چرا در ایران خودرو مسافرتی نداریم

تابستان با مسافرت معنا پیدا می کند, حتما تا به حال در جاده های بین شهری خانواده هایی را دیده اید که وسایل سفر را روی باربندی که بر روی سقف خودرویشان نصب شده است بسته اند و از شهری به شهر دیگر در حال حرکتند, از شمال به جنوب و از شرق به غرب

تابستان با مسافرت معنا پیدا می‌کند، حتما تا به حال در جاده‌های بین شهری خانواده‌هایی را دیده‌اید که وسایل سفر را روی باربندی که بر روی سقف خودرویشان نصب شده است بسته‌اند و از شهری به شهر دیگر در حال حرکتند، از شمال به جنوب و از شرق به غرب.

اما با وجود اینکه مردم اهل سفر هستند و با هر تعطیلی جاده‌های کشور مملو از خودروهایی می‌شود که برای گذراندن تعطیلات در حال خروج از شهر هستند، به نظر می‌رسد هنوز خودرویی که مناسب مسافرت باشد در کشور به تولید نمی‌رسد. کارشناسان خودروهای ون با تعداد صندلی‌های بیشتر یا استیشن‌هایی را که فضای عقب آنها بزرگ‌تر از خودروهای معمولی است خودروهایی می‌دانند که برای مسافرت‌های خانوادگی در جاده‌های آسفالت و هموار مناسب هستند و اصولا در دنیا این دست خودروها به خودروهای خانواده معروفند. آنها خودروهای شاسی بلند یا اس.یو.وی‌ها را هم برای سفرهای ماجراجویانه یا طی کردن مسیرها و جاده‌های کوهستانی مناسب می‌دانند.

اما نکته جالب اینجاست که با وجود حجم انبوه مسافرت‌هایی که در فصل‌های مختلف سال در کشور انجام می‌شود، خودروسازان تا کنون قادر به ارائه محصولی که بتواند نیاز بازار را به خودروهای مسافرتی تامین کند نبوده‌اند.

هرچند تجاربی در تولید خودروی ون خانوادگی یا خودروهای استیشن وجود دارد، اما در مورد خودروهای شاسی‌بلند، به غیر از چند مورد خودروی تماما مونتاژ خارجی، تجربه دیگری وجود ندارد.

بر این اساس تجربه تولید خودروهای ون یا استیشن بازمی‌گردد به تولید خودروهایی مثل کاروان، پراید و پژو ۴۰۵ استیشن. خودروهایی که حالا مدت‌ها است از تولید آنها می‌گذرد.

اما چرا پروژه تولید این خودروها که با نام خودروهای سفری در کشور به تولید رسیدند برای همیشه ناتمام ماند و حالا خودروسازان سال‌ها است که حتی نامی هم از آن نمی‌برند؟

● مشتریان و خودروهای مسافرتی

به عقیده کارشناسان استقبال مشتریان از یک محصول، نقش مهمی در ادامه یا قطع تولید آن محصول می‌تواند داشته باشد، همانطور که تولید ون کاروان و دو استیشنی که از آنها نام بردیم به دلیل عدم استقبال مردم برای همیشه قطع شد.

اما مشتری‌ها هم حتما دلایل قانع‌کننده‌ای برای عدم استقبال از این محصولات داشته‌اند.

از سوی دیگر کارشناسان فرهنگ استفاده از کلاس‌های مختلف خودرو را هم در اقبال یک خودرو مهم تلقی می‌کنند.

بر همین اساس یکی از دلایل اصلی بی‌توجهی به ون کاروان آن هم به منظور مسافرت، کمک فنرهای خشک و امکانات محدود آن برای مسیرهای طولانی بوده است. خودروهای استیشن هم به این دلیل که این مدل از خودروها زیاد در میان مردم جا نیفتاده بود، از چرخه تولید حذف شدند و تا به حال هم خبری از آنها نشده است.

مسائلی از این دست می‌تواند مشتریان زیادی را از خرید یک محصول منصرف کند و در نهایت به دلیل نارضایتی مشتری‌ها که در عدم استقبال آنها از محصولی خاص نمود پیدا می‌کند، می‌تواند منجر به قطع تولید آن محصول خاص شود، اما به نظر می‌رسد تولید‌کننده این خودرو با قطع تولید، صورت مساله را پاک کرده‌ و عملا بخش وسیعی از بازار را رها کرده است، بخشی که بعدها برای جبران نبود خودروهایی بزرگ و با امکانات کافی در بازار به سراغ خودروهای شاسی‌بلند وارداتی رفت و این خودروها را جایگزین محصولاتی کرد که تولید آنها قطع شده بود.

هرچند شاید تولید خودروهای سفری در شرایط فعلی خودروسازان انتظار زیادی به نظر برسد، اما واقعیت این است که حتی پیش از این و زمانی هم که خودروسازان در شرایط مناسبی قرار داشتند، کمتر شاهد چنین اقداماتی از سوی آنها بوده‌ایم و موقعی هم که اقدام به تولید این خودروها کردند، اشتباهات فراوان در تولید و بازاریابی این خودروها منجر به شکست پروژه آنها شد.

● فرهنگ استفاده از خودروهای مسافرتی

اما یکی از کارشناسان فعال در حوزه خودرو ریشه عدم استقبال مشتریان از خودروهای ون و استیشن را در ایران در مسائل فرهنگی جست‌و‌جو می‌کند. هرچند بحث‌های اقتصادی هم در تولید و فروش این خودروها بی‌تاثیر نیست، اما این کارشناس با اشاره به اینکه فرهنگ استفاده از خودروهای سفری در کشورمان جا نیفتاده است، می‌گوید: در حال حاضر در کشورهای صنعتی، استفاده از خودروهای خانواده برای سفر کاملا جا افتاده و این دست خودروها مشتریان خاص خود را دارند، اما در کشور ما ترجیح مشتریان بر خرید خودروهای سواری سدان است. او در ادامه می‌گوید: سلیقه مشتری‌های ایرانی خیلی دیر تغییر می‌کند، مثلا تا همین چند سال پیش خودروهای هاچ‌بک در میان مشتری‌های ایرانی طرفدار نداشت و حتی قیمت آنها کمتر از خودروهای صندوقدار بود، اما با ورود پژو ۲۰۶ این فرهنگ تغییر کرد و خودروهای هاچ‌بک توجه قشر وسیعی از مشتریان خصوصا جوان‌ها را جلب کرد تا آنجا که حالا قیمت این خودروها دست کمی از سواری‌های صندوق‌دار ندارد.

به عقیده این کارشناس، خودروهای سفری یا خودروهای خانوادگی هم چنین حکایتی دارند. هرچند این خودروها در دوره‌ای چند ساله در کشور به تولید رسیدند، اما تولیدکنندگان این محصولات برای تغییر یا جلب سلیقه مشتری‌ها بسیار ضعیف عمل کردند تا آنجا که حالا مشتری‌ها از داشتن چنین خودروهایی محروم هستند و هیچ‌گاه هم به صورت اصولی با این خودروها آشنا نشدند.

حالا هم مشکلات خودروسازان بیشتر از آن است که بتوانند به تولید چنین محصول ویژه‌ای فکر کنند، هرچند پیش از این هم که چنین مشکلاتی وجود نداشت، آنها نگاه خود را بر تولید محصولاتی متنوع‌تر بستند و تنها به تولید خودروهای سواری معمولی بسنده کردند.

حالا کمبود شدید تولید و کمبود نقدینگی مدت‌ها است که هم خودروسازان را درگیر خود کرده و هم مشتری‌ها را، اما به نظر می‌رسد بخشی از بازار خودرو که طی این سال‌ها از دست رفته است، بخشی که می‌توانست مخاطبان خاص خود را داشته باشد، حالا نصیب بازار خودروهای وارداتی شده است.