جوانان در كانون خطر ایدز

ایدز بلای جامعه معاصر است در حال حاضر, ایدز تنها بیماری است كه در همه كشورهای جهان اعم از غنی و فقیر به عنوان یك مشكل حیاتی مطرح است

جوانان امروز وارث بیماری مرگباری هستند كه خود، دوستان، برادران و خواهران، والدین، آموزگاران و حتی الگوها‌شان را به كام مرگ می‌كشاند. هر روز، قریب به ۶۰۰۰جوان ۱۵تا ۲۴سال در جهان به عفونت HIV آلوده می‌شوند. این در حالی است كه تنها تعداد اندكی از آنها از آلوده‌بودن خود به این ویروس آگاه هستند.

علیرغم گذشت بیش از دو دهه از شیوع این بیماری، گروهی عظیمی از جوانان درباره مسائل جنسی و عفونت‌های منتقله از طریق تماس جنسی، همچنان بی‌اطلاع هستند. با این‌كه اكثریت آنان درباره بیماری ایدز چیزهایی شنیده‌اند، بسیاری از ایشان نمی‌دانند این بیماری چگونه شیوع می‌یابد و هرگز باور ندارند كه خودشان هم در معرض خطر هستند.

آن عده از جوانان نیز كه درباره این عفونت چیزهایی می‌دانند، به دلیل عدم مهارت، نبود حمایت و فقدان امكانات لازم برای اعمال رفتارهای صحیح، اكثرا از خود در مقابل آن مراقبت نمی‌كنند، لذا باید به جوانان آسیب‌پذیر و نیز جوانانی كه در معرض سطح بالایی از خطر قرار دارند توجهی خاص مبذول شود و اگر قرار است برنامه‌های مراقبت و پیشگیری از ایدز موثر باشد، جوانان باید الزاما در طرح و اجرای این برنامه‌ها شركت داشته باشند.

در همین راستا، دومین برنامه راهبردی دولت برای مهار ایدز پس از ۲سال وقفه برای تصویب به هیات دولت رفت تا با قید فوریت بررسی شود.

یكی از تفاوت‌های برنامه دوم نسبت به برنامه نخست، مشاركت تمامی ‌سازمان‌های درگیر با برنامه ایدز از جمله وزارت بهداشت، وزارت علوم، آموزش‌وپرورش، بهزیستی، كمیته امداد، وزارت راه‌وترابری، صداوسیما، نمایندگان دفاتر سازمان‌های بین‌المللی، جمعیت هلال‌احمر، نیروی انتظامی‌ و سازمان تبلیغات اسلامی است.

در این برنامه، گروه‌های در معرض خطر، با رفتارهای پرخطر، بیماران و افراد متاثر از آن و جمعیت عمومی‌ مد نظر هستند كه از مهمترین راهبرد‌های آن آموزش همگانی، اطلاع‌رسانی برای گروه‌های با رفتار‌های پرخطر، گسترش فعالیت‌های كاهش آسیب، مشاوره و آزمایش‌های داوطلبانه و درمان و تقویت زیرساخت‌هاست.

این برنامه به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور ارسال شده و امید است پس از تصویب هیات دولت، از حمایت‌های لازم و كافی مجلس شورای اسلامی ‌و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور برخوردار شود.

ایدز بلای جامعه معاصر است. در حال حاضر، ایدز تنها بیماری است كه در همه كشورهای جهان – اعم از غنی و فقیر- به عنوان یك مشكل حیاتی مطرح است.

بیماری ایدز در همه كشورهای جهان، در گروه‌های سنی متفاوت، نژادهای مختلف و در هر دو جنس مشاهده می‌شود. ایدز تنها یك مشكل بهداشتی نیست، بلكه یك مشكل اجتماعی و فرهنگی است.

بیماران مبتلا به ایدز، بی‌نهایت آسیب‌پذیرند. به علت پیش‌داوری و ترس از سرایت بیماری، این بیماران در مورد انتخاب مسكن، شغل، مراقبت‌های بهداشتی و حمایت عمومی ‌مورد تبعیض قرار می‌گیرند. رفتارهای نامناسب و تحقیرآمیز، موجب انزوای بیمار گشته، فرصت آموزش را از وی می‌گیرد.

وحشت از مرگ، طرد و تنهایی، انگ اجتماعی، اخراج كارگران مبتلا و بدنامی ‌از طرف دوستان، آشنایان و خانواده، سبب می‌شود آنهایی كه گمان می‌كنند ممكن است آلوده باشند، وضعیت خودشان را تا جایی كه مقدور است مخفی نگه‌دارند كه این خود، موجب گسترش آلودگی می‌شود.

به همین دلیل این بیماران باید از خدمات حمایتی قانونی و مالی- مشاوره‌ای و خدمات بهداشتی- درمانی برخوردار گردند.

در بعضی جوامع مانند ایران كه آلودگی در سطح خیلی پایین است، این بیماری هنوز نتایج سوء اقتصادی و اجتماعی خود را نشان نداده است ولی در آینده شاید چنین نباشد. باید بدانیم این مشكلات در كنار ماست و ما را تهدید می‌كند زیرا كشور ما در منطقه آسیا واقع شده كه پرجمعیت‌ترین و فقیرترین منطقه جهان است و بر اساس گزارش‌ سازمان بهداشت جهانی با دارابودن پایین‌ترین معیارهای اقتصادی و انسانی، امكان همه‌گیری آلودگی و بیماری ایدز در قرن بیست‌ویكم در این منطقه بسیار زیاد است.

باید توجه داشت كه تنها سد مطمئن در مقابل گسترش آلودگی، رعایت سخت و قانونمند روابط ایمن جنسی و پای‌بندی به اصول مقدس زناشویی و ارزش‌های اخلاقی است.

در ۲۵سال گذشته، ۲۵میلیون نفر بر اثر ابتلا به این طاعون بزرگ قرن، جان خود را از دست دادند و بیش از ۴۰میلیون نفر به این ویروس مرگبار مبتلا و در انتظار مرگ و رسیدن به آخر خط قرار دارند.

سازمان جهانی كار اعلام كرده است: ایدز نیروی كار سالم را با مشكل مواجه كرده و ۳۶میلیون نفر در سن اشتغال مبتلا به ایدز شده‌اند و بر اساس یك گزارش تحقیقی مستند تا سال ۲۰۲۰ (۱۳سال دیگر) ۹۰میلیون كارگر فعال به دلیل ابتلا به ایدز از چرخه اشتغال مولد خارج خواهند شد و... .

در كشور ما اما به دلیل پایبندی مردم به آیین‌ها و روابط سالم خانوادگی و مذهبی، هنوز ایدز نتوانسته خود را به عنوان یك بیماری عمومی‌ یا اپیدمی‌ به جامعه تحمیل كند و مسئولان، ایران را یكی از بهترین كشورها در كنترل ایدز توصیف می‌كنند.

دكتر كامران باقری‌لنكرانی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی با اشاره به این‌كه الگوی ایران در كنترل بیماری ایدز یك الگوی موفق و شناخته‌شده است و سازمان بهداشت جهانی و نیز سازمان ملل، كشورهای دیگر را به الگوگیری از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی ایران ترغیب و تشویق كرده‌اند، می‌گوید: فرصت طلایی برای مسئولان نظام سلامت در رابطه با ایدز و بیماری‌های مرتبط با آن به وجود آمده زیرا این بیماری، خوشبختانه هنوز در كشور ما عمومی ‌و تبدیل به اپیدمی ‌نشده و در گروه‌های خاصی متمركز است كه در صورت كاربردی‌كردن فعالیت‌های كنترل ایدز می‌توانیم از مشكلات بیماران مبتلا بر اساس برنامه‌های كوتاه‌مدت و میان‌مدت جلوگیری نماییم و این یك سیگنال مثبت برای ورود به این حوزه از بیماری‌های عفونی برای كشورمان است.

وزیر بهداشت در ادامه تأكید می‌كند: درباره میزان ابتلا به ایدز در سال۸۴ با وجود شرایط دشواری كه در سراسر كشور وجود دارد، در ایران كاهش چشمگیر موارد ابتلا به ایدز را داشتیم و این به دلیل موفقیت‌آمیزبودن فعالیت‌های كشورمان در كنترل بیماران ایدزی و افراد دارای رفتارهای پرخطر بوده و همكاران من در وزارت بهداشت توانسته‌اند با ترویج آموزش‌های عمومی‌ و اختصاصی مرتبط با ایدز، درمان معتادان تزریقی و كنترل آنان، ارائه سرنگ رایگان برای جلوگیری از تزریق‌های مشترك معتادان و آموزش گروه‌هایی كه رفتار پرخطر جنسی دارند، به نتایج خوبی برسند و این فعالیت‌ها همچنان ادامه خواهد داشت.

لنكرانی می‌افزاید: برنامه‌های دوگانه‌ای كه در كشورمان با محوریت ستادی وزارت بهداشت در حال انجام است، با هدف ریشه‌كن‌شدن ابتلا به این بیماری و درمان بیماران موجود و اطمینان‌بخشی به جامعه درباره این پدیده شوم قرن طراحی شده است.

فاز اول این برنامه با توجه به شرایط موجود و «تابو»بودن پدیده ایدز در جامعه، به صورت ارائه آموزش‌های ویژه عمومی و نیز درمان رایگان بیماران ایدزی و كمك به افرادی كه رفتارهای پرخطر دارند در كشور طی ۵سال گذشته به انجام رسید و از اول مهرماه سال جاری مرحله دوم این برنامه كاربردی شده است كه هم‌اكنون نیز این برنامه‌ها ادامه دارد.

دكترعباس صداقت - رئیس اداره ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت و درمان - نیز می‌گوید: ایدز درمان قطعی ندارد؛ به همین دلیل پیشگیری از بروز این بیماری، راحت‌تر و ارزان‌تر از درمان آن است و برای همین منظور بالابردن سطح آگاهی و دانش جامعه به عنوان اولین برنامه راهبردی وزارت بهداشت در نظر گرفته شده است.

در برنامه راهبردی مبارزه با ایدز، سعی شده است تا افراد دارای رفتارهای پرخطر، مورد شناسایی، كنترل و حمایت قرار گیرند و آنان را با راه‌های پیشگیری و مقابله با ایدز آشنا نماییم و در این راستا ساخت تیزرهای تبلیغاتی، انتشار مقالات و انجام مصاحبه در زمینه خطرهای ابتلا به ایدز توسط استادان دانشگاه و متخصصان مبارزه با ایدز از جمله راهكارهای اجرایی و كاربردی این برنامه در سراسر كشور است.

صداقت می‌افزاید: همچنین روزآمدسازی روش‌های مبارزه با بیماری ایدز با توجه به توسعه شیوه‌های گسترش ایدز در دستور كار قرار گرفته و كارشناسان اداره ایدز و بیماری‌های آمیزشی از طریق سایت‌های مشخص دانشگاه علوم پزشكی و كلینیك‌های بیماری‌های رفتاری اقدام به شناسایی این افراد كرده و پس از شناسایی این افراد، خطرات شیوع ایدز و راه‌های كاهش ابتلا به این بیماری و رفتارهای پرخطر، به آنان آموزش داده می‌شود.

محمدمهدی گویا - رئیس مركز مدیریت بیماری‌ها در وزارت بهداشت - در خصوص جزئیات این برنامه گفت: برنامه جدید با درنظرگرفتن مسائل و مشكلات جدیدی كه در سر راه كنترل HIV/ایدز قرار دارد تنظیم شده است و در این برنامه، اطلاع‌رسانی به همه اقشار مردم در مورد این بیماری، در اولویت اول قرار گرفته است. در این برنامه همچنین به خدمات مراقبت و درمان بیماران، بهای بیشتری نسبت به گذشته داده شده است و به‌خصوص به آموزش و مراقبت از گروه‌های پرخطر و دسترسی بیشتر به آنها توجه بیشتری شده است.

یكی از هدف‌هایی كه در این برنامه برای آن خیلی سرمایه‌گذاری كرده‌ایم، این است كه به طور مداوم با بیماران مبتلا به ایدز كه دچار عفونت شده‌اند در ارتباط باشیم. این كار دو فایده دارد؛ اول این‌كه بیماران به خدمات درمانی و مراقبتی بهتری دسترسی پیدا می‌كنند، دوم این‌كه پیشگیری از انتقال عفونت ایدز از افراد مبتلا به دیگران به نحو مطلوب‌تری انجام می‌شود.

رئیس مركز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت اضافه كرد:‌ هدف اصلی در این برنامه، این است كه به افراد مبتلا آموزش دهیم تا این تعهد را در خود احساس كنند و نگذارند عفونت از طریق آنها به دیگران انتقال یابد. اگر این برنامه به طور كامل اجرا شود و در اجرای آن موفق باشیم، به نحو چشمگیری موارد ابتلا و عفونت HIV در كشور كاهش می‌یابد.

وی ادامه داد: برنامه جدید دیگر، گسترش آموزش پرسنل بهداشت و درمان كشور و رعایت حداكثری اصول استاندارد ایمنی در برخورد با بیماران آلوده به ویروسHIV در مراكز درمانی است كه در این بخش، ضدعفونی‌كردن وسایل و تجهیزات پزشكی و دندانپزشكی و آموزش اصول صحیح ایمنی به پرسنل، مد نظر است.

گویا گفت: در این برنامه، همچنین تلاش می‌شود تا سازمان انتقال خون با استفاده از جدیدترین تكنولوژی‌های دنیا، موارد ابتلا از طریق خون را كماكان در حد صفر نگه دارد.

● گسترش ایدز از طریق روابط غیرمتعارف

دكتر گویا در ادامه می‌گوید: در برنامه دوم، كاهش آسیب در بین گروه‌های پرخطر، جایگاه ویژه‌ای دارد. هدف ما گسترش صحیح، دقیق و علمی‌ برنامه‌های كاهش آسیب در بین معتادان تزریقی و گروهی است كه روابط جنسی غیر متعارف دارند.

گسترش هر چه بیشتر این خدمات به طوری كه مردم احساس كنند این برنامه‌ها به نفع آنها و برای آنهاست و بدانند كه همه اطلاعات آنها محرمانه می‌ماند، جزو اهداف مهم این برنامه است. مردم باید بدانند اگر روزی رفتار پرخطر جنسی یا تزریق با سرنگ مشترك داشتند، حتما باید خودشان را از نظر داشتن عفونت ایدز در زمان مناسب كنترل كنند.

البته پیش از این آزمایش، مشاوره با یك فرد مطلع و متخصص بسیار مهم است و به همین علت، گسترش خدمات مشاوره ایدز در همه گروه‌ها و خانواده‌ها گنجانده شده است.

مهمترین چالش در زمینه گسترش بیماری ایدز، دسترسی نداشتن به گروه‌های دارای رفتار پرخطر به خصوص زنان خیابانی است. به همین علت اگر به‌موقع نجنبیم و نسبت به این مسئله، حساس نباشیم عفونت از گروه‌های پرخطر به كل جامعه و مردم عادی گسترش می‌یابد.

مریم غفاری