فناوری در خدمت سالمندان

آیا خسته تر از معمول هستید

در حاشیه نمایشگاه سالانه تجهیزات الکترونیکی سی.ای.اس در لاس‌وگاس، متوجه شدم که شرکت‌ها به فکر کمک در نگهداری از سالمندان در خانه‌های خودشان افتاده‌اند. آن‌ها دستگاه‌هایی را برای کمک به سالمندان معرفی کرده‌اند تا مراقبت پزشکی از ایشان در خانه نیز ممکن شود و دیگر به خانه‌های سالمندان و پرستار شخصی نیازی نداشته باشند.

در یکی از غرفه‌های نمایشگاه سی.ای.اس ۲۰۰۹، یک ترازوی حمام سفید رنگ به ظاهر معمولی قرار دارد که وقتی روی آن پا می‌گذارید، سیگنالی با بلوتوث به یک جعبه کنترل ارسال می‌شود که وزن شما را با صدای بلند اعلام می‌کند. این اولین باری بود که من روی آن ترازو می‌رفتم، ما هیچ آشنایی با هم نداشتیم! من برای ترازو فقط اطلاعات بودم و ترازو نیز برای من فقط صدایی بدون جسم بود.

ولی وقتی مایکل اچ.وید، از مدیران مرکز درمانی تانستال، که این جعبه را ساخته، روی آن رفت؛ فهمیدم که این دستگاه در این نمایشگاه چه می‌کند. این بار جعبه علاوه بر اعلام وزن، آن‌را با مقدار قبلی وزن مایکل نیز مقایسه کرد.

بعد از آن تازه ترازو شروع به کنجکاوی کرد. اول پرسید:« آیا خسته‌تر از معمول هستید؟» که با توجه به مسافرت به لاس‌وگاس، آقای وید خسته بود. وی دکمه‌ای روی جعبه را فشار داد که به معنای پاسخ بله به دستگاه بود. سپس پرسید: «آیا دچار مشکل در خواب هم شده‌اید؟» که پاسخ مشابهی دریافت کرد.

وزن و پاسخ‌های آقای وید به سوالات جعبه توسط نرم‌افزار دستگاه جمع‌آوری شد و حالا نرم‌افزار آماده بود تا آن‌ها را به‌طور الکترونیکی در دسترس هر کس که او بخواهد قرار دهد: این فرد می‌توانست پزشک معالج، اعضای خانواده، شاید یک پالمونولوژیست و یا شاید هم یکی از مسوولان بهداشتی محل زندگی او باشد.

این جعبه علاوه بر این مجهز به ابزارهایی برای اندازه‌گیری فشار خون، سطح اکسیژن، میزان فعالیت و دیگر نشانه‌های سلامتی است. اگر کسی که روی ترازو می‌ایستد مادرم باشد؛ من می‌توانم جعبه را طوری برنامه‌ریزی کنم که اگر وزن وی از حد معینی کمتر یا بیشتر شد، یا اگر پاسخ‌هایش نشان از احتمال بیماری داشت، به من اطلاع دهد.

دستگاه‌های جالب دیگری نیز در نمایشگاه بود. عملکرد یکی از آنها این‌طور بود که اگر کاربر می‌افتاد، در قوطی قرص را باز می‌کرد یا قهوه‌جوش را به‌راه می‌انداخت. دستگاه دیگری بود که اگر حمام شبانه فرد بیش از اندازه طول می‌کشید یا اگر وی از خانه خارج می‌شد، می‌فهمید و اعلام خطر می‌کرد.

به‌طور خلاصه، در نمایشگاه امسال سی.ای.اس به پدیده سالمندی خیلی توجه شده بود؛ این‌که چگونه می‌توان از ساده‌ترین فناوری‌ها برای گردآوری اطلاعات استفاده کرد، علایم خطر را تشخیص داد و بدین وسیله شرایطی فراهم کرد تا سالمندان در بیشتر در خانه‌هایشان بمانند، کمتر به پزشک مراجعه کنند و علاوه بر آن نیاز کمتری به خدمات پرستاری داشته باشند.

من می‌توانستم تصور کنم که پزشکان معالج مادرم گزارش پزشکی ساده‌ای داشته باشند که نشان می‌دهد تغییر داروهای او چه تاثیری روی وزن، فشار خون، حوصله، وضعیت خواب و نحوه راه رفتنش داشته است؛ و سپس می‌توانستند این اطلاعات را با یکدیگر یا یکی از اعضای خانواده‌ یا خود مادرم در میان بگذارند. این پیشرفت خیلی بزرگی هم برای او و هم برای خیلی از افرادی است که در سن و سال او قرار دارند.

البته کمی بعد تصویر دیگری در ذهن من شکل گرفت: این‌که مادرم با چندین جعبه متفاوت زندگی کند و هر از چندگاه یکی از آن‌ها به من اخطار دهد که یکی از آن مقادیر دچار تغییر شده است؛ در حالی‌که من هیچ دانش پزشکی برای تشخیص موارد بی‌اهمیت از مشکلات جدی ندارم. تازه بدتر این‌که وقتی به پزشک معالجش زنگ بزنم، گرفتار پیغام‌گیر تلفنی او بشوم که از من می‌پرسد که آیا احساس خستگی می‌کنم یا نه و آیا دچار مشکل در خوابیدن شده‌ام یا خیر.

طبیعی است که در چنین وضعیتی پاسخ هر دو سوال بله خواهد بود. با چنین فناوری‌هایی احتمالا من دیگر هیچ‌گاه نخواهم توانست به‌خوبی بخوابم!

از این دستگاه‌ها در برنامه یک روزه Silvers Summit که به سالمندان تقدیم شده بود، پرده‌برداری شد. شرکت‌کنندگان این برنامه که اولین همایش نمایشگاه امسال نیز بود، شامل بیمارستان‌ها، گروه‌های غیرانتفاعی، خرده‌فروش‌ها، بیمه‌گزارها و ده‌ها پیشگام دیگر می‌شدند که خیلی از آن‌ها پس از تجربه شخصی پرستاری از یک سالمند و مشاهده زوال تدریجی سطح سلامتی او، درگیر این کار شدند. ارائه‌دهندگان چنین می‌گفتند که این فناوری‌ها نه فقط برای کمک به افراد سالمند، که برای کمک به فرزندانشان نیز است.

اریک دیشمن، مدیر تحقیق و نو‌آوری در محصولات گروه بهداشتی اینتل گفت: «این حقیقت که ما در سی.ای.اس هستیم و فقط یک غرفه کوچک در اختیار ما نیست، نشان می‌دهد که داریم برای خود جایی پیدا می‌کنیم. هفت یا هشت سال پیش هیچ‌کس درباره پیری حتی حرف هم نمی‌زد؛ ولی الان مسیر عوض شده است.»

نمایشگاه، شامل موضوعات گستره‌ای است، از برنامه‌های ورزش‌های مغزی برای مقابله با بیماری‌های مغزی گرفته تا تلفن‌هایی برای افراد دارای شنوایی ضعیف. ولی بیشتر دستگاه‌های به نمایش درآمده تحت پوشش‌های بیمه‌ای قرار ندارند؛ علاوه بر آن، این‌ها نمونه اولیه هستند و هنوز به تولید انبوه نرسیده‌اند.

دیوید استرن، از مدیران ارشد زندگی مستقل که سیستم‌های مانیتورینگ خانگی را با نام QuietCare تولید می‌کند، معتقد است: «جامعه ما برای پیش‌گیری اهمیتی قائل نیست. ولی الان به این نتیجه رسیده‌اند که مردم به ‌فناوری نیاز دارند و ضمنا اگر بتوانیم از کسی در خانه نگهداری کنیم، هزینه‌های نگهداری وی نسبت به وقتی که مجبور باشیم از وی در بیمارستان یا خانه سالمندان نگهداری کنیم، خیلی کمتر خواهد بود.»

آقای استرن نمی‌توانست بگوید که هر دستگاه QuietCare چقدر هزینه بر‌می‌دارد، چون که کاربری‌ها و ویژگی‌های متفاوتی بسته به نیاز مشتری روی آن نصب می‌گردد. یک سیستم نمایشگر دیگر، موسوم به GrandCare است که با تجهیزات پایه ۲۳۰۰ دلار قیمت دارد؛ و بعد از آن برای تداوم جریان اطلاعات از دستگاه به شرکت باید ماهانه ۲۵ الی ۵۰ دلار پرداخت کرد. با داشتن یک GrandCare، بستگان فرد سالمند می‌توانند عکس‌ها، قرارهای ملاقات یا پیغام‌ها را به دستگاهی در خانه فرد سالمند منتقل کنند که مانند یک تلویزیون با نمایشگر لمسی است.

آقای استرن اظهار داشت که فناوری مانیتورینگ خانگی به نیازهای روحی سالمندان نیز پاسخ می‌دهد: «یک فرد سالمند که با کمک دیگران زندگی می‌کند، دوست دارد که حداکثر استقلال را داشته باشد، ولی انتظار اعضای خانواده و مسوولین امور بهداشتی این است که وضعیت سلامتی وی در تمام اوقات شبانه‌روز خوب و اطمینان‌بخش باشد. شما چگونه می‌توانید هر دو را با هم داشته‌باشید؟ پاسخ فناوری است. این تنها راهی است که شما می‌توانید هم مستقل باشید و هم بدون این‌که کسی بیاید تا وضع سلامتی شما را بررسی کند، سلامتی‌تان تامین شود.»

تمام سازندگان می‌گویند که محصول آنها برای این طراحی نشده که جای ارتباط با اعضای خانواده یا پزشکان معالج را بگیرد. ولی فناوری نتایج ناخواسته‌ای نیز به همراه دارد. برای برخی افراد پیرتر، تنها برخورد روزانه با افراد دیگر در زمان گرفتن فشار خونشان اتفاق می‌افتد. یک دستگاه اتوماتیک خانگی می‌تواند فشار خون را بگیرد و برای خدمات بهداشتی صدها دلار در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند، ولی برای سالمندان این دستگاه‌ها هیچ‌گاه جای یک ملاقات‌کننده زنده یا صحبت با بیماران دیگر در مطب پزشک را نمی‌گیرد.

در یکی از سخنرانی‌های همایش، دکتر هیونگ تای‌کیم، نایب‌رئیس بخش تحقیقات در سیستم بیمارستانی کاتولیک Ascension Health به دو مشکل احتمالی بر سر راه استفاده از این دستگاه‌ها اشاره کرد. اول این‌که این سیستم برای تشخیص بیماری‌ها و درمان بیماران از راه دور، از پزشکانی استفاده می‌کند که برای تماس مستقیم با بیماران تربیت شده‌اند و پزشک باید به جای حواس خود و بدون این‌که بیمار را از نزدیک ببیند، به خروجی‌های دستگاه اعتماد کند و دوم این‌که سیستم‌های بیمه کنونی، بیمه مسوولیت پزشکان را برای چنین روش‌های درمانی نمی‌پذیرند.

بعضی از این دستگاه‌ها سودمندی خود را ثابت خواهند کرد، ولی خیلی دیگر از آنها تبدیل به تردمیل‌های خانگی آینده خواهند شد که در آغاز برای هدفی خوب تهیه و خریداری می‌شوند، ولی در عمل بلا استفاده می‌مانند. آقای دیشمن از اینتل، یک ظرف هوشمند دارو را مثال می‌آورد که هر روز سر ساعت خاص مصرف دارو، زنگ می‌زند؛ حتی اگر فقط چند دقیقه از برداشتن قرص از دستگاه گذشته باشد! در نتیجه، به گفته وی، مردم از آن دستگاه استفاده نکردند.

وی می‌گوید: «هیچ‌کس نمی‌خواهد کسی یا چیزی با او جوری رفتار کند که انگار نمی‌تواند از خودش نگهداری کند. ما هم آن دستگاه را جوری تغییر دادیم که اگر صاحب جعبه کمی قبل از زمان مقرر قرص را برداشته باشد، بفهمد و بی‌دلیل زنگ نزند. همین نکته‌های ریز و کوچک است که در نهایت به ساخت یک محصول کامل کمک می‌کنند.»

نمونه‌های اولیه الان حاضرند، پس بیایید از الان غر زدن و مطرح کردن ایرادات کوچک دستگاه‌ها را شروع کنیم. هر چه باشد، ما هم روزی پیر خواهیم شد!

مترجم: مجید جویا

نیویورک‌تایمز