جهانی شدن و تعیین کنندگان اجتماعی سلامت

جهانی شدن بستر حائز اهمیتی را برای مطالعه ی تعیین کنندگان اجتماعی سلامت social determinants of health SDH فراهم می سازد

جهانی شدن بستر حائز اهمیتی را برای مطالعه ی تعیین کنندگان اجتماعی سلامت social determinants of health (SDH) فراهم می سازد. منظور از تعیین کنندگان اجتماعی سلامت، بنا به اعتقاد لابون و شرکر (a۲۰۰۷) شرایطی است که مردم در آن کار و زندگی می کنند و بر فرصت های ایشان برای دستیابی شان به یک زندگی سالم تاثیرگذارند .

تعهد جهانی در جهت تامین عدالت در زمینه ی سلامت، تازگی ندارد؛ سابقه ی تعیین هدف "سلامت برای همه تا سال ۲۰۰۰" به همایش ملل متحد در آلما آتا در سال ۱۹۷۸ باز می گردد. با اینحال، علی رغم موفقیت هایی که در جهت نیل به آن هدف حاصل شده است، میلیون ها انسان، همچنان سالانه، در نتیجه ی عواملی می میرند یا دچار معلولیت می شوند که می توانست به سادگی درمان شده یا قابل پیشگیری باشند. مروری بر ادبیات تحقیقاتی متاخر در زمینه ی اچ آی وی/ایدز، سل و مالاریا، بیماری های مسری که رویهمرفته مسبب مرگ شش میلیون نفر در سال هستند، حکایتگر سهم انکارناپذیر فقر، نابرابری جنسیتی، تغییرات (بازنگری های) رخداده در بخش های بهداشتی و سیاست های توسعه ای است که تحمیل هزینه به مشتریان خدمات درمانی و در نتیجه، دسترسی کمتر و محدودتر ایشان به مراقبت های درمانی مورد نیازشان را در بر می گیرد. ( Labonte and Shreker, ۲۰۰۷a)

بیش از ۱۰ میلیون کودک پنج ساله و کوچکتر، سالیانه به کام مرگ فرو می روند، در حالیکه تقریباً تمامی شان، متعلق به کشورهای کم درآمد یا مناطق فقیر نشین کشورهای با درآمد متوسط هستند، و بنا به دلایلی می میرند که در کشورهای دنیای صنعتی کمتر رخ می دهد. عدم تغذیه کافی، از عوامل زمینه ساز تقریباً نیمی از این مرگ و میرها به شمار می رود و عدم دسترسی به آب آشامیدنی بهداشتی و امکانات بهداشتی، مسبب یک میلیون و نیم از این مرگ و میر ها است.

ادبیات رو به رشدی نیز به توصیف توزیع نابرابر مشابهی، در مورد بسیاری از بیماری های غیرمسری و صدمات وجود دارد که در مورد آنها نیز، رخداد و آسیب پذیری غالباً به صورت مستقیم مرتبط است با فقر، ناامنی اقتصادی، یا حاشیه نشینی اقتصادی. سه دهه یکپارچگی شتابنده ی بازارهای جهانی، موازی با روندهای اینچنینی پیش رفته است.

"جهانی شدن" globalization اصطلاحی است با معانی و تعاریف چندگانه و رقیب. لابن و شرکر (۲۰۰۷) به این تعریف از آن اشاره دارند که عبارت است از، فرایند یکپارچه شدن در حدی وسیع در قالب یک اقتصاد جهانی از طریق تحرکات و جابجایی خدمات و کالاها، سرمایه، فنآوری و (در سطح پایینتری) نیروی کار، که به طور فزاینده ای منجر به این می شود که تصمیمات اقتصادی تحت تاثیر شرایط جهانی شکل بگیرند، یا به عبارت دیگر، فرایند ظهور یک بازار جهانی را مدنظر دارند.

در ارتباط با رابطه ی جهانی شدن و سلامت می توان به مطالعه ای که سازمان بهداشت جهانی به انجام رسانده اشاره داشت:

وودوارد و همکارانش ( ۲۰۰۱) مدل تبیینی ای را ابداع کرده اند که مبتنی است بر پنج پیوند کلیدی میان جهانی شدن و سلامت، که در سه مورد از آنها، رابطه اثر گذاری مستقیم و در دو مورد، رابطه ای غیر مستقیم، شناسایی شده است. تاثیرات مستقیم؛ نظام های بهداشتی، سیاست های بهداشتی، و "در معرض انواع مشخصی از مخاطرات قرارگرفتن" ( مانند بیماری های عفونی و تبلیغات دخانیات)، را در بر می گیرد و تاثیرات غیرمستقیم، مشتمل است بر آندسته تاثیرات که از طریق اقتصاد ملی بر بخش سلامت اثر می گذارند (به عنوان مثال، آزادی های داد و ستد، و فرایندهای مالی در زمینه ی در دسترس بودن امکاناتی برای هزینه های عمومی بهداشت، و هزینه های درونداد ها)؛ و همچنین اشاره دارد بر مخاطرات حوزه ی جمعیت ( به ویژه، تاثیرات در ارتباط با تغذیه، و شرایط زندگی متاثر از درآمد خانوار). در چنین مواردی شاهد تاکیدی بیشتر بر جنبه های اقتصادی جهانی شدن و تعیین کننده های اجتماعی سلامت هستیم.

رشد اقتصادی قطعاً سهمی زیادی در ارتقای تعیین کنندگان اجتماعی سلامت ایفا نموده است، برای مثال، از طریق تامین شرایط انتقال به سوخت های پاک تر که در پخت غذا به کار می روند، و همچنین به این وسیله به کاهش بیماری های تنفسی مرتبط با آلودگی هوا موثر بوده است، هر چند این انتقال هنوز برای بخش قابل توجهی از ساکنین جهان محقق نشده است (به نقل از گولدمبرگ و همکاران، ۲۰۰۴).

اما همانطور که یک محقق در زمینه ی رابطه ی رشد اقتصادی و سلامت یادآور شده است، رشد اقتصادی به خودی خود، برای بهبود بخشیدن به سلامت انسان ها، حداقل در مدت زمانی قابل قبول، کافی نیست و مشاهدات نشان می دهد تا آنجا که به سلامت مربوط می شود، بازار، فی نفسه، جایگزینی برای کنش جمعی نمی تواند باشد. مطالعات حاکی از نا قرینه گی تبعات مثبت جهانی سازی است و یافته های محققان نشان می دهد ضرورت دارد قوانینی که جهانی شدن امروزه بر اساس آن در جریان است مورد تجدید نظر قرار گیرند. ( Labonte and Shreker, ۲۰۰۷b)

لابون و شرک در جمعبندی خود در مطالعه ی گسترده ی شرایط جهانی شدن و سلامت، نتیجه گیری کرده اند که جهانی شدن با روند بلند مدت افزایش نابرابری های اقتصادی، توام است. در عین حال، جهانی شدن محدودیت هایی را برای قابلیت دولت های ملی و محلی در زمینه ی به کار گیری سیاست هایی که می توانست تاثیرات منفی جهانی شدن در ایجاد شکاف میان مرفهین و فقرا را خنثی یا جبران کند می کاهد هر چند موارد موفقی نیز وجود داشته و دارد که باید مورد تاکید قرار بگیرند. به هر حال این سوال مطرح است که آیا مداخلات دولت ها می تواند به گسترش عدالت در زمینه ی سلامت و بهداشت منجر شود یا صرفاً تا حدودی میزان ضرر و زیان ناشی از ورود به بازار اقتصاد جهانی را تقلیل می دهد( Labonte and Shreker, ۲۰۰۷c) .

شیرین احمدنیا منبع: پایگاه انسان شناسی و فرهنگ

فهرست منابع:

- Labonté R. and Schrecker, T. (۲۰۰۷a) Globalization and social determinants of health: Introduction and methodological background, (part ۱ of ۳), Global Health. ۲۰۰۷; ۳: ۵.

- Labonté R. and Schrecker, T. (۲۰۰۷b) Globalization and social determinants of health: The role of the global marketplace (part ۲ of ۳) Global Health; ۳: ۶.

- Labonté R. and Schrecker, T. (۲۰۰۷c) Globalization and social determinants of health: Promoting health equity in global governance, (part ۳ of ۳) Global Health; ; ۳: ۷.

- Woodward D, Drager N, Beaglehole R, Lipson D. (۲۰۰۱) Globalization and health: a framework for analysis and action. Bulletin of the World Health Organization, ۷۹:۸۷۵–۸۸۱.

- Goldemberg J, Johansson TB, Reddy AK, Williams RH.) ۲۰۰۴( A global clean cooking fuel initiative. Energy for Sustainable Development.;۸:۵–۱۲.

http://glo۱۱۰.blogfa.com