وکیل مهاجرت یـا پـیک های گــران قیمت

آنچه باید درباره وکلای مهاجرت بدانیم

آمریکا، کانادا، اروپا، استرالیا و... هزار ایرانی چمدان بسته در راه سفر به سرزمین‌هایی که در تصورشان بهشت موعودی است برای بهتر زیستن و البته هزاران نفر در انتظار روزی که نوبت بستن چمدان‌های آنها نیز فرابرسد...

از عاقبت این مسافران در راه چیزی نمی‌گوییم که خود حدیثی است مفصل اما هر یک از آنها روزها و راه‌های فراوانی را پیموده‌اند تا به این مرحله برسند؛ مرحله‌ای که تازه آغاز خطری بزرگ در زندگی هر انسانی است؛ مهاجرت.

از تبلیغ گوشه و کنار سایت‌ها گرفته تا شبکه‌های ماهواره‌ای، تبلیغات تمام‌نشدنی وکلای مهاجرت دیده و شنیده می‌شود که در کوتاه‌ترین مدت امکان مهاجرت‌های شغلی و تحصیلی را در اختیارتان می‌گذارند اما وقتی پای صحبت مراجعان این وکلا می‌نشینیم، بسیاری از آنها رضایتی از این فرآیند ندارند و نه‌تنها هزینه‌های فراوانی کرده‌اند که حتی مهاجرت?شان هم محقق نشده است.

● آمار بالای مهاجرت از ایران

برخی از نهادهای غیردولتی تعداد ایرانیان مهاجر را ۴ میلیون نفر اما منابع رسمی‌تعداد مهاجران را بین ۵/۰ میلیون تا ۲ میلیون تخمین می‌زنند. با این حال آمارهای مورد ذکر تعداد ایرانیان مهاجر به ترکیه و همین‌طور افرادی را که به تابعیت کشورهای میزبان درآمده‌اند در محاسبات خویش درنظر نمی‌گیرند.

اگرچه مقام‌های دولتی و رسمی‌کشور هیچ عدد و رقم رسمی‌‌ای در این باره منتشر نکرده‌اند اما چندی پیش یکی از معاونان سازمان ثبت‌احوال در گفت‌وگویی آماری رسمی ‌از وضعیت اقامت ایرانیان در ۷ کشور اصلی میزبان ایرانیان خارج‌نشین ارائه کرد. جمع اعداد و ارقام اعلام‌شده نشان می‌داد حداقل ایرانیان مقیم ۷ کشور آمریکا، امارات متحده عربی، انگلیس، کانادا، آلمان، فرانسه و سوئد، ۳ میلیون و ۴۹۵ هزار نفر است.

برخی کارشناسان معتقدند آمار مهاجرت در یکی، دو سال اخیر به کشورهای ترکیه، استرالیا و به‌طور پراکنده در خاورمیانه به شدت افزایش یافته و بسیاری از هر طریق و چنگ انداختن به هر ریسمان پوسیده‌ای اقدام به مهاجرت می‌کنند که نمونه آن در خبر شورش در کمپ پناهجویان در استرالیا به وضوح مشاهده شد که طی آن در پی اعلام مقررات تازه از سوی دولت استرالیا درباره سرنوشت پناهندگان در این کشور جمعی از پناهجویان جزیره نارو دست به شورش زدند. براساس این گزارش این پناهجویان که بخش بزرگی از آنها ایرانی هستند، چندی پیش در واکنش به تصمیم جدید دولت استرالیا در عدم اعطای پناهندگی به پناهجویان دست به شورش زدند و ساختمان‌های اداری مرکز پناهندگی را به آتش کشیدند. دولت استرالیا اعلام کرد این کشور از این پس دیگر هیچ پناهجویی را نمی‌پذیرد و پناهجویانی که خود را به خاک استرالیا برسانند، به پاپوآ، گینه نو و سایر جزایر اقیانوس آرام منتقل می‌شوند.

● درخواست مهاجرت

فرم، پرسشنامه، مراحل بروکراتیک گفت‌وگو، یادگیری زبان و... هر کدام به نوبه خود می‌تواند دلهره‌آور باشد اما همه اینها از مراحل اولیه درخواست برای مهاجرت به هر کشوری از طریق تحصیل، کار و... محسوب می‌شود. درست در همین نقطه شروع است که مشاوران مهاجرت که به وکلای مهاجرت مشهور هستند وارد عمل می‌شوند تا ابتکار عمل را به نفع مشتریان?شان به دست بگیرند.

اما همیشه این موضوع به نفع مشتریان، یعنی متقاضیان مهاجرت نیست و تنها کیسه‌ای است دوخته شده برای سرکیسه کردن آنها.

شهروز یکی از متقاضیان سفر به استرالیا می‌گوید: «متاسفانه از آنجا که در ایران هیچ نهاد یا ارگانی نیست که بر کار وکلای مهاجرت نظارت خاصی داشته باشد برخی از وکلا (و بعضا مشاوران مهاجرت) در حق افرادی که قصد مهاجرت دارند کم‌لطفی می‌کنند و آنها نیز دست?شان به جایی بند نیست.»

این در حالی است که کشورهای کانادا، استرالیا و انگلستان برای مقابله با وکلای غیرقانونی مهاجرت تلاش‌هایی را آغاز کرده‌اند. افرادی که درکشورهای هند، ایران و پاکستان به متقاضیان مهاجرت تضمین تایید سریع ویزایشان را می‌دهند و چه بسا که کار این متقاضیان نگون‌بخت را به جزیره نارو می‌کشانند.

اسماعیل لطف الهی، مشاور رسمی ‌مهاجرت در این خصوص می‌گوید: «چنین وکلای غیرقانونی مهاجرت اغلب به متقاضیان ارائه مدارک جعلی یا اقدام به ازدواج مصلحتی را توصیه کرده‌اند. این وکلای غیرقانونی افراد را به این باور می‌رسانند که ارائه اسناد جعلی برای درخواست ویزا قابل‌قبول است. اصل واقعیت این است که این مدارک برگردانده خواهد شد و تحقیقات تکمیلی ممکن است انجام شود.»

وی ادامه می‌دهد: «باور این نکته که وکلای غیرقانونی در ازای دریافت پول، قدرت تاثیرگذاری در چگونگی و سرعت پردازش درخواست‌ها را دارند یا موفقیت صددرصد پرونده را تضمین می‌کنند، سخت اشتباه است. تصمیم‌گیری در باب زمان پردازش ویزا و پذیرش آن تنها توسط مقامات دولتی در دفتر ویزا اتخاذ خواهد شد. نباید توسط افرادی که وانمود می‌کنند ماموران ویزا از سفارتخانه‌ها هستند مورد دستاویز قرار گرفت.»

وی می‌گوید: «فریب کلاهبرداری در پیشنهاد کار یا ویزا را نخورید. اگر یک پیشنهاد کار از نظر صحت بیش از حد خوب به نظر آید، می‌تواند یک کلاهبرداری باشد.»

● پروسه مهاجرت چقدر طول می‌کشد؟

لطف الهی، مشاور مهاجرت می‌گوید: «متاسفانه بسیاری از افراد به‌راحتی‌ خام برخی از مشاوران و وکلای مهاجرت سودجو می‌شوند (که بعضا هم مشاوران بنام هستند) و مثلا به آنها گفته می‌شود خیال?تان راحت چون ما در اداره مهاجرت یا در انجمن مهندسان استرالیا یا مثلا در TRA آشنا داریم و پرونده شما را جلو می‌اندازیم. متاسفانه مردم این آب و خاک همیشه از میانبر خوش?شان می‌آمده و به اندازه کافی به چگونگی انجام شدن کار و واقعی بودن ادعاهای مختلف توجه ندارند.» وی می‌گوید: «در شرایط فعلی برای ایرانی‌ها

افشین که متقاضی رفتن به آمریکاست و هزینه زیادی را بابت وکیل پرداخت کرده، می‌گوید: «گول نخورید و کارتان را به این وکلای مهاجرت نسپارید. من خیلی‌ها را می‌شناسم که خودشان اقدام کرده‌اند و الان آمریکا هستند.»

محمدمهدی که متقاضی ویزای تحصیلی در انگلستان بود چند سال قبل از طریق تبلیغات شبکه‌های ماهواره‌ای از طریق همین وکلا اقدام کرد اما بعد از ۲ ماه که دوره‌های ابتدایی را در انگلستان گذراند و صرف هزینه فراوان موفق به اخذ مجوز اقامت نشد و مجبور به بازگشت شد.

شاه‌رضایی، وکیل پایه یک دادگستری در پاسخ به این سوال که این ایده وکیل گرفتن از کجا می‌آید؟ می‌گوید: «پاسخ ساده است «تبلیغات». بیشتر قشری که تمایل به مهاجرت دارند به نوعی بیننده برنامه‌های ماهواره‌های فارسی زبان خارج از کشور هستند و به کرات تبلیغات خانم وکیل... و آقای... و سازمان مهاجرتی و... می‌بینند که اگر توجه کنید طوری وانمود می‌کنند که فقط اینها از پس دشواری‌های مهاجرت برمی‌آیند و قوانین مهاجرت به حدی پیچیده و ثقیل است که تشکیل پرونده و موفقیت آن فقط در توان عده محدودی وکلای مهاجرت است.» وی می‌گوید: «تعداد کمی ‌از آنها مدرک وکالت دارند و اغلب در واقع مشاوران مهاجرت هستند که با نام وکیل مهاجرت فعالیت دارند. این وکلا با تبلیغات وسیع سعی در جذب متقاضیان مهاجرت یا اپلای تحصیلی هستند اما از سوی دیگر کمتر کسی پیدا می‌شود که یکی از آشنایان، اقوام، دوستان و همسایگان آنها! تو گیر و دار مهاجرت نباشد.»

وی می‌گوید: «چیزی به نام وکیل مهاجرت در سیستم وکلای کانادا و دیگر کشورها وجود ندارد بلکه افرادی به عنوان مشاور مهاجرت هستند که هر شخصی می‌تواند برای مهاجرت و مهاجران مشاوره بدهد. تنها استفاده از وکیل، وقتی است که برای پرونده متقاضی مشکلی پیش بیاید و بخواهد شکایتی کند و آن هم باید از وکلای شناخته?شده در سیستم وکالت آن کشور استفاده شود. در این خصوص وکلا می‌توانند درخصوص مهاجرت مشاوره بدهند اما از آنجایی که حق‌الوکاله و نوع کار برای بیشتر آنها نسبت به سایر زمینه‌ها جذابیتی ندارد کمتر اقدام به این کار می‌کنند.» وی می‌گوید: «در هر حال و به هر دلیلی اگر مجبور شدید برای مهاجرت به این افراد مراجعه کنید حتما از رسمی‌ بودن و مجوز فعالیت?شان از سوی اداره مهاجرت کشور مورد نظر مطمئن شوید.»

این در حالی است که هزینه‌های وکلای مهاجرت هم بالاست؛ از ۴هزار تا ۱۲ هزار دلار. این در حالی است که هزینه متوسط یک فرد مجرد ایرانی در کبک کانادا حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار است یعنی شما قادرید ۸ ماه و شاید یک سال! با این هزینه به راحتی در کبک زندگی کنید. آرش که چند سالی است مهاجر کبک است می‌گوید: «من بدون وکیل اقدام کردم و در گفت‌وگو هم قبول شدم.»

رکسانا هم متقاضی دیگر مهاجرت در این خصوص می‌گوید: «من با ۹ سال سابقه کار و شرایط و امتیازات کافی برای مهاجرت، فقط برای اینکه اقدام برای مهاجرت مطمئن‌تر انجام شود و به خاطر اینکه فکر کردم بهتر است کارشناسان و مشاوران مهاجرت، پرونده من را پیگیری کنند، نماینده برای مهاجرت گرفتم و نتیجه‌اش الان این شده که بعد از ۲ سال و نیم انتظار، ایمیلی از اداره مهاجرت دریافت کنم که به من اعلام کرده شما مدارک تحصیلی غیرواقعی به ما ارائه کرده‌اید. مشاور کلاهبردار و دروغگو و خرابکار من، مدارک تحصیلی خودم را ارسال نکرده و نتیجه ماجرا اینکه با شکایت کردن از این نماینده متواری شده و ماندن پرونده مهاجرت من بین زمین و هوا ، ماجرا ختم می‌شود.»

● آیا وکیل لازم است؟

به اعتقاد بسیاری در روند مهاجرت هیچ نیازی به وکیل نیست. هر کشوری اداره مهاجرت خاص خود را دارد که از طریق مراجعه به سایت آن می‌توان دسترسی به شرایط و فرم‌های لازم برای درخواست مهاجرت را ثبت و ارسال کرد.» مریم که متقاضی مهاجرت به کاناداست، می‌گوید: «اغلب این وکلا در واقع وکیل نیستند، بلکه یک مشاور مهاجرتی هستند که اطلاعاتی از امور حقوقی ندارند. قوانین مهاجرت هر چند سال یک بار عوض می‌شود و آنها هیچ نوع تجربه‌ای با توجه به قوانین جدید ندارند.»

وی ادامه می‌دهد: «پولی که این نوع از وکلا طلب می‌کنند نسبت به کاری که انجام می‌دهند بسیار بالاست. آنها درواقع کار مشاوره‌ای انجام می‌دهند و بقیه کارها همه بر عهده خود شخص است؛ تهیه مدارک، دوندگی‌ها و موارد دیگر، آنها فقط نقش مشاور و پیک را بازی می‌کنند. درواقع این متقاضی است که دارد کارها را انجام می‌دهد.»

مریم می‌گوید: «از کسی که قصد مهاجرت به کانادا را دارد انتظار می‌رود بتواند با مطالعه بوکلت‌ها و جستجوی اطلاعات، امور مهاجرتی خودش را خودش انجام دهد چون کانادا کشوری است که هر چیزی در آن سیستم دارد و حجم اطلاعات در این کشور بسیار بالاست. به نظر می‌رسد انجام کارهای مهاجرت توسط خود متقاضی می‌تواند شروع و تمرین خوبی باشد برای مرحله بعدی زندگی در کانادا.»