دلارهای نفتی عرب پایه های کاخ سفید را می لرزاند

در طول نیم قرن گذشته دولت آمریکا همواره با جهان عرب رودررو بوده است و روسای جمهوری این کشور زمانی که در داخل کشورشان دیگر چیزی را برای از دست دادن نداشتند و به ویژه در پایان زمان حضورشان در کاخ سفید, تمایل بیشتری به ارتباط با دنیای عرب از خود نشان می دادند

«جورج بوش» رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا با سفر اخیر خاورمیانه‌‌اش، گویی از همین قانون تبعیت کرده است، اما شرایط او در مقایسه با سلف‌های خود تفاوت بسیاری دارد. او اکنون به دلیل جنگ عراق، برقراری صلح بین فلسطین و اسرائیل و یا متقاعد کردن مسلمانان مبنی بر اینکه جنگ علیه ترور صدمه‌ای به آنان نمی‌زند، نسبت به روسای‌جمهوری پیشین این کشور با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم می‌کند.

جورج بوش در سخنرانی خود را در دبی ـ پایتخت امارات‌متحده‌عربی ـ نکات نه چندان مهمی را مطرح کرد. در این سخنرانی، او سعی کرد مسایل آشنایی مانند ضعف قوانین حقوق بشر در ایران و یا اعتقادش مبنی بر اینکه تنها دموکراسی می‌تواند فشار و عدم امنیت را از مردم این کشور بزداید را مطرح کرد. بوش خطاب به مقامات ایران گفت: «تا زمانی‌که به ملت‌تان اجازه نمی‌دهید از شما انتقاد کنند، نمی‌توانید خود را جامعه‌ای مدرن و معتبر معرفی کنید.»

زمانی‌که مقامات کشور میزبان از سیاست‌های آمریکایی بوش در قبال ایران فاصله گرفتند، برای مفسران عرب این پرسش پیش آمد که آیا دولتی که مسئول عواقب و تبعیض حقوق بشر در ابوغریب و یا زندان گوانتاناما است و یا بوشی که از تظاهرات در خلیج فارس به عنوان گام‌های به سمت دموکراسی تقدیر می‌کند و به جای تقویت اصلاحات سیاسی واقعی، از ترس اینکه نتواند به نفت ارزان بیشتری دست پیدا کند از انتخابات محدود این کشورها حمایت می‌کند، می‌تواند چنین ژستی را در سخنرانی‌های خود بگیرد.

اکنون به نظر می‌رسد، روابط بین آمریکا و کشورهای عربی بیش از هر جای دیگری در عربستان سعودی در حال گسترش است. بوش در سفر اخیر خود به خاورمیانه با «سلمان بن عبدالعزیز» فرماندار قدرتمند ریاض و پادشاه احتمالی این کشور، نمایش سنتی را به اجرا گذاشت که به گفته کارشناسان «رقص بوش» در این میدان به معنای همبستگی بیشتر ریاض و واشنگتن است. ولی حقیقت چیز دیگری است، آمریکا تامین‌کننده تجهیزات نظامی عربستان است. همزمان با سفر ریاست‌جمهوری آمریکا، کاخ سفید اعلام کرد که ۹۰۰ بمب به ارزش ۱۲۳ میلیارد دلار به عربستان سعودی فروخته است و این انتقال بخشی از فروش ۲۰ میلیارد دلار تجهیزات به متحدان آمریکای خلیج فارس محسوب می‌شود.

این فروش تجهیزات زمانی‌که پای مقامات اسرائیل را به میان باز می‌کند، اهمیت بیشتری به خود می‌گیرد. در همین زمان منابع نظامی اسرائیل اعلام کردند که ۱۰ هزار بمب ردیاب هوشمند از آمریکا تحویل گرفته‌ا‌ند که بسیار دقیق‌تر از وسایل مشابه هستند. این اظهارات در واقع تضمینی برای کنگره آمریکایی حامی اسرائیل بود که نگران فروش تجهیزات به اعراب نباشد. اما این‌ مساله ‌ناامیدی سران سعودی را در پی داشت. روزنامه‌های کویت در سرمقاله‌های خود نوشتند: «اکنون منطقه بجای دستیابی به بمب هوشمند به سیاست‌های زیرکانه نیازمند است.»

برخلاف اظهارات تند علیه دیدار بوش از خاورمیانه، برخی از نشان‌ها حاکی از آن است که دولت بوش اگر چه به این منطقه به دیده تصرف نگاه می‌کند، اما از سوی دیگر به نگرانی‌های اعراب نیز توجه می‌کند. بوش در تور خاورمیانه خود، تصویب قانون جدید در عراق مبنی بر اینکه برخی از اعضای دولت «صدام حسین» رئیس‌جمهوری سابق عراق به کارهایشان بازگردانند را ستود. برخی از مفسران تاکید کردند که کاخ سفید در مرحله اول باید نیازهای عراقی‌ها را تامین کند.

بوش در سخنرانی‌های خود مجددا تکرار کرد که دوام و امنیت را برای دولت و مردم فلسطین به ارمغان می‌آورد و با تحت فشار قراردادن اسرائیلی‌ها، آنان را به پذیرش شرایط مجبور می‌کند. اما دقیقا در زمانی‌که تولیدکنندگان نفت عرب برای کاهش قیمت نفت، تصمیم گرفتند تولید خود را افزایش دهند، آقای بوش زیرکانه گفت: «می‌دانم، بسیاری از آنان در حال حاضر با تمام ظرفیت در حال تولید نفت هستند.» چنین تضادهایی در سخنان بوش در میان دیگر اتفاق‌ها ممکن است به رغم راهنمایی‌های اقتصاددانان محلی، تولیدکنندگان نفت خلیج فارس را از دلار آمریکا روی برگرداند، در حالی که اکنون سرمایه‌گذاران عرب به ویژه شهروندان کویت و ابوظبی خواهان تزریق میلیاردها دلار به موسسه‌های آمریکایی مانند سیتی بانک هستند.

مریم جعفری