش خود به عنوان دارو در درمان بیشتر بیماری‌ها در بین تمام ملل کاربرد داشته است. عسل، شهدی است که زنبور عسل پس از مکیدن شیره گل‌ها آن را می‌سازد. با وجود آنکه عسل به وسیله زنبور تهیه می‌شود، فرآورده‌ای گیاهی محسوب شده و مورد توجه خاص گیاهخواران و خام‌خواران است.

قدیمی‌ترین اثر تاریخی که به برداشت عسل توسط انسان تعبیر شده است مربوط به هفت‌ هزار سال قبل از میلاد است که در اسپانیا مشاهده گردیده است. این اثر شامل قیافه حک شده یک انسان بر سنگ است که نردبانی را برای رسیدن به محل کلونی به کار برده و ظرفی برای قرار دادن شان‌های پر از عسل به کمر دارد، در حالی که زنبوران عسل کارگر در اطراف سر او به پرواز درآمده‌اند.

آنچه که مسلم است اهمیت عسل در طب قدیم به مراتب بیشتر از حال بوده است. «ابوعلی‌سینا» فیلسوف و شخصیت بزرگ پزشکی ایرانی، یک هزار سال پیش در کتاب «قانون» پزشکی خود، نسخه‌های زیادی بر پایه عسل و موم تجویز می‌کرده و همچنین «بقراط حکیم» پدر پزشکی و بنیانگذار طب یونانی حدود ۲۵۰۰ سال پیش در مورد اهمیت عسل چنین فرموده است: «هر دارویی از مواد غذایی درست می‌شود و متقابلا هر غذایی نیز جانشین دارو می‌گردد، عسل به این هر دو شرط جوابگو است.»

متاسفانه در کشور ما با وجودی که عسل تولیدی آن با توجه به تنوع آب و هوایی منحصر به فرد و در نوع خود بی‌نظیر است، نه تنها به جنبه دارویی آن توجه نشده بلکه از نظر مصرف غذایی هم مورد کم‌لطفی قرار گرفته است و این نعمت خدادادی و هدیه آسمانی که به راحتی می‌توان آن را تولید کرد و در اختیار همگان قرار داد هنوز ارزش واقعی خود را بین سایر موادغذایی به دست نیاورده و موجب توجه کم مردم به آن گردیده است، به طوری که هنوز هم مرباها و قندهای مصنوعی را به این غذای بهشتی و اکسیر حیات ترجیح می‌دهند که علت اصلی آن آگاهی نداشتن از مزایا و ارزش‌های واقعی عسل است.

اگر ما به شناخت انواع عسل و میزان قابلیت‌ها و مواد موجود در آن بپردازیم و از مصرف عسل تقلبی خودداری کنیم، به طور حتم گامی در جهت پرورش زنبور عسل و تولید عسل طبیعی برداشته‌ایم. هم‌اکنون سرانه مصرف عسل در کشور ما در حدود ۴۸۰ گرم است که نسبت به اروپا از نصف هم کمتر است.

● عسل‌های تقلبی

با این همه عسل طرفداران زیادی دارد. شاید کمتر کسی را بتوان پیدا کرد که از خوردن عسل ابا کند. محبوب بودن عسل متاسفانه بعضی از آدم‌های سودجو را به فکر تولید عسل تقلبی انداخته است. این افراد گاهی از سیب‌زمینی، شیره قند و یا شیره ذرت و... عسل تقلبی درست می‌کنند البته گاهی اوقات نیز این شیره‌ها را به زنبور می‌خورانند و آن گاه عسل غیرطبیعی به دست می‌آورند که در هر صورت چه عسل تقلبی و چه عسل غیرطبیعی با خصوصیات و خواص عسل خالص و طبیعی به شدت متفاوت است و مصرف آنها به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

● عسل طبیعی را چطور بشناسیم؟

برخی افراد از روی میزان رطوبت عسل به وسیله برگرداندن شیشه عسل و سرعت بالا و پایین رفتن حباب‌های داخل شیشه یا به وسیله میزان کش آمدن عسل، نحوه پخش شدن قطره عسل روی کاغذ کاهی، نحوه سوختن عسل روی شعله و ... در مورد طبیعی بودن یا نبودن عسل قضاوت می‌کنند که هیچ‌کدام از این روش‌ها دقیق و مطمئن نیست. برخی از افراد خبره و باتجربه، عسل طبیعی را از نوع خاص شیرینی و طعم ویژه‌اش می‌شناسند و حتی نوع عسل را از نظر گیاه مورد مصرف زنبور تعیین می‌کنند زیرا هر گیاه مزه خاصی به عسل می‌دهد. باید توجه داشت که عسل مصنوعی بیشتر مزه شیرینی شکر می‌دهد تا مزه خالص عسل. در هر صورت ما هیچ یک از این راه‌ها را برای شناخت عسل طبیعی توصیه نمی‌کنیم. با توجه به مواد بسیار زیاد تشکیل‌دهنده عسل، تشخیص خلوص آن به آسانی ممکن نیست و حتما باید از آزمایشگاه‌های معتبر کمک گرفت.

● ۲ توصیه به مصرف‌کنندگان عسل

۱) قیمت محسوس‌ترین چیزی است که مردم در خرید کالای مورد نیاز خود به آن توجه می‌کنند اما باید بدانیم که قیمت بالا و پایین نشانه خوبی یا بدی کالا نیست. متاسفانه افراد سودجو عسل‌های غیرطبیعی و تقلبی خود را با قیمت بسیار گزاف عرضه می‌کنند تا ادعای کیفیت مطلوب آن را به اثبات برسانند.

۲) چنانچه اشاره شد تشخیص خلوص عسل فقط توسط آزمایشگاه‌های معتبر امکان‌پذیر است لذا به مصرف‌کنندگان عزیز توصیه می‌شود که هنگام خرید عسل به پروانه‌های بهداشتی صادره از سازمان دامپزشکی کشور، پروانه بسته‌بندی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا پروانه استاندارد توجه کنند. در صورت تایید مراجع ذی‌صلاح فوق، اطمینان از انجام آزمایشات و صدور نتایج قابل قبول از معتبرترین آزمایشگاه‌های کشور حاصل می‌شود.

دکتر سعیده سیف‌هاشمی