پروانه شكار

سازمان حفاظت محیط زیست هر ساله پس از برآورد تعداد وحوش كشور, تعدادی پروانه شكار و صید به میزانی كه لطمه ای به طبیعت و تنوع زیستی كشور وارد نیاورد صادر نموده و این امكان را در اختیار علاقه مندان به شكار و صید و كسانی كه از این راه امرار معاش می نمایند قرار می دهد

سازمان حفاظت محیط زیست هر ساله پس از برآورد تعداد وحوش كشور، تعدادی پروانه شكار و صید به میزانی كه لطمه ای به طبیعت و تنوع زیستی كشور وارد نیاورد صادر نموده و این امكان را در اختیار علاقه مندان به شكار و صید و كسانی كه از این راه امرار معاش می نمایند قرار می‌دهد تا در قالب یك طرح مطالعه شده و در محدوده قوانین به این امر پرداخته و در عین حال طبیعت و تنوع زیستی بی نظیر میهن خود را برای نسلهای آینده و فرزندان خود حفظ نمایند.

طبق دستور العمل صادره توسط اداره كل نظارت و بازرسی سازمان هر ساله دو نوبت آمارگیری در تمامی مناطق چهارگانه تحت حفاظت و زیستگاههای آزاد توسط محیط بانان سازمان انجام می‌شود. این آمارگیری برای وحوش در اواخر بهار و اواخر پاییز كه فصل زایمان تمام شده و گله دوباره دور هم جمع شده اند انجام می شود و آمارگیری از پرندگان مهاجر آبزی هم یك نوبت در سال و در دیماه انجام می شود.

پس از آمارگیری و ارسال نتایج به سازمان مركزی و تجزیه و تحلیل آماری كه روی این گزارشها انجام می شود، تعداد حیوانات قابل شكار و جمعیت وحوش در هر منطقه ای تخمین زده شده و براساس این آمار و با توجه به مسأله حفاظت از جمعیت جانوران وحشی در حد معقول دستورالعمل صدور مجوز تعدادی پروانه شكار و صید قابل بهره برداری تهیه و به استانها ابلاغ می‌شود تا سهمیه شكار در هر منطقه معین شود. این سهمیه معمولاً ۱۰% از آماری است كه از هر منطقه اعلام می شود. این تعداد در حدی است كه لطمه ای به طبیعت وارد نكرده و طبیعت دوباره قابلیت جبران آن را داشته باشد و در صورت جوان بودن جمعیت وحوش از میزان آن كاسته می‌شود. پس از شكار نیز از هر شكارچی درخواست می شود تا فرم گزارش شكار خود را به سازمان ارسال نماید تا برآورد دوباره ای از جمعیت وحوش شكار شده و جمعیت فعلی وحوش به دست آید.

●شرایط صدور پروانه شكار

صدور پروانه شكار براساس مقرراتی خاص صورت می گیرد و همه افراد متقاضی پروانه شكار ملزم به طی مراحل زیر می‌باشند:

الف- ارایه پروانه حمل سلاح، اخذ شده از نیروهای مسلح (ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران، نیروی انتظامی)

ب- دریافت دفترچه شناسایی ویژه شكارچیان، از سازمان حفاظت محیط زیست. در این دفترچه مشخصات صاحب دفترچه، مشخصات سلاح، مشخصات پروانه‌های صادر شده برای شكارچی (جهت پستانداران و پرندگان)، وضعیت دریافت مهمات شكاری و سوابق تخلف صاحب دفترچه ثبت می‌شود.

ج) پرداخت بهای پروانه شكار موردنظر و ارایه فیش بانكی مربوط، به اداره محیط زیست شهرستان و دریافت پروانه شكار.

در پروانه‌های شكار شرایط شكار از جمله محدوده جغرافیایی مجاز برای شكار، حیوانات مورد شكار، تعداد آنها و زمان مجاز برای شكار درج شده است و شكارچی ملزم به رعایت آنهاست. در صورت عدم رعایت هر یك از شرایط فوق، با شكارچی طبق قوانین و مقررات شكار و صید رفتار می‌شود.

هر شكارچی می تواند در هر سال در طول فصل مجاز دو پروانه شكار چهارپا و یا دو پروانه عادی شكار پرنده با مدت اعتبار معین، از مناطق مختلف در سراسر كشور دریافت نماید.در خاتمه تمامی مشخصات صاحب اسلحه (شكارچی)، اسلحه، پروانه و فیش بانكی توسط مأمور صدور پروانه ها در دفتر آمار فروش پروانه ماهیانه در سازمان حفاظت محیط زیست ثبت می شود.

توضیح: (صدور پروانه برای اتباع بیگانه، منوط به كسب اجازه قبلی از سازمان است. از این رو بدون اجازه قبلی از سازمان صدور پروانه برای اتباع بیگانه ممنوع است.)

●انواع پروانه‌ شکار

پروانه های شكار و صید به صورت پروانه های "عادی" و "ویژه" و "انتفاعی" صادر می شود.

۱- پروانه عادی

پروانه عادی شكار و صید برای مواردی است كه مشمول محدودیت و ممنوعیت زمانی، مكانی (پارك ملی، منطقه حفاظت شده و …)، نوعی (حیوانات حمایت شده) و طریقی (انواع اسلحه و مهمات و طرق و وسایل) نباشد.

پروانه عادی مخصوص شكار پرندگان و پستانداران و صید آبزیان غیرحمایت شده در مناطق آزاد و در فصول مجاز است. در واقع پروانه های عادی شكار و صید به ۳ دسته پروانه شكار چهارپا، پروانه شكار پرندگان وحشی و پروانه صید ماهی تقسیم می شوند. با پروانه عادی به هیچ رو نمی‌توان در مناطق چهارگانه شكار كرد. در مناطق آزاد نیز تنها می توان حیوانات غیر حمایت شده را در فصول و روزها و ساعات مجاز شكار كرد و در صورتی كه شكارچی مرتكب خلاف شود، یعنی از قیود و شرایط مندرج در پروانه عادی تجاوز نماید، مطابق قوانین و مقررات با وی برخورد می شود.

۲- پروانه ویژه

همانگونه كه در تعریف مناطق توضیح داده شد در پاركهای ملی شكار ممنوع است. در آثار طبیعی ملی نیز نباید شكار و صید صورت گیرد ولی در مورد مناطق حفاظت شده و پناهگاه حیات‌وحش، شكار و صید تحت ضوابط خاص با پروانه ویژه امكان پذیر است. همچنین شكار حیوانات حمایت شده با پروانه عادی ممنوع بوده و مستلزم تحصیل پروانه ویژه می باشد و نیز زنده گرفتن جانوران وحشی (قابل شكار) بدون تحصیل پروانه ویژه ممنوع است.

بهای پروانه ویژه و ورود به مناطق و مدت اعتبار و تعداد مجاز شكار جانوران وحشی قابل شكار طبق تعرفه پیوست دستورالعمل هر سال می باشد. دارنده این پروانه مكلف است قبل از ورود به شكارگاه خود را به واحد مربوطه در محل معرفی و به اتفاق محیط بان راهنما به شكارگاه عزیمت نماید. چرا كه تیراندازی و شكار بدون حضور محیط بان راهنما و شكار حیواناتی كه نام آنها در پروانه ذكر نشده ممنوع است و چنانچه شكارچی به شكار حیواناتی كه در پروانه ذكر نشده دست بزند یا بیش از تعداد مجاز در پروانه شكار كند، متخلف محسوب شده و طبق قوانین و مقررات شكار و صید با وی رفتار خواهد شد.

همچنین صید ماهی قزل آلا با تك قلاب در رودخانه و دریاچه های داخلی ایران نیز مستلزم دریافت پروانه ویژه است. براساس این دستورالعمل، صید ماهی قزل آلا اعم از خال قرمز و رنگین‌كمان با پروانه عادی ممنوع بوده و مستلزم تحصیل پروانه ویژه روزانه است كه در محل توسط مأمورین سازمان حفاظت محیط زیست صادر می شود. بهای این گونه پروانه ها در هر یك از رودخانه ها و دریاچه های داخلی، طبق جدول خاصی تعیین می شود، هر صیاد مكلف است قبل از شروع به صید ماهی قزل آلا با تك قلاب، پروانه مربوطه را تحصیل و در تمام مدت صید و حمل ماهیان صید شده آن را همراه داشته باشد. صید ماهی در شب (از یك ساعت پس از غروب آفتاب تا یك ساعت قبل از طلوع آفتاب) ممنوع است. همچنین صید ماهی با رعایت سایر مقررات مربوطه، فقط با تك قلاب مجاز است.

نصب و تعبیه قلاب جهت صید در رودخانه بدون حضور صیاد ممنوع است. صید ماهی كمتر از پانزده سانتیمتر ممنوع است و در صورت به قلاب افتادن، این ماهیان باید بدون صدمه در آب رها شوند.

●صدور پروانه شكار ویژه برای اتباع بیگانه

برای اتباع بیگانه علاقه مند به شكار نیز پروانه ویژه صادر می شود، این افراد معمولاً از طریق شركتهای توریستی طرف قرارداد با سازمان به ایران سفر كرده و بعد از طی مراحلی پروانه ویژه شكار به امضاء ریاست سازمان توسط اداره كل نظارت و بازرسی برای آنان صادر شده و با شرایطی خاص كه در پروانه قید شده در مناطق مبادرت به شكار مجاز و مورد علاقه خود می‌كنند.

۳- پروانه انتفاعی

پروانه انتفاعی برای شكار و صیدی كه جنبه حرفه یا كسب و تجارت داشته و نیز برای پرورش و تكثیر و یا خرید و فروش و واردات و صادرات حیوانات قابل شكار و اجزای آنها صادر می شود و مدت اعتبار آن از تاریخ صدور حداكثر تا پایان همان سال است. بنابراین پروانه انتفاعی برای كسانی صادر می شود كه كسب و حرفه ایشان شكار و صید و یا تجارت حیوانات باشد و یا به پرورش، تكثیر، خرید و فروش و صدور حیوانات قابل شكار و صید اشتغال داشته باشند. خرید، فروش و نگهداری جانوران وحشی نیز از طریق تحصیل پروانه انتفاعی صورت می گیرد. خرید، فروش، عرضه، نگهداری، حمل و صدور كلیه جانوران وحشی زنده بدون تحصیل پروانه انتفاعی ممنوع است. خرید، فروش، عرضه و صدور جانوران وحشی كشته و اجزاء آن (پوست، گوشت و غیره) و نیز نگهداری آنها در اماكن عمومی به استثنای غاز، مرغابی، چنگر و ماهیان (غیر از ماهی آزاد و قزل آلا) بدون تحصیل این پروانه ممنوع است. حمل و نگهداری جانوران وحشی كشته و اجزای آن كه با رعایت مقررات مربوط شكار یا صید شده اند به استثنای نگهداری آنها در اماكن عمومی مجاز است و خرید و فروش تروفه های شكار و یا جانوران وحشی كشته كه به صورت مجسمه تهیه شده اند (تاكسیدرمی شده اند) و نیز عرضه و نگهداری آن در اماكن عمومی و تجاری موكول به كسب اجازه و تحصیل پروانه از سازمان است.

۱-۳- پروانه ویژه- انتفاعی

این پروانه در مواردی صادر می شود كه افراد برای امرار معاش بخواهند در رودخانه حفاظت شده مثلاً ماهی قزل آلا كه نیاز به پروانه ویژه دارد صید نماید. این موارد بسیار كم و نادر است. ممكن است برای تكثیر و پرورش گونه‌های حمایت شده نیز پروانه ویژه انتفاعی صادر شود.

۴- اجازه دفع جانوران وحشی زیانكار

جانوران زیانكار نظیر گراز، شغال و گرگ در عین حال كه برای كشاورزان، مزارع و باغها زیان آورند، برای طبیعت نافع و سودمندند. بنابراین شكار این گونه جانوران نیز براساس ضوابط و شرایط خاص صورت می گیرد به این ترتیب كه اجازه دفع این حیوانات پس از استعلام از معاونت محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان و تعیین تعداد قابل شكار این وحوش به حدی كه لطمه ای به تنوع‌زیستی كشور وارد نكند توسط اداره كل نظارت و بازرسی صادر می شود، سپس دفع آنها توسط مأمورین سازمان، میرشكاران محلی، شكارچیان مجاز و یا توسط نیروی انتظامی یا بسیج صورت می گیرد.

موضوع شكار خوك وحشی از سایر حیوانات زیانكار مجزاست. از آنجا كه گراز حیوانی حرام گوشت است، شكار این حیوان در میان اقلیتهای مذهبی ایرانی به مزایده گذاشته می‌شود و برنده مزایده براساس شرایط و ضوابط خاص تعیین شده توسط سازمان، از تاریخ انعقاد قرارداد با سازمان تا پایان سال، اقدام به شكار خوك وحشی نموده و از آن در جهت منافع شخصی خود استفاده می‌كند.

۵- سایر مجوزها

۱-۵- در صورتی كه ریاست سازمان حفاظت محیط زیست موردی را با هدفی غیر از اهداف شكار و صید یا دفع جانوران، ضروری تشخیص دهد، مثلاً هنگامی كه برای انجام تحقیقات و مطالعات علمی نیاز به شكار یا زنده‌گیری جانور وحشی باشد، مجوز نمونه‌برداری یا زنده‌گیری را صادر می نماید.

۲-۵- پروانه رایگان

سازمان می‌تواند در موارد زیر بر حسب مورد پروانه و یا اجازه رایگان صادر نماید.

الف) جمع‌آوری نمونه‌های جانوران وحشی به منظور انجام تحقیقات و مطالعات علمی و آموزشی و یا انجام فعالیتهای مورد نیاز موزه تاریخ طبیعی و نمایشگاههای تندیس آرایی.

ب) دفع آن دسته از جانوران وحشی كه به مزارع و باغها آسیب‌ می‌رسانند.

ج) صید برخی از گونه‌های آبزیان توسط ساكنان مناطق محروم در مواردی كه سازمان صدور پروانه رایگان را در آن مناطق ضروری بداند.

د) تقدیر از كسانی كه به تشخیص رئیس سازمان، خدمات مؤثری در مورد حفاظت از حیات‌وحش و حمایت از اهداف سازمان به عمل آورده‌اند.

ساكنان بنادر و جزایر و سواحل خلیج فارس و دریای عمان كه برای مصرف شخصی مبادرت به صید ماهی می كنند، از داشتن پروانه صید معاف بوده و یا به آنها پروانه رایگان داده می شود و نیز سازمان می تواند صید ماهی را در مناطق دیگر یا برای انواع مخصوص ماهی، معاف از تحصیل پروانه یا مستلزم تحصیل پروانه رایگان اعلام كند.

▪توضیح: برای متقاضیان شكار چهارپا با تیر و كمان در صورتی كه قدرت تیر و كمان آنها بیش از ۶۰ پوند باشد پس از دریافت دفترچه شناسایی ویژه حمل سلاح گلوله‌زنی اقدام به صدور پروانه شكار می‌گردد.

لازم به ذكر است در صفحه سه این دفترچه نوع (اعم از گلوله‌زنی و انواع دیگر خفیف یا تیروكمان)، مدل، كالیبر، كشور سازنده، شماره اسلحه و شماره جواز حمل اسلحه قید می‌شود.