دوشنبه, ۱۴ خرداد, ۱۴۰۳ / 3 June, 2024
مجله ویستا

سیدمحمد میرخواند بلخی


جنسیت: مرد
نام پدر: سید برهان‌الدین امیر خاوندشاه بن سیدکمال̴ولد و وفات: ( ۸۳۷ -۹۰۳) قمری
محل تولد: بلخ
شهرت علمی و فرهنگی: مورخ ، ادیب و شاعر
معروف به میرخواند و امیر خواند. …

جنسیت: مرد
نام پدر: سید برهان‌الدین امیر خاوندشاه بن سیدکمال̴ولد و وفات: ( ۸۳۷ -۹۰۳) قمری
محل تولد: بلخ
شهرت علمی و فرهنگی: مورخ ، ادیب و شاعر
معروف به میرخواند و امیر خواند. وی در شمار بزرگترین مورخان عهد تیموری بود. خاندان وی از سادات حسینی است و سلسلهٔ آباء و اجدادش به زید بن علی بن حسین (ع) منتهی می‌شود. در جوانی به هرات رفت و در آنجا به تحصیلات در علوم منقول و معقول پایان داد. وی از همان آغاز مورد توجه سلطان حسین بایقرا و وزیرش امیر علی‌شیر نوائی (۸۴۴-۹۰۶ق) قرار گرفت و دوستی و الفت همواره بین میرخواند و امیرعلی‌شیر برقرار بود. به همین دلیل میرخواند کتاب "روضهٔ الصفا" را به نام او تألیف کرد. وی در فن تاریخ و صنعت انشاء و فنون ادب مهارت بسزائی داشت با این وجود به مشاغل دیوانی روی نیاورد تا در اواخر عمر ، کارش به انقطاع و انزوا کشید و پیش از یکسال در گارگاه هرات منزوی شد و به‌علت بماری به هرات منتقل گردید و در آنجا درگذشت و در مزار شیخ بهاء‌الدین که پیر و مراد پدرش بود ، به خاک سپرده شد. صاحب "ریحانهٔ‌الادب" او را معاصر جامی می‌داند و دایرهٔالمعارف فارسی" زندگی پدر میر خواند ، بهاء‌الدین خاوند شاه ، با صاحب عنوان در آمیخته شد. گروهی از منابع در مورد محل تولد و تحصیلاتش اختلاف دارند. از آثار وی: "روضهٔ‌الصفا فی سیرهٔ الانبیاء و الملوک و الخلفا" ، مشتمل بر وقایع عمومی عالم از بدو خلقت تا زمان خود مؤلف. تاریخ او قسمتی از تاریخ‌های عربی و قسمتی از تواریخ خاصه فارسی و حتی نقل به عبارت از "جوامع‌التواریخ" رشیدی و "ظفرنامه" شرف الدین علی با اندکی اصلاح است. میرخواند طرح این کتاب را در هفت جلد افکنده بود ، با شروع جلد هفتم بیمار شد و مانع پیشرفتش شد و از این رو نوادهٔ او غیاث‌الدین خواند میر ، مؤلف "حبیب‌السیر" ، این کتاب را به اتمام رسانید و حوادث عهد تیموری را تا ۹۲۹ق به آن افزود. رضاقلی‌خان هدایت ذیلی بر این کتاب در سه مجلد تا حوادث زمان خود نوشته و آن را ، به اسم ناصرالدین شاه قاجار ، "روضهٔ الصفای ناصری" نامیده است. از دیگر آثارش "دیوان" شعر.