عاملی که آدمی را در دنیا و آخرت خار می کند

روشن است که هر گناه, یک اثر وضعی و یک اثر تکلیفی دارد خیانت و غارت بیت المال نیز , افزون بر حرمت تکلیفی و عذاب قیامت , آثار وضعی ویژه ای در همین دنیا دارد

روشن است که هر گناه، یک اثر وضعی و یک اثر تکلیفی دارد . خیانت و غارت بیت المال نیز ، افزون بر حرمت تکلیفی و عذاب قیامت ، آثار وضعی ویژه ای در همین دنیا دارد .

● آثار خیانت در بیت المال

در این مقاله به برخی از آثار وضعی خیانت به بیت المال از نگاه امام علی علیه السلام می پردازیم :

۱) رسوایی در دنیا

امام علی علیه السلام در نامه بیست و ششم ، ضمن بیان برخی از توصیه ها و سفارشها برای مأموران مالیاتی ، در باره خیانت به بیت المال ، مطالبی را گوشزد کرده است . آن حضرت ، خیانت به بیت المال را ، مساوی با خیانت به امت اسلامی دانسته و گفته است :« إنَّ أعظمَ الخیانة خیانةُ الأُمَّةَ و أفْظَعُ الغَشِّ غِش الأئمة ؛۱ همانا، بزرگترین خیانت ، خیانت به ملت، و رسواترین دغلکاری ، دغلبازی با امامان است .»

سپس در ارتباط با آثار و پیامدهای خیانت به بیت المال گفته است : « مَنِ استهان بالأمانة و رَتَعَ فی الخیانة و لمْ یُنَزَّه نَفْسَهُ و دینَهُ عنها، فقد أحَلَّ بنفسه الذلَّ و الخِزْیَ فی الدنیا و هو فی الآخرةِ أذلّ و أخزی ؛۳ کسی که امانت (بیت المال) الهی را خوار شمارد و دست به خیانت آلوده کند و خود و دین خویش را پاک نسازد ، درهای خواری را در دنیا به روی خود گشوده و در قیامت خوارتر و رسواتر خواهد بود .»

۲) ذلت در پیشگاه الهی و پستی در آخرت

علی علیه السلام در خطبه صد و بیست و ششم ـ که در باره عدالت و دادگری صادر شده ـ می فرماید : « لو کانَ المالُ لی ، لَسَوَّیْتُ بینهم ، فکیف و إنَّما المالَ مالُ الله! ألا و إنَّ إعْطاءَ المالِ فی غیر حقِّهِ تبذیرٌ و إسرافٌ و هو یَرْفَعُ صاحِبَهُ فی الدنیا و یَضَعَهُ فی الآخرة و یُکْرِمُهُ فی الناس و یهینه عند الله؛ اگر اموال (بیت المال) از خودم بود ، به گونه ای مساوی ، در میان مردم تقسیم می کردم ، تا چه رسد که جزء اموال خداست! آگاه باشید! بخشیدن مال به آنان که استحقاق ندارند ، زیاده روی و اسراف است ، [هرچند] ممکن است در دنیا ، ارزش دهنده آن را بالا برد ، اما در آخرت ، پست خواهد کرد! و [هرچند] ممکن است که در میان مردم ، گرامیش دارند ، اما در پیشگاه خدا، خوار و ذلیل است . همان گونه که ملاحظه می شود ، امام علی علیه السلام از جمله آثار و پیامدهای خیانت در بیت المال را خواری در محضرِ مقامِ ربوبی و پستی در عالم آخرت ، دانسته است .

علی علیه السلام در نامه چهل و یکم ـ که در مقام توبیخ و نکوهش شدید از خیانتکاران به بیت المال ، صادر شده ـ پس از بیزاری و نفرین بر خیانتکاران بیت المال ، ضمن دعوت آنان به خداترسی و برگرداندن اموال به غارت رفته، فرد خیانتکار را تهدید به کشتن با شمشیر می کند

۳) بی اعتمادی

امام علی علیه السلام منذَر، پسر جارود عبدی ، را که از قبیله عبدالقیس بود ، به بخشداری منطقه ای از کشور اسلامی، منصوب کرد و لکن او ، به بیت المال خیانت کرد و با بذل و بخششهای بی حساب و کتاب به دوستان و خویشان ، بیت المال را غارت کرد . این خبر به امام علی علیه السلام می رسد. آن حضرت در نامه ای تند ، ضمن توبیخ و عزل ، او را احضار می کند : « و لئنْ کان ما بلغنی عنکَ حقاً، لَجَمَلُ أهلِکَ و شِسْعُ نَعْلِکَ، خیرٌ منکَ و مَنْ کان بصفتک فلیس بأهلِ أنْ یُسَدَّ به ثَغرٌ أوْ یُنْفَذَ به امر، أوْ یُعلی له قدرٌ، أوْ یشْرَکَ فی أمانَةٍ، أوْ یُؤمَنَ علی جبایِةٍ!فأقْبِلْ إلیَّ حینَ یصلُ إلیک کتابی هذا إنْ شاءِ الله ؛ اگر آنچه به من گزارش رسیده ، درست باشد ، شتر خانه ات و بند کفش تو ، از تو ، باارزش تر است . و کسی که همانند تو باشد ، نه لیاقت پاسداری از مرزهای کشور را دارد و نه می تواند کاری را به انجام رساند ، یا ارزش او ، بالا رود ، یا شریک در امانت باشد و یا از خیانتی دور ماند . پس چون این نامه به دست تو رسد، نزد من بیا. ان شاء الله.»۳

۴) بی بهره شدن در دنیا

در نامه بیستم ـ که خطاب به زیاد بن ابیه ، جانشین عبدالله بن عباس ، والی بصره، نوشته شده ـ او را از خیانت بر بیت المال برحذر می دارد و می نویسد:« و إنّی اُقْسِمُ باللهِ قَسَماً صادَقاً، لئِن بَلَغَنی أنّکَ خُنْتَ مِن فی ءِ المسلمین شیئاً صغیراً أوْ کبیراً، لَأَشُدَّنَّ علیکَ شَدَّةً تَدَعُکَ قلیلَ الوفر، ثقیلَ الظَهْرِ ضئیلَ الأمرِ ؛ همانا من ، براستی به خدا سوگند می خورم که اگر به من گزارش کنند که در بیت المال ، خیانت کردی ، کم و یا زیاد ، چنان بر تو سخت گیرم که کم بهره شده و در هزینه عیال ، در مانی و خوار و سرگردان شوی .»

۵) کشته شدن با شمشیر

علی علیه السلام در نامه چهل و یکم ـ که در مقام توبیخ و نکوهش شدید از خیانتکاران به بیت المال ، صادر شده ـ پس از بیزاری و نفرین بر خیانتکاران بیت المال ، ضمن دعوت آنان به خداترسی و برگرداندن اموال به غارت رفته، فرد خیانتکار را تهدید به کشتن با شمشیر می کند : « فاتق الله! و ارْدُدْ إلی هؤلاءِ القوم أموالَهُم ؛۴ از خدا بترس و اموال بیت المال را ـ که از این مردم بوده ـ به آنان بازگردان . » سپس آن حضرت در مقام تهدید و مجازات خیانتکار می فرماید :« فإنَّکَ إنْ لمْ تفعلْ، ثم أمْکَننی اللهُ منکَ ، لَأُعْذِرَنَّ إلی الله فیکَ و لأضْرِبنَّکَ بسیفی الذی ما ضربتُ به أحداً ، الاّ دَخَل النارَ ؛۵ اگر اموال به غارت رفته بیت المال را برنگردانی و خدا مرا فرصت دهد تا بر تو دست یابم، تو را کیفری خواهم کرد که نزد خدا، عذرخواه من باشد و با شمشیری تو را می زنم که به هر کس زدم، وارد دوزخ گشت.»

فراوری: اجلال