ستاره حیات‌بخش (خورشید)

خورشید منبع اصلی انرژی در منظومه شمسی است. درباره بزرگی این گوی درخشان همین‌قدر بدانید که بیش از یک میلیون و سیصد هزار کره زمین در آن جا می‌شوند!
حدود ۹۸ درصد از جرم منظومه شمسی …

خورشید منبع اصلی انرژی در منظومه شمسی است. درباره بزرگی این گوی درخشان همین‌قدر بدانید که بیش از یک میلیون و سیصد هزار کره زمین در آن جا می‌شوند!

حدود ۹۸ درصد از جرم منظومه شمسی را خورشید اشغال کرده است. ستاره حیات‌بخش ما، چهار و نیم میلیارد سال پیش، از تراکم ابری از گاز شکل گرفته است و در نیمه راه عمر خود قرار دارد.

دما در مرکز این ستاره سوزان در حدود ۱۵ میلیون درجه سانتیگراد است و به دلیل فشار و دمای بسیار بالا در هسته خورشید، دو اتم هیدروژن در فرآیند «هم‌جوشی هسته‌ای» به یک اتم هلیوم تبدیل می‌شود.

جرم هر اتم هلیوم تشکیل شده، مقدار بسیار ناچیزی کمتر از مجموع جرم دو اتم هیدروژن است که این پدیده به این دلیل است که مقدار بسیار کمی ماده در فرآیند هم‌جوشی هسته‌ای به انرژی تبدیل می‌شود. در واقع در این فرآیند، مقداری ماده به انرژی تبدیل می‌شود و انرژی هسته‌ای آزاد می‌شود. این انرژی آزاد شده، که میزان آن بسیار زیاد است، به سطح خورشید منتقل می‌شود و به صورت گرما و نور نمایان می‌‌شود.

جالب است بدانید که حدود ۲ میلیون سال طول می‌کشد تا این انرژی آزاد شده از مرکز به سطح خورشید برسد. در هر ثانیه ۰۰۷ میلیون تن هیدروژن در خورشید به هلیوم تبدیل می‌شود، ولی میزان این هیدروژن آن‌قدر است که خورشید تا ۵ میلیارد سال دیگر هم می‌تواند زنده باشد.

در پایان عمر خورشید، هلیوم اندک‌اندک به عناصر سنگین‌تر تبدیل و بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود، آن‌قدر که زمین را می‌بلعد. در آن زمان خورشید به ستاره‌ای تبدیل می‌شود که آن را «غول قرمز» می‌نامند. حیات روی زمین مدت‌ها قبل از این اتفاق به دلیل حرارت زیاد خورشید از بین می‌رود. کره زمین به یک کره داغ و سوزان تبدیل می‌شود و آب همه اقیانوس‌ها تبخیر می‌شود. البته تا آن روز زمان بسیار زیادی باقی‌مانده است و اگر بشر روی این کره خاکی تا ۵ میلیون سال دیگر دوام بیاورد، خورشید هزار برابر آن زمان عمر خواهد کرد.

خورشید از لایه‌های گوناگونی تشکیل شده است. بالاترین ناحیه خارجی‌ترین لایه خورشید یا به عبارت دیگر جو خورشید، «فوتوسفر» یا «هاله خورشیدی» نامیده می‌شود که ابرهایی از گازهای روشن است که در سطح خورشید فوران می‌کند.

«لکه‌های خورشیدی» نقاط تیره رنگی هستند که دمای کمتری نسبت به بقیه سطح خورشید دارند و بعضی وقت‌ها روی سطح خورشید ظاهر می‌شوند. دلیل تیرگی این لکه‌ها کمتر بودن دمای آنها نسبت به بقیه سطح خورشید است. اهمیت این لکه‌های سیاه به دلیل خاصیت مغناطیسی است که دارند و در صورتی که تعداد و اندازه آنها افزایش پیدا کند، باعث به وجود آمدن تغییراتی روی زمین مثل اختلال در موج‌های مخابراتی، عوض شدن

آب و هوا و ایجاد شفق‌های قطبی می‌شود. با استفاده از یک فیلتر مناسب و یک تلسکوپ کوچک، یا دوربین دوچشمی می‌توان این لکه‌ها را مشاهده کرد. به خاطر داشته باشید استفاده از فیلتر مخصوص برای این کار الزامی است و استفاده نکردن از فیلتر صدمه جبران‌ناپذیری به چشم می‌زند.

خورشید به دلیل نزدیک بودنش به زمین از نظر رصدی بهترین ستاره عالم است. نور خورشید بیش از ۸ دقیقه طول می‌کشد که به زمین برسد و این در حالی است که نزدیک‌ترین ستاره به زمین بعد از خورشید در فاصله ۴ سال نوری از زمین قرار دارد. یعنی وقتی شما به این ستاره نگاه می‌کنید در واقع ۴ سال پیش آن را می‌بینید. البته در مقابل بسیاری از ستاره‌های شناخته شده، خورشید ستاره بسیار کوچکی است! دانشمندان پیش‌بینی کرده‌اند که تنها در کهکشان راه شیری،۰۰۴ میلیارد ستاره وجود دارد که خورشید ما تنها یکی از آنهاست که فاصله آن تا مرکز کهکشان ۲۸ هزار سال نوری است. آیا تا به حال به بزرگی این عددها فکر کرده‌اید؟

آیدا ابوترابی