دست زنـان خانـه‌دار در خطـر اگـزما

مهم‌ترین وظیفه پوست، حفاظت بافت‌های درونی بدن است ولی خود در معرض آسیب و صدمات متعددی از آن جمله شوینده‌هاست. اسیدیته پوست انسان، حدود ۵/۵ و اسیدی است ولی اسیدیته شوینده‌ها …

مهم‌ترین وظیفه پوست، حفاظت بافت‌های درونی بدن است ولی خود در معرض آسیب و صدمات متعددی از آن جمله شوینده‌هاست. اسیدیته پوست انسان، حدود ۵/۵ و اسیدی است ولی اسیدیته شوینده‌ها قلیایی است.

هر چه قدرت شوینده بیشتر باشد اسیدیته بیشتری دارد. به عنوان نمونه، اسیدیته صابون‌ها حدود ۸، مایعات شوینده حدود ۱۰ و پودرها حدود ۱۱ است. بعد از هر تماس پوست دست با شوینده‌ها به سرعت اسیدیته از اسیدی به قلیایی تبدیل می‌شود. بنابراین خاصیت میکروب‌‌کش اسیدیته اسیدی پوست از بین می‌رود و از طرفی به دلیل چربی‌زدایی شوینده‌ها پوست به تدریج خشک می‌شود. بعد از هر تماس پوست دست با شوینده‌ها حداقل ۳ ساعت وقت لازم است تا اسیدیته به حالت طبیعی اسیدی برگردد بنابراین در کسانی که به دلیل شغلشان (زنان خانه‌دار، کارگران رستوران‌ها و...) یا وسواس در شستن دست‌ها با شوینده‌ها در فواصل کمتر از۳ ساعت دستشان مجددا با شوینده‌ها تماس پیدا می‌کند باعث می‌شود به تدریج پوست‌شان خشک، قرمز و ترک‌خورده شود و نهایتا به خارش ‌افتد که اصطلاحا به آن «اگزمای دست زنان خانه‌دار» می‌گویند.

از طرفی میکروب‌ها به‌ویژه قارچ‌های پوستی در محیط بدون دفاع (محیط قلیایی) به آسانی رشد و التهاب و ضایعات قارچی در پوست و به‌ویژه در ناخن‌ها ایجاد می‌کنند. از طرفی محیط مرطوب دست‌ها شرایط رشد قارچ‌ها را فراهم می‌کنند چون بسیاری از مردم بعد از هر شست‌وشوی دست‌ها و آبکشی‌کردن با دقت و کامل دست‌ها را خشک نمی‌کنند. بهترین روش پیشگیری از این ضایعات فاصله‌گذاری بین تماس دست‌ها با شوینده‌ها است و باید بلافاصله بعد از خشک کردن مقداری گلیسیرین که چند قطره آبلیمو به آن اضافه شده باشد به دست‌ها بزنید و ماساژ دهید تا حدی که مشکل را جبران ‌کند. یا کسانی که به دلیل شغلشان مجبورند دایم با این مواد تماس داشته باشند باید از دستکش استفاده کنند.

بهترین نوع دستکش انواع دولایه است که قسمت بیرونی آن از جنس پلاستیکی و قسمت درونی آن از جنس نخ کتانی ساخته شده است. مصرف طولانی‌مدت دستکش‌های معمولی پلاستیکی باعث تعریق پوست دست‌ها می‌شوید و همان‌طور که توضیح داده شد قارچ‌های پوستی در محیط مرطوب دایم به‌ویژه اگر محیط دست‌ها گرم باشد، از زیر ناخن‌ها و پوست حاشیه آن رشد می‌کنند و باعث ضایعه‌های ناخنی به صورت تغییر شکل و تغییر رنگ ناخن و التهابات پوست اطراف ناخن‌ها می‌شوند. افرادی که خارج از منزل به دلیل حفاظت پوست دست‌ها از آفتاب یا برای زیبایی از دستکش استفاده می‌کنند، بهتر است از دستکش‌های کتانی و سفیدرنگ استفاده کنند که علاوه بر عدم حفظ حرارت، در افراد حساس ضایعه‌های اگزمایی در دست‌ها ایجاد نمی‌کند.

دکتر حسین طباطبایی

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران