آنتونی گیدنز و جهانی شدن

آنتونی گیدنز برخلاف تقلیل گرایان كه جهانی شدن را مقوله صرفاً اقتصادی می دانند وی روایتی اجتماعی سیاسی از جهانی شدن متصور است در مجموع می توان اینگونه برداشت كرد كه تلقی و درك گیدنز از جهانی شدن به نسبت دیگران رویكردی «مثبت» است وی این پدیده را امری جدایی ناپذیر از زیست انسانی برمی شمارد و عقیده دارد كه جهانی شدن نتیجه اجتناب ناپذیر توسعه و رشد مدرنیته متاخر است

آنتونی گیدنز در ۱۸ ژانویه ۱۹۳۸ میلادی در لندن چشم به جهان گشود. وی تحصیلات دانشگاهی خود را تا مقطع كارشناسی ارشد، در دانشگاه هال و مدرسه اقتصادی و علوم سیاسی لندن سپری كرد و سپس برای مدت كوتاهی تصمیم به تدریس در دانشگاه های انگلستان، كانادا و آمریكا گرفت.

وی پس از كسب تجربیات لازم در پایان دهه ۶۰ میلادی به انگلستان بازگشت و موفق به اخذ درجه دكترای جامعه شناسی از دانشگاه كمبریج گردید. درباره ساختار اندیشه آنتونی گیدنز عده ای عقیده دارند كه وی با تركیب تئوری ها، نوعی سنتز می آفریند كه چالش برانگیز و درخور توجه است.

اما گیدنز خود را بیشتر نظریه پرداز اجتماعی می داند تا صرفاً جامعه شناسی دانشگاهی. وی علاوه بر مباحث جامعه شناختی به موضوعاتی چون تاریخ اندیشه اجتماعی، نظریه اجتماعی، ساختار طبقاتی، نخبگان و قدرت، ملت و ملیت گرایی، هویت شخصی و اجتماعی، خانواده، جنسیت و اندیشه سیاسی علاقه دارد و آنها را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد.

گیدنز همچنین از شخصیت های برجسته ای چون دوركیم، وبر، ماركس، گافمن و ویتگنشتاین تاثیر پذیرفته، كه رد اندیشه این متفكرین در آثار وی به خوبی و به طور واضح قابل مشاهده است. اما در میان نظریه های آنتونی گیدنز می توان به مفاهیمی (نظریه) چون «ساختیابی » (structuration)، «دوگانگی ساخت» (dualty of structure) و «بازاندیشی» (reflexivity) اشاره كرد كه از جایگاه مهمی در جامعه شناسی برخوردارند.

اما در كنار این مباحث، «جهانی شدن» را می توان به واقع دغدغه ده ساله اخیر آنتونی گیدنز دانست. وی در كتاب «چشم اندازهای جهانی» كه در پنج فصل (چشم انداز نظم جهانی، چشم انداز دولت- ملت، چشم انداز نابرابری جهانی، چشم انداز خانواده، چشم انداز دموكراسی) به رشته تحریر درآمده است، سعی دارد به بررسی «جهانی شدن» از منظری اجتماعی و سیاسی بپردازد. این پنج گفتار مجموعه سخنرانی های گیدنز در مدرسه اقتصادی و علوم سیاسی لندن است كه به اختصار بدان می پردازیم.

آنتونی گیدنز را می توان جزء یكی از اولین مفسران و متفكرانی به شمار آورد كه در دهه ۸۰ میلادی به مقوله جهانی شدن به طور جدی توجه كرد. وی دوران مدرن را به دو مرحله تقسیم می نماید.

۱- مدرنیته دوره اول كه تا دهه ۶۰ میلادی به طول انجامید و

۲- مدرنیته دوره دوم كه از دهه شصت میلادی آغاز شده و تا به امروز ادامه داشته است. آنتونی گیدنز «جهانی شدن» را مهمترین مولفه مدرنیته متاخر (دور دوم) می داند كه به زعم وی می بایست از منظر جامعه شناسی مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.

گیدنز جامعه شناسی را علم مطالعه جهانی شدن در این عصر قلمداد می كند، اما تعریف گیدنز از جهانی شدن معرف دیدگاه وی نسبت به این پدیده است. گیدنز عقیده دارد «جهانی شدن فرآیند به هم وابستگی روزافزون ما است» و برخلاف تصور آن عده از متفكرینی كه جهانی شدن را، غربی شدن، تحت سلطه كشورهای توسعه یافته واقع گردیدن و آمریكایی شدن تلقی می كنند، گیدنز جهانی شدن را «مجموعه ای از فرآیندها» می داند كه بر همه ابعاد زندگی، از جمله اقتصاد، سیاست، مسائل اجتماعی و فرهنگی و حتی خود انسان ها اثرگذار است.

آنتونی گیدنز برخلاف تقلیل گرایان كه جهانی شدن را مقوله صرفاً اقتصادی می دانند وی روایتی اجتماعی - سیاسی از جهانی شدن متصور است. در مجموع می توان اینگونه برداشت كرد كه تلقی و درك گیدنز از جهانی شدن به نسبت دیگران رویكردی «مثبت» است. وی این پدیده را امری جدایی ناپذیر از زیست انسانی برمی شمارد و عقیده دارد كه جهانی شدن نتیجه اجتناب ناپذیر توسعه و رشد مدرنیته متاخر است.

نویسنده: آنتونی گیدنز

ترجمه: محمدرضا جلائی پور

ناشر: طرح نو

چاپ اول ۱۳۸۴