جغرافیای سلفی گری

خاورمیانه مهد سلفی گری در جهان است افراد بزرگ سلفی چون ابن تیمیه و رشید رضا از این منطقه برخاسته اند و دولت های برخاسته از سلفی گری هم در این منطقه حضور دارند, اما سلفی گری فقط در خاورمیانه نیست و در همه نقاط آن شدت و حدت یکسانی ندارد این مطلب نگاهی دارد به وضع حضور سلفیان در تمامی نقاط جهان

خاورمیانه مهد سلفی‌گری در جهان است . افراد بزرگ سلفی چون ابن‌تیمیه و رشید رضا از این منطقه برخاسته‌اند و دولت‌های برخاسته از سلفی‌گری هم در این منطقه حضور دارند، اما سلفی‌گری فقط در خاورمیانه نیست و در همه نقاط آن شدت و حدت یکسانی ندارد. این مطلب نگاهی دارد به وضع حضور سلفیان در تمامی نقاط جهان.

● سوریه

تحلیلگران معتقدند معارضان دولت سوریه در این کشور ریشه‌های سلفی دارند و احتمالا از کشورهای خارجی مانند عربستان سعودی و قطر حمایت می‌شوند. با این حال تا پیش از آغاز ناآرامی‌های سوریه، اثر خاصی از این گروه‌ها در فضای سیاسی ـ امنیتی این کشور دیده نمی‌شد.

● منطقه بالکان

سابقه اسلام‌گرایی منطقه بالکان در کنار هویت تاریخی عثمانی و نیز نزدیکی به اروپا به عنوان هدف نفوذ برخی از سلفیان، منطقه بالکان را به عنوان یک هدف مهم در این اندیشه مطرح کرده است.

● آفریقا

گروه‌های سلفی با استفاده از فقر کشورهای آفریقایی و نیز تضادهای مختلف درونی در این کشورها، این قاره را محیط مناسبی برای فعالیت خود می‌دانند. در حال حاضر مهم‌ترین گروه‌های سلفی این قاره، گروه «بوکوحرام» در نیجریه، «الشباب» در سومالی و شاخه «القاعده» در شمال آفریقاست.

● آسیای جنوب شرقی

سلفی‌گری با استفاده از برخی مسلمانان حوزه آسیای جنوب شرقی، در کشورهایی مانند بنگلادش و فیلیپین جای خود را باز کرده است؛ البته فقر این نواحی هم در جذب افراد به این نوع نگرش دینی موثر بوده است.

● ​شبه‌جزیره عربستان

مذهب رسمی در عربستان سعودی، وهابیت است که اندیشه‌ای مبتنی بر سلفی‌گری است. بعد از سقوط طالبان، عربستان تنها کشوری است که آشکارا به سنن و قواعد سلفی پایبند است. یمن هم به دلیل نزدیکی به پایگاه اصلی سلفیان و بافت قبیله‌ای خود برای رشد این اندیشه مساعد است. شاخه القاعده در این کشور یکی از خطرناکترین گروه‌های سلفی ـ جهادی دنیاست.

● کشورهای حاشیه​خلیج‌فارس

گرچه دین حاکمان کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، وهابی است اما حمایت‌های علنی و آشکار عربستان و خشونت شفاف جریان سلفی در این کشورها حضور ندارد.

● عراق

با از بین رفتن دولت مرکزی عراق، پیش از حمله ائتلاف بین‌المللی در سال ۲۰۰۳، گروه‌های سلفی که از حمایت‌های خارجی هم برخوردار بودند، شروع به جولان دادن در این کشور کردند و سه گروه نیروهای ائتلاف، مردم غیرنظامی عراقی و زائران شیعی عتبات را مورد هدف قرار دادند. این گروه‌ها هنوز هم در عراق فعالیت چشمگیری دارند.

● آسیای میانه

نزدیکی به افغانستان در کنار فقر و مشکلات اقتصادی، زمینه خوبی برای حضور برخی از گروه‌های سلفی در کشورهای آسیای میانه بوجود آورده است؛ البته دولت‌ این کشورها با پیشینه دین‌ستیزی دوران شوروی سابق و نیز دین‌ستیزی امروز غربی، اجازه فعالیت‌های مدنی دینی را از گروه‌های غیرسلفی‌گرفته‌اند؛ چه رسد به گروه‌های اسلام‌گرای تندرو.

● ایالات متحده

حضور تعداد زیادی از مهاجران در این کشور در کنار امکان فعالیت تبلیغی از طریق رسانه‌ها، زمینه مناسبی برای فعالیت سلفیان در این کشور به وجود آورده است؛ البته پس از حملات یازدهم سپتامبر این زمینه بشدت کمرنگ شد و سلفیان تحت نظارت شدیدی قرار گرفتند.

● اروپا

حضور تعداد زیادی از اعراب مسلمان در کشورهای اروپایی در کنار نوع نگاه آنها به این کشورها ـ به عنوان خط مقدم فرهنگی ـ و در عین حال فضای نسبتا باز برای فعالیت‌های دینی باعث شده است سلفی‌گری در قلب اروپا هم نفوذ کند. این گروه‌ها فعالیت‌های گسترده‌ای در اروپا دارند. نمونه جالب این فعالیت‌ها توزیع ۲۵ میلیون قرآن در آلمان است که مدتی پیش خبر آن منتشر شد.

● پاکستان و هند

نزدیکی به یکی از مناطق عمده سلفیان یعنی افغانستان در کنار نوع دینداری مردمان این دو کشور که توام با تعصبات خاص است و نیز بافت قبیله‌ای، باعث شده سلفی‌گری به شکل عمده در پاکستان و به شکل ابتدایی خود در هند نفوذ کند.