شعر و ادب فارسی، شیرین و خوش گفتار

از عمر ادبیات پهناور و گران بار فارسی بیش از هزار سال می گذرد در این مدت کشور ایران فراز و فرودها و ناکامی های بسیاری دیده و دوران های تلخ و شیرین زیادی را پشت سر گذاشته است. فرزندان …

از عمر ادبیات پهناور و گران بار فارسی بیش از هزار سال می گذرد در این مدت کشور ایران فراز و فرودها و ناکامی های بسیاری دیده و دوران های تلخ و شیرین زیادی را پشت سر گذاشته است. فرزندان این سرزمین در این گستره زمانی و مکانی پهناور در زمینه های گوناگون دانش های بشری تلا ش ها کرده و تجربه ها اندوخته و از جهان پر رمز و راز علم و دانش، ره آوردهای بسیار و با ارزش و ماندگاری به جامعه انسانیت پیش کش کرده اند واز همین رهگذر بوده است که قرن ها، یافته ها و تجربه ها وعلوم و دانش مسلمین به ویژه مسلمانان ایران چشمان کنجکاو جهانیان را خیره کرده و به خود مشغول داشته است. ادبیات پربار فارسی جلوه گاه راستین انعکاس تلا ش های هزار ساله مردم مسلمان فارسی زبان در زمینه های گوناگون هنر و معارف از حماسه و داستان های دلکش وجذاب و تاریخ و افسانه و سیرو تفسیر قرآن و علم و عرفان و فلسفه و اخلا ق است و از این رو گویی از لحاظ گستردگی در مفاهیم و اشتمال بر انواع ادبی به رود پرآب و پهناور و زلا لی می ماند که عطش هر تشنه ای را با هر ذوق و سلیقه ای که باشد فرو می نشاند و این معنا را باید در انگیزه های اصیل این فرهنگ جست وجو کرد.

زبان و ادبیات فارسی در کشورهای دیگر

زبان و ادبیات فارسی به عنوان دومین زبان جهان اسلا م و زبان حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی، با هزاران آثار گران سنگ در زمینه های مختلف ادبی، عرفانی، فلسفی کلا می، تاریخی، هنری و مذهبی همواره مورد توجه و اعتقاد ایرانیان و مردمان سرزمین های دور و نزدیک بوده است، علی رغم حوادث و رویدادهای پرتب و تاب و گاه ناخوشایند سه سده اخیر باز هم این زبان شیرین و دل نشین در دورترین نقاط جهان امروز حضور و نفوذ دارد. این حضور و نفوذ حکایت از آن دارد که در ژرفای زبان و ادب فارسی آن قدر معانی بلند و مضامین دل نشین علمی، ادبی، اخلا قی و انسانی وجود دارد که هر انسان سلیم الطبعی با اطلا ع و آگاهی از آنها، خودبخود به فارسی و ذخایر مندرج در آن دل می سپرد اگر چنین نبود ترجمه و تالیف هزاران کتاب و مقاله از سوی خارجیان درباره آثار جاودان و جهانی ادب فارسی مانند شاهنامه فردوسی، خمسه حکیم نظامی گنجوی، گلستان و بوستان سعدی، مثنوی مولا نا جلا ل الدین بلخی، غزلیات خواجه حافظ شیرازی و رباعیات حکیم عمرخیام چهره نمی بست و هزاران ایران شناس و ایران دوست غیرایرانی دل و عمر بر سر شناخت، فهم، تفسیر و ترجمه این آثار ارزنده در نمی باختند. زبان فارسی به عنوان یکی از زبان های اسلا می و زبان حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی علا وه بر ایران در سرزمین هایی مانند هند، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان، بنگلا دش، ازبکستان، ارمنستان و آذربایجان هنوز هم علا قه مندان و هواداران بسیاری دارد.

در میان این کشورها، کشور هند وضع خاصی دارد چرا که زبان فارسی قریب به هزار سال زبان دین و زبان رایج در دادگاه ها و دربارهای آنها بوده است. ورود و حضور زبان فارسی در سرزمین هند سبب شد تا شاعران، نویسندگان و عارفان بزرگ هندی، این زبان را برای بیان افکار و احساسات خویش برگزینند و هزاران اثر گرانبها و ارزشمند در زمینه های ادبیات، عرفان، فلسفه، کلا م، زبان شناسی، تفسیر و تاریخ به وجود آورند. با اقتدار حکومت های مسلمان و گسترش روابط با ایران و مهاجرت ایرانیان به هند زبان فارسی رفته رفته رونق یافت و تا بدانجا پیش رفت که زبان علم و سیاست شبه قاره شد.

حضور همه جانبه زبان و فرهنگ فارسی تا آمدن انگلیسی ها در قرن هفدهم ادامه داشت اما از این تاریخ به بعد این حضور اندک اندک کم رنگ شد و حتی آرام آرام زبان های محلی و انگلیسی جای آن را گرفتند به طوری که از اواسط قرن ۱۹ زبان و ادبیات فارسی به تدریج ضعیف و ضعیف تر شد و ستاره درخشان آن رو به افول نهاد.

با برچیده شدن بساط استعمارگران انگلیسی در سال ۱۹۴۷، فارسی به دوران تازه ای قدم نهاد و صدها دانشگاه و مدرسه علوم دینی به زبان فارسی توجه نشان دادند. در همان حال برخی جریان های سیاسی و فکری و مذهبی سعی کردند تا زبان فارسی را بی اعتبار و از کار افتاده جلوه دهند ولی تلا ش آنها به ثمر نرسید و همچنان شعر و ادب فارسی گوی سبقت را در جهان ادب ربوده و به خود اختصاص داده است و چه خوش گفته اند که زبان فارسی شکرشکن و خوش گفتار است.

نویسنده : سید حسن وکیلی