شاهکارهای معماری و سنگتراشی

سرزمینی وجود ندارد که مردم آن بیش از مردم ایران از مدت مدیدی پیش دست به کار ساختمان زده باشند و بلاتردید نقطه یی هم در آن نمی توان یافت که عوامل طبیعت و تکان های جنون آمیز کرهٔ …

سرزمینی وجود ندارد که مردم آن بیش از مردم ایران از مدت مدیدی پیش دست به کار ساختمان زده باشند و بلاتردید نقطه یی هم در آن نمی توان یافت که عوامل طبیعت و تکان های جنون آمیز کرهٔ زمین و تاخت و تاز انسانهای دراز دست ، آنهمه ویرانی بر جای نهاده باشد.

از اسکندر مقدونی که با ویران ساختن تخت جمشید آتش انتقام شکست یونانیها را در جنگهای گذشته فرو نشاند گرفته تا سپاهیان مغول و تیمور که با کندن سنگهای بناها و کشتن همهٔ جانداران حتی سگ و گربه در پشت حصارها رعب و هراس در دل مردم برانگیختند و نیز از زمین لرزه های ناشناختهٔ دورهٔ ماقبل تاریخ گرفته تا زلزله یی که مسجد کبود زیبای تبریز را ویران کرد ، نیروهای مخرب هرگز در ایران دست از خرابکاری باز نداشته اند از اینرو ایران به عنوان یک مرکز بزرگ باستانشناسی در نظر ما جلوه گر می شود . علم دانشمندان و یا نیروی خیال شاعران باید ، تا از روی مناطق زیر و رو شدهٔ ایران ، گذشتهٔ دور و دراز این کشور را بطور کامل بنمایاند . البته وجود بناهای معظم دورهٔ اسلامی که در تاریخ نسبتاً جدید هزاره میلادی و مخصوصاً در عصر صفوی ( سده های ۱۶ تا ۱۸ ) ساخته شده ، کار هر یک از این دو گروه را آسان می کند.

با وجود نوآوریهای تمدن کاملاً ملی و بین المللی این بناها نمودار چند ویژگی پایدار روح و اندیشهٔ ایرانی است . اگر این بناها وجود نداشت خود فقدان بزرگی برای جهان هنر بشمار می رفت ولی سنگ های تمدنهای کهن ، ضمن فرو ریختن از بین نمی رود . هنوز در ویرانه ها و در روی دامنهٔ دیوارها چه پیغام اعجاب انگیزی از حسن و عظمت که به گوش نمی رسد و چه درسهایی که در پیش دیدگان ما جلوه گر نمی شود؟