چاقی, استرس, ناباروری

«مدتی است قصد بارداری دارم اما موفق نشده ام خیلی اضافه وزن ندارم اما چاقی ام از نوع شکمی است به گفته پزشک, علت بی نظمی عادت ماهیانه و ناباروری ام چربی های دور شکم است و برای درمان باید ۱۰ کیلوگرم وزن کم کنم

«مدتی است قصد بارداری دارم اما موفق نشده‌ام. خیلی اضافه وزن ندارم اما چاقی‌ام از نوع شکمی‌است. به گفته پزشک، علت بی‌نظمی‌ عادت‌ماهیانه و ناباروری‌ام چربی‌های دور شکم است و برای درمان باید ۱۰ کیلوگرم وزن کم کنم...

چند بار برای کاهش وزن اقدام کرده‌ام اما نتوانسته‌ام وزنم را حفظ کنم و دوباره به وزن قبلی برگشته‌ام.» اینها بخشی از صحبت‌های مریم زارع، خانم ۲۶ ساله ساکن شهرستان گرگان است که ۱۵۸ سانتی‌متر قد و ۶۲ کیلوگرم وزن دارد و برای درمان ناباروری باید وزن کم کند. گفت‌وگوی ما را با او و توصیه‌های کارشناسان «سلامت» را به ایشان در «میزگرد تغذیه» این هفته بخوانید.

خانم زارع که از چاقی شکمی‌ رنج می‌برد، می‌گوید:

اضافه‌وزنم تقصیر فست‌فود است

▪ وزن شما خیلی بالا نیست. چرا می‌خواهید وزن کم کنید؟

مشکل من چاقی شکمی‌ است. ۳ سال از ازدواجم می‌گذرد و یک سال و نیم است قصد بارداری دارم اما نتوانستم باردار شوم. به پزشک متخصص زنان مراجعه کردم و دارو مصرف کردم اما تاثیری نداشت. پزشک می‌گوید علت بی‌نظمی عادت‌ماهیانه و باردار نشدنم چاقی شکمی‌ است و اگر ۱۰ کیلوگرم وزن کم کنم، این مشکل برطرف می‌شود اما متاسفانه نتوانستم رژیم بگیرم.

▪ از کی دچار چاقی شکمی ‌شدید؟

حدود ۷ سال قبل، زمانی که دانشجو بودم چاق شدم. فکر می‌کنم مهم‌ترین دلیل چاقی‌ام خوردن زیاد فست‌فود در آن دوران بود.

▪ تا به حال وزن کم کرده‌اید؟

وزن کم می‌کنم اما دوباره خیلی سریع به وزن قبلی برمی‌گردم. وزنم خیلی سریع بالا و پایین می‌رود. چند بار وزنم کم و زیاد شده است مثلا ۸ ماه قبل ۶۶ کیلوگرم بودم که خودم رژیم گرفتم و وزن کم کردم اما الان دوباره کم‌کم به وزنم اضافه می‌شود.

▪ چرا؟

سعی می‌کنم خورد و خوراکم را کنترل کنم اما اگر غذا و به‌خصوص شیرینی در دسترسم باشد نمی‌توانم جلوی خودم را بگیرم.

▪ ورزش می‌کنید؟

نه، متاسفانه اصلا ورزش نمی‌کنم.

▪ بیشترین وزنی که داشتید چقدر بوده است؟

۶۶ کیلوگرم.

▪ مشکل و بیماری خاصی ندارید؟

۲ سال قبل به دلیل اضطراب شدید و افسردگی به روان‌پزشک مراجعه کردم. ۶ ماه دارو مصرف کردم. نتایج آزمایش‌های هورمونی?ام‌ هم نشان داد پرولاکتین خونم بالاست. مشکل اصلی من این است که نمی‌توانم رژیم بگیرم و چاقی شکمی‌ام را از بین ببرم.

● نگاه متخصص تغذیه

توصیه‌های دکتر سیدعلی کشاورز

به سوژه «میزگرد تغذیه»

افزایش وزن،کاهش باروری

▪ وزن مناسب برای خانم زارع چقدر است؟

برای تعیین وزن مناسب باید نوع استخوان‌بندی فرد را بدانیم. در مورد ایشان با توجه به سن و جنسشان اگر استخوان‌بندی ریز داشته باشند ۴۴ تا ۵۳ کیلوگرم، اگر استخوان‌بندی‌شان متوسط باشد ۴۸ تا ۵۵ کیلوگرم و اگر استخوان‌بندی درشتی داشته باشند ۵۰ تا ۵۸ کیلوگرم وزن ایده‌آل است. نکته دیگر این است که برای تعیین وزن ایده‌آل باید با دستگاه‌های مخصوص توده عضلانی بدن اندازه‌گیری شود. اگر خانمی ‌ورزشکار باشد یا کار یدی انجام دهد، وضعیت عضلانی بهتری دارد. همه این موارد در تعیین وزن مطلوب تاثیر دارند و نمی‌توان بدون اطلاعات کامل در این مورد اظهارنظر کرد.

▪ پزشک گفته است برای باروری باید ۱۰ کیلوگرم وزن کم کنند. کاهش وزن چه تاثیری در باروری دارد؟

کاهش وزن باعث تعادل سیستم هورمونی بدن می‌شود. خانم‌های چاق تا وزن کم نکنند، به سلامت کامل دست پیدا نمی‌کنند و در ضمن چاقی آنها باعث می‌شود روند تخمک‌گذاری مختل شود و شانس مادرشدنشان کاهش یابد. البته مقدار کاهش وزن به نوع استخوان‌بندی و ترکیب بدن بستگی دارد.

▪ خانم زارع چاقی شکمی دارند. چرا می‌گویند چاقی شکمی ‌خطرناک است و چطور می‌توان آن را از بین برد؟

چربی شکمی ‌خطر سکته و ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد. رژیم غذایی باعث از بین رفتن چربی‌های اضافه می‌شود. دستگاه‌های پزشکی مانند دیاکتور هم می‌توانند در کنار رژیم غذایی نقش کمکی در از بین بردن چربی‌های موضعی داشته باشند.

▪ با توجه به اینکه این خانم قصد بارداری دارند، باید چه نوع تغذیه‌ای داشته باشند و چطور غذا بخورند؟

افرادی که برنامه غذایی نامتعادل دارند، باید چند ماه قبل از بارداری عادت?های غذایی‌شان را اصلاح کنند؛ حتما صبحانه، ناهار و شام بخورند. هله‌هوله و خوراکی‌هایی که ارزش غذایی کم دارند مصرف نکنند. هر روز حتما از گروه‌های چهارگانه غلات (نان، برنج، رشته، سیب‌زمینی و نشاسته)، لبنیات (شیر، ماست، پنیر و کشک که هم پروتئین و هم کلسیم دارند)، منابع پروتئین آهن‌دار (گوشت ماهی، گوشت مرغ، گوشت قرمز، تخم‌مرغ) و سبزی و میوه استفاده کنند. در هر وعده باید حداقل ۳ گروه غذایی را مصرف کنند. خانم زارع با اصلاح عادت?های غذایی و تغذیه مناسب می‌توانند با آمادگی کامل مادر شوند. بهتر است برای این کار و تنظیم یک رژیم غذایی درست قبل و در دوران بارداری با متخصص تغذیه مشورت کنند و راهنمایی‌های لازم را بگیرند.

● نگاه متخصص بیماری‌های زنان

وقتی پرولاکتین خون بالا می‌رود...

دکتر طاهره افتخار

عضو هیات علمی ‌دانشگاه علوم پزشکی تهران

تخمک‌گذاری خانم‌هایی که عادت‌ماهیانه نامنظمی دارند، دچار مشکل می‌شود. شایع‌ترین علت عدم تخمک‌گذاری هم نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک است. چاقی هم می‌تواند روی باروری تاثیر بگذارد. چاقی مقاومت به انسولین را بالا می‌برد، باعث بالا رفتن هورمون‌های مردانه خون می‌شود و اختلال قاعدگی، اختلال تخمک‌گذاری و نازایی ایجاد می‌کند. در این موارد اولین قدم درمان ناباروری، کاهش وزن است. خانم زارع اشاره کرده‌اند که پرولاکتین خونشان بالاست اما باید دید دقیقا چقدر. اگر پرولاکتین ۲ برابر مقدار مجاز باشد، علت آن باید حتما بررسی شود. اختلال تیرویید هم می‌تواند باعث بالا رفتن پرولاکتین خون و ناباروری شود. به همین دلیل تیرویید ایشان حتما باید بررسی شود. تومورهای هیپوفیز هم می‌توانند چنین مشکلی ایجاد کنند. این تومورها اغلب خوش‌خیم‌اند؛ خیلی راحت به دارو جواب می‌دهند و اغلب بیماران آینده خوبی دارند و باردار می‌شوند.

● نگاه متخصص تربیت بدنی

استرس دارید؟ ورزش کنید!

دکتر فریده گنجوی

عضو هیات علمی ‌دانشگاه آزاد اسلامی

فعالیت بدنی و کاهش وزن در درمان ناباروری موثرند اما اینطور نیست که صددرصد روی باروری تاثیر بگذارند و آن را درمان کنند. فعالیت بدنی به تنظیم بهتر متابولیسم بدن کمک می‌کند و حتی در افرادی که اضافه وزن ندارند نیز باعث تنظیم و بهبود سیستم هورمونی می‌شود. علاوه بر این، ورزش باعث کنترل وزن، کاهش استرس و اکسیژن‌رسانی بهتر به خون می‌شود. بهتر است این خانم هم فعالیت بدنی داشته باشند و حتما ورزش کنند و با توجه به اینکه در حال حاضر ورزش نمی‌کنند، باید این کار را با فعالیت‌های سبک شروع کنند و پیاده‌روی زمان‌بندی شده داشته باشند. فعالیت بدنی و برنامه منظم ورزشی باعث تنظیم شرایط فیزیکی بدنشان می‌شود و می‌تواند به باروری‌شان کمک کند. فعالیت بدنی برای همه افراد با هر شرایط و موقعیتی ضروری و عامل حفظ سلامت جسمی‌ و روانی است. ضمن اینکه ورزش صددرصد در کاهش استرس اثرگذار است و کاهش استرس می‌تواند در بهبود وضعیت جسمی‌ و رفع مشکل ایشان کمک‌کننده باشد.

● نگاه روان‌شناس

استرس ناباروری می‌آورد

دکتر بهروز بیرشک

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

استرس می‌تواند باعث ناباروری شود و ناباروری می‌تواند استرس ایجاد کند. در این موارد ممکن است فرد آرامش‌اش را از دست بدهد و نگرانی درباره موفق یا ناموفق بودن رابطه و اتفاق‌هایی که ممکن است در آینده رخ دهد، بر عملکرد جنسی و باروری او تاثیر بگذارد. افراد دچار ناباروری، استرس زیادی را تجربه می‌کنند. به‌خصوص در فرهنگ ما که توقع و انتظار اطرافیان همسر در مورد صاحب فرزند شدن بالاست و در مورد افرادی که بر فرزنددار شدن تاکید دارند، این استرس بیشتر و شدیدتر است.

خانم زارع اشاره کرده‌اند مدتی داروهای ضدافسردگی مصرف و بعد از بهبود، مصرف دارو را قطع کرده‌اند. قطع خودسرانه داروهای ضدافسردگی می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند و این کار باید به‌وسیله پزشک انجام شود. پزشک می‌داند مصرف دارو باید چطور قطع شود که عوارضی نداشته باشد. تصمیم درباره لزوم مصرف دارو هم با پزشک معالج است. البته گاهی مصرف دارو جنبه اورژانسی دارد و در طولانی‌مدت نیازی به مصرف دارو نیست. در این موارد می‌توان با شیوه‌های روان‌درمانی مشکل را برطرف کرد. در بسیاری از انواع افسردگی، دارو باید زمان طولانی مصرف شود اما در برخی از انواع افسردگی مدت زمان لازم مصرف دارو کوتاه‌تر است. به طور کلی هر نوع قطع و مصرف دارو باید زیر نظر پزشک معالج باشد. از سوی دیگر باید دید علت اضطراب و استرس چیست. اگر استرس ناشی از یک مشکل واقعی است باید با آن کنار بیاییم یا راه مقابله با آن را بیاموزیم. در مواردی که پزشک تشخیص دهد استرس باعث مختل‌شدن عملکرد فرد شده است، تجویز دارو اولویت پیدا می‌کند. مصرف دارو به آرامش بیشتر کمک می‌کند اما باید توجه داشت که مساله را حل نمی‌کند و به محض قطع آن اگر مشکل هنوز برطرف نشده باشد، عود خواهد کرد. روان‌درمانی و مشاوره و تقویت مهارت حل مساله و کنار آمدن با موضوع هم می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. خانم زارع چند مساله دارند؛ اضافه وزن و چاقی و اینکه به خاطر شرایط و موقعیتشان استرس زیادی تجربه کرده‌اند. کاهش وزن به انگیزه نیاز دارد و برای کنترل استرس باید از روان‌شناس و مشاور کمک بگیرند. توصیه می‌کنم حتما چند جلسه مشاوره داشته باشند چون مشاوره روانی به ایشان کمک می‌کند بتوانند بر مشکلشان فائق شوند و استرسشان را کم کنند. کاهش استرس بر عملکرد جسمی ‌و روانی هم تاثیر می‌گذارد و می‌تواند بر باروری‌شان تاثیر مثبت داشته باشد.

فرزانه فولادبند

«میزگرد تغذیه» درباره چاقی موضعی خانم مریم زارع با حضور دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه دکتر طاهره افتخار متخصص بیماری‌های زنان

دکتر فریده گنجوی متخصص تربیت بدنی دکتر بهروز بیرشک روان‌شناس