زورگیران با ما چگونه رفتار می کنند

رفتارشناسی سارقان به عنف برای کاهش آسیبی که ممکن است ببینیم

سردی فلز ریخت توی گلویش. پهنای تیغه آن قمه، خرخره‌اش را منجمد کرده بود. تیزی تیغه‌اش غب غبش را می‌آزرد.

فرصت هیچ حرکتی نبود. همین که نشست روی صندلی عقب آن مسافرکش، بوی ماشین به مشامش ناآشنا آمد. کاش اندکی منتظر مانده بود تا خطی‌های همان مسیر آمده بودند. آخر هیچ‌کدام از خطی‌ها این ریختی نبودند! اما حالا دیگر دیر شده بود. یکی داشت جیب‌هایش را می‌گشت و دیگری قمه را بیشتر روی خرخره‌اش می‌فشرد. راننده هم که می‌راند و می‌گفت زودتر تمامش کنید. کیف پول، همه کارت‌های عابربانک، کارت ملی، گواهینامه، کارت ساعت زنی سر کار، همان چندین هزارتومانی که تا آخر برج باید او را همراهی می‌کرد، گوشی تلفن همراهش، ساعتش ... و بعد از ماشین پرت شد بیرون ....

● زورگیران چگونه افرادی هستند؟

بررسی اخبار دستگیری زورگیران در ۲۰ ماه گذشته و نگاهی به افراد متهم به زورگیری نشان از متوسط سنی ۲۰ تا ۲۵ سال آنان دارد. برای این بررسی، ۳۴ خبر پلیس آگاهی از دستگیری زورگیران و ۲۷۵ خبر با جستجوی واژه «زورگیری» از خبرگزاری مهر در فاصله زمانی اول فروردین ۱۳۹۰ تا ۲۵ آذر۱۳۹۱ مد نظر قرارگرفت. در این بررسی‌ها، بیش از هر زمان دیگری می‌شد این نکته را فهمید که زورگیران افراد جوان و فاقد مهارت هستند. این فقدان مهارت تا آنجاست که به جز توسل به زور و خشونت هیچ ترفند دیگری در مهارت‌هایشان دیده نمی‌شود. عموما زورگیران تا پایان دوره متوسطه درس خوانده‌اند یا دیپلمه‌اند. در بررسی همین اخبار «ستاره» ۱۹ ساله جوان‌ترین زورگیر بود. او جزو معدود زنانی است که به عنوان همدست با گروه زورگیران فعالیت می‌کرد. پیرترین زورگیر نیز مردی ۵۰ ساله است و در یکی از استان‌های شرقی دستگیر شده بود. بزرگترین عملیات پلیس آگاهی متوجه گروهی ۹ نفره از زورگیران تهران بوده است که در سال ۱۳۹۱ شناسایی و دستگیر شدند و پلیس تصریح کرده بود که از سال ۱۳۸۹ در حال تعقیب و ردزنی این ۹ تن بوده است. به جز در یک مورد که سرهنگ عباسعلی محمدیان از عنوان «چند صد میلیون تومانی» برای ارزش زورگیری‌های یک گروه کوچک نام برده، عموما زورگیران اموال خرد سرقت می‌کنند. بیشترین رقمی که تاکنون در زورگیری‌های رقم خورده در ماجرایی است که در پونک تهران اتفاق افتاده بود و ۲۱ تیرماه امسال ۱۴ میلیون تومان از یک مسافر با شیوه مسافرکش نما زورگیری شده است.

● زورگیران چگونه ما را خفت می‌کنند؟

بررسی اخبار زورگیری یک مزیت مهم دیگر هم دارد. اینکه زورگیران چه روش‌هایی برای کار خود دارند. آنها عموما سه روش دارند؛ «پرسه زنی»، «زاغ زنی» و «مسافرکش نما». گرچه هر سه را به سادگی می‌توانید تصور کنید، اما مروری بر هر سه روش، عملکرد زورگیران را ملموس می‌کند.

«پرسه زنی»؛ در این روش زورگیران معمولا در گروه‌های دو نفره در مناطقی که گمان می‌کنند طعمه‌های خوبی دارند گشت می‌زنند تا فرد مورد نظر خود را بیابند. بنابراین ممکن است از صبح تا شب در یک محله هم سیر نکنند و کل یک منطقه را گشت بزنند. زورگیران در این پرسه‌زنی نیازمند یافتن افرادی هستند که از معابر خلوت عبور می‌کنند، بدون توجه به اطراف در حال گذرند و کیف یا وسایلی باارزش احتمالی را بی‌توجه حمل می‌کنند.

«زاغ زنی»؛ در روش زاغ‌زنی، زورگیران کار خود را به دو بخش تقسیم می‌کنند. آنها مشتریان بانک‌ها، شرکت‌ها، بازاریان و همه جاهایی را که پول و امکانات با ارزش در آن جریان دارد زیر نظر می‌گیرند و از بین مراجعان به این مراکز طعمه خود را انتخاب می‌کنند و بعد او را تا نقطه خلوت تعقیب می‌کنند. مثلا متهمانی که به تازگی و درپی انتشار فیلم زورگیری در اینترنت شناسایی و دستگیر شده‌اند اعتراف کرده‌اند که قربانی را از بانک تعقیب کرده‌اند.

«مسافرکش نما»؛ در این شیوه که معمولا شکار کور است، زورگیران ابتدا با پرسه‌زنی در خیابان‌ها رهگذران بی‌طاقت‌تر و کم‌حوصله‌تر را برمی‌گزینند که منتظر تاکسی، تاکسی خطی و وسایل نقلیه عمومی نیستند. حالا همه این مطالب یک طرف؛ هیچ زورگیری حاضر نیست ریسکی را به جان بخرد که کمترین شانس در آن برای خودش قابل تصور باشد. بنابراین ما با احتیاط‌ها و مراقبت‌ها شانس زورگیران را کم و کمتر می‌کنیم. مسلم است تنها شیوه‌ای که اصلا شانس آنها را کم نمی‌کند مقاومت است. برای آنکه زورگیری که تنها برپایه «زور» و «تهدید» تبهکاری می‌کند در لحظه اقدام دیگر حاضر نیست چیزی را از دست بدهد و هر رفتار خشنی از خود بروز می‌دهد و مقاومت تنها باعث وارد شدن صدمه بیشتر به خود فرد می‌شود. اگر می‌خواهید به درستی در برابر زورگیران مقاومت کنید، ریسک آنها را با احتیاط‌ها و مراقبت‌های خود بالا ببرید. همین.