کم خونی

کم خونی از جمله مواردی است که اکثر خانم ها با آن مواجه هستند در این مقاله دلایل کم خونی برای شما توضیح داده شده است

کم خونی چیست؟

کم خونی به وضعیتی گفته می‌شود که خون فرد به مقدار کافی سلولهای قرمز قوی و سالم برای حمل اکسیژن در بدن را نداشته باشد. سلولهای خون ممکن است هموگلوبین (پروتئینی که به خون رنگ قرمز می‌دهد) کافی نداشته باشند. از هر ده زن و دختر نوجوان یک نفر به کم خونی مبتلا است. کم خونی در مردان و کودکان نیز اتفاق میافتد و با برخی بیماریها مرتبط است.

علائم کم خونی

اگر اغلب با وجود این که خواب کافی داشته اید، احساس خستگی می‌کنید یا برای فعالیتهای معمول، انرژی کافی ندارید ممکن است به کم خونی مبتلا باشید. این مشکل می‌تواند مسبب مشکلات خلق یا حافظه نیز باشد. علائم آن می‌تواند از بی علامتی تا متوسط و تا تهدید کننده زندگی، متفاوت باشد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- ضعف

- گیجی

- رنگ پریدگی پوست

- سردرد

- بی حسی و سردی دستان و پاها

- دمای پایین بدن

علائم مرتبط با قلب

افرادی که کم خونی دارند، اکسیژن کمتری در خونشان وجود دارد و این بدین معنی است که قلب باید سخت تر کار کند تا اکسیژن کافی به سایر اعضای بدن پمپ کند. علائم مرتبط با قلب شامل آریتمی قلب، تنگی نفس و درد سینه می‌باشد.

کم خونی در کودکان

از هر ۷ کودک، یکی از آنها تا سن دو سالگی، اغلب به دلیل کمبود آهن در رژیم غذایی، به کم خونی مبتلا می‌شود. افرادی که کم خونی ناشی از کمبود آهن دارند، ممکن است احساس نیاز به خوردن چیزهای نامناسبی مانند خاک، یخ یا نشاسته داشته باشند که به این رفتار هرزه خواری یا پیکا گفته می‌شود. بهتر است کودکان دوازده ماهه را نزد متخصص کودک ببرید تا از نظر کم خونی مورد بررسی قرار بگیرند. در موارد شدید کم خونی اگر بدون درمان رها شود، ممکن است اثرات دائمی بر رشد مغز داشته باشد.

عوامل خطر کم خونی

زنان و افرادی که بیماریهای مزمن دارند در بیشترین خطر کم خونی قرار دارند. زنی که در دوره های قاعدگی شدید خون زیادی از دست می‌دهد، ممکن است به کم خونی دچار شود. بارداری نیز باعث ایجاد تغییراتی در حجم خون در زنان می‌شود که ممکن است به کم خونی منجر شود. بیماریهای مزمنی مانند بیماری کلیوی می‌تواند بر توانایی بدن در تولید سلولهای قرمز خون تاُثیر بگذارد. یک رژیم غذایی حاوی مقدار کم آهن، فولات یا ویتامین ب ۱۲ نیز خطر کم خونی را افزایش می‌دهد. برخی از انواع کم خونی وراثتی هستند.

کم خونی و نوجوانان

اگر نوجوان شما اغلب خسته به نظر می‌رسد، ممکن است علت آن، کم خونی باشد. نوجوانان به دلیل سرعت رشد ناگهانی، در خطر کم خونی ناشی از کمبود آهن قرار دارند. دختران نوجوان نیز به دلیل شروع دوره های قاعدگی مستعد کم خونی هستند.

علت: مصرف کم آهن

رژیم غذایی حاوی مقدار کم آهن می‌تواند باعث ایجاد کم خونی شود. آهن موجود در غذاهای گیاهی و مکملهای حاوی آهن کمتر از آهن گوشت جذب بدن می‌شوند. مشکلات گوارشی مانند بیماری کرون، بیماری سلیاک یا حتی جراحی بایپس معده می‌تواند مانع جذب آهن شود. برخی از غذاها و داروها اگر با غذاهای غنی از آهن مصرف شوند ممکن است از جذب آهن جلوگیری کنند. این مواد عبارتند از:

- لبنیات

- غذاهای دیگر غنی از کلسیم

- مکملهای کلسیم

- ضد اسیدها

- قهوه

- چای

علت: کمبود ویتامین

بدن برای ساخت سلولهای قرمز خون، هم به فولات نیاز دارد و هم ویتامین ب ۱۲. گاهی اوقات رژیم غذایی که حاوی مقداری زیادی از این مواد نباشد موجب کم خونی می‌شود. اختلال خود ایمن یا مشکلات گوارشی نیز ممکن است از جذب ویتامین ب ۱۲ کافی توسط بدن جلوگیری کنند. غذاهای حیوانی و غلات صبحانه غنی شده هم منابع خوبی برای ب ۱۲ هستند. فولات در سبزیجاتی با برگ سبز، میوه ها، لوبیای خشک و نخود وجود دارد و به صورت اسید فولیک به نان، پاستا و غلات اضافه می شود.

دلایل کم خونی

بیماری مزمن یا عفونت می‌تواند موجب شود بدن سلولهای خونی کمتری تولید کند و این منجر به کاهش هموگلوبین می‌گردد. اگر کاهش خون قابل ملاحظه ای دارید، ممکن است مبتلا به کم خونی ناشی از کمبود آهن باشید. برخی از داروها نیز ممکن است شما را در خطر کم خونی قرار دهند. با پزشک خود مشورت کنید و از او بپرسید آیا به آهن یا مکملهای دیگر نیاز دارید یا خیر.

کم خونی اپلاستیک

کم خونی اپلاستیک اختلال نادری است که در آن مغز استخوان سلول قرمز خون به میزان کافی تولید نمی‌کند. تنها سه نفر در یک میلیون نفر دچار این بیماری می‌شوند. این کم خونی ممکن است با دوز بالای تشعشع، قرار گیری در معرض مواد شیمیایی مشخص، ویروسها، یا یک اختلال خود ایمنی که در آن بدن به مغز استخوان خود حمله می‌کند، ایجاد شود. حدود یک نفر از هر پنج مورد از طریق وراثت به این بیماری مبتلا می‌شوند. در موارد شدید فرد نیاز به تزریق خون یا حتی پیوند مغز استخوان دارد.

از دست دادن خون

از دست دادن مقداری زیادی سلول قرمز خون یکی از علل شایع کم خونی به شمار می آید. قاعدگی های شدید، زخمها، جراحات یا جراحی می‌تواند موجب کاهش زیاد خون شده و منجر به کم خونی فقر آهن گردد. زنانی که دوره های قاعدگی شدید دارند باید هر سال مورد آزمایش کم خونی قرار بگیرند.

سلولهای خونی مشکل دار

اختلالات وراثتی می‌تواند بر تولید سلولهای قرمز خون تاثیر بگذارد. تالاسمی موجب می‌شود بدن سلولهای خونی قرمز سالم و هموگلوبین کمتری بسازد. این مشکل را می‌توان با تزریق خون درمان کرد. در میان افراد مبتلا به کم خونی همولیتیک، سلولهای قرمز خون خیلی سریع تخریب شده و از جریان خون حذف می‌شوند.

کم خونی سلولهای داسی شکل

کم خونی سلولهای داسی شکل یک اختلال ارثی است که بدن هموگلوبین با شکل غیر طبیعی تولید می‌کند . در این بیماری سلولهای قرمز خون از حالت گرد به داسی شکل تغییر یافته و به یکدیگر میچسبند. این امر موجب می‌شود عبور در رگهای خونی برای این سلولها دشوار شده و درد و آسیب در بافتهای بدن را به همراه داشته باشد. از طرفی این سلولهای قرمز خون با سرعت بیشتری نسبت به سلولهای قرمز طبیعی خون میمیرند.

تشخیص کم خونی

آزمایش شمارش کامل سلولهای خونی سطح سلولهای قرمز، سلولهای سفید، پلاکتها و هموگلوبین خون و همچنین عوامل دیگری مانند اندازه متوسط، تغییرات اندازه، حجم و غلظت هموگلوبین سلولهای قرمز خون را بررسی می‌کند. اگر کم خونی ناشی از کمبود آهن داشته باشید، سلولهای قرمز خون کمتر از سطح طبیعی است. پزشک برای تشخیص ممکن است درباره علائم، داروهایی که مصرف می‌کنید و سابقه خانوادگیتان سوالاتی از شما بپرسد.

سایر آزمایشهای خون

اگر شمارش کامل سلولهای خون نشان دهد که کم خونی دارید، ممکن است به آزمایش خون دیگری نیاز باشد. سلولهای خون شما از لحاظ ظاهر (طبیعی یا غیر طبیعی) باید بررسی شوند. الکتروفورز هموگلوبین نوع هموگلوبین خون شما را شناسایی می‌کند. آزمایشهای شمارش رتیکولوسیت نشان میدهد مغز استخوان شما چه مقدار سلولهای جدید خونی تولید می‌کند. مطالعات آهن نیز برای ارزیابی ذخیره آهن در بدن و نیز سطح آهن موجود در خون، ممکن است لازم باشد.

آزمایش مغز استخوان

اگر بدن شما سلولهای قرمز خونی بیش از اندازه کم یا زیاد تولید می‌کند یا ساختار این سلولهای تولید شده غیر طبیعی باشد، به آزمایش مغز استخوان نیاز دارید. مغز استخوان، بافت اسفنجی درون استخوان است که حاوی سلولهای بنیادی است که به سلولهای خون تبدیل می‌شوند. پزشک شما نمونه کوچکی از مغز استخوان را با استفاده از یک سوزن برمی‌دارد. این عمل حدود سی دقیقه طول میکشد و مقداری درد ایجاد می‌کند.

مکملها

قرص آهن اغلب برای کم خونی ناشی از کمبود آهن مورد نیاز است. آهن فرو ساده تر از آهن فریک جذب بدن می‌شود. بهتر است قرص آهن همراه با غذا به خصوص آب پرتقال و سایر غذاهای غنی از ویتامین ث مصرف شود. قرص آهن را با کلسیم، قهوه یا چای مصرف نکنید چون ممکن است مانع جذب آهن شوند. هرگز آهن را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید و به کودکان اجازه ندهید به قرصها نزدیک شوند. مصرف زیاد آهن می‌تواند خطرناک باشد. برخی از مردم به مکملهای اسید فولیک یا ویتامین ب ۱۲ نیز نیاز خواهند داشت.

آهن و بارداری | Iron and Pregnancy

حدود نیمی از زنان باردار کم خونی کمبود آهن دارند. زنان باردار باید حدود ۲۷ میلی گرم آهن در روز در رژیم غذایی خود داشته باشند. مکمل ویتامین پیش از زایمان نیز ممکن است حاوی آهن باشد. در اولین مراجعه پیش از زایمان و پس از زایمان باید برای اطمینان از کم خونی آزمایش دهید.

داروها

داروهای کم خونی اغلب ریشه بیماری را درمان می‌کنند. بنابراین در برخی موارد که کم خونی به علت بیماری مزمن کلیوی ایجاد شده است، تزریق هورمون اریتروپویتین (EPO) ممکن است مورد نیاز باشد. اگر اختلال خود ایمنی موجب شده بدن به سلولهای قرمز خونی خود حمله کند، کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیسون میتوانند حمله را آرام کرده و به رفع کم خونی کمک کنند. در کم خونی سلولهای داسی شکل، داروی سرطان به نام هیدروکسیروا (hydroxyruea)، می‌تواند تعداد حمله های دردناک را کاهش دهد.

عمل جراحی

در شرایطی که کم خونی شدید باشد، ممکن است به تزریق خون هماهنگ با گروه خونی شما، نیاز باشد. هنگامی که تولید سلولهای قرمز خون در بدن به درستی انجام نمی‌شود، کم خونی را با پیوند میتوان معالجه نمود. در این موارد مغز استخوان یا خون بند ناف از یک اهدا کننده را میتواند جایگزین مغز استخوان معیوب نمود تا بدن بتواند شروع به تولید سلولهای قرمز سالم خون نماید. وقتی سلولهای خون به سرعت تخریب می‌شوند، درمان پلاسمای خون یا حتی برداشتن طحال ممکن است لازم باشد.

پیشگیری از کم خونی

از برخی از انواع کم خونی میتوان با رژیم غذایی سالم پیشگیری نمود. غذاهای حاوی آهن عبارتند از گوشت قرمز بدون چربی، جگر، ماهی، توفو، عدس و لوبیا، سبزیجات با رنگ سبز تیره و میوه های خشک. همچنین غذاهای حاوی ویتامین ب ۱۲ و اسید فولیک مانند تخم مرغ و محصولات لبنی، اسفناج و موز نیز بخورید. بسیاری از نانها، غلات، و دیگر غذاها با هر سه ماده مغذی مهم غنی شده اند. ویتامین ث موجود در مرکبات و دیگر میوه ها و سبزیجات به جذب آهن کمک می‌کند.

آهن بیش از حد

میزان بیش از حد آهن می‌تواند مشکلات جدی به وجود بیاورد . این وضعیت ممکن است نتیجه تزریق مکرر خون یا مشکلات وراثتی باشد، اما مصرف بیش از حد آهن هم احتمال آن را افزایش میدهد. بسیاری از علائم میزان بیش از حد آهن به خاطر آهن زیادی است که در اندامها رسوب کرده و باعث به وجود آمدن مشکلاتی در قلب، کبد و پانکراس شده است. سطح آهن میتواند از طریق فلبوتومی (گرفتن خون) یا دارو کاهش یابد.

زندگی با کم خونی

درمان کم خونی و داشتن رژیم غذایی متعادل میتواند انرژی بیشتری به شما بخشیده و زندگی شما را بهبود ببخشد. بیشتر مردم در صورت تشخیص کم خونی ناشی از کمبود یکی از ویتامین های مهم، میتوانند کم خونی شان را از طریق رژیم غذایی سالم و مکملهای ویتامینی یا آهن مدیریت کنند. اگر شما بیماری مزمنی دارید، مدیریت خوب آن نیز به پیشگیری یا مدیریت کم خونی کمک میکند.

wiki.۵۰۴۰.ir