آزادی یا نفت واقعیت جنگ عراق

پس از گذشت چهارسال از جنگی كه اصطلاحاً جنگ علیه تروریسم لقب گرفت, گروه های مجاهدین Jihadists نشان دادند كه می توانند در مركز تجاری یكی از امن ترین شهرهای كشوری كه از تدابیر شدید امنیتی برخوردار است, حمله های طراحی شده و چندجانبه انجام دهند

پس طرح "ب" (Plan B) چه می‌شود؟

پس از گذشت چهارسال از جنگی كه اصطلاحاً "جنگ علیه تروریسم" لقب گرفت، گروه‌های مجاهدین (Jihadists) نشان دادند كه می‌توانند در مركز تجاری یكی از امن‌ترین شهرهای كشوری كه از تدابیر شدید امنیتی برخوردار است، حمله‌های طراحی‌شده و چندجانبه انجام دهند.

منتقدان معتقدند جنگی كه در عراق صورت گرفت نه‌تنها مانعی در پیشبرد برنامه مبارزه با تروریسم نبود، حتی باعث شد این كشور به مركزی جهت رشد تروریسم تبدیل شود. اما واقعیت این است كه علیرغم انكار توطئه‌چینان مبارزه با تروریسم، جنگ عراق اصلاً با هدف مبارزه با تروریسم صورت نگرفت؛ مسئله اصلی در عراق نفت بود.

كارشناسان امور نفتی كاخ سفید به‌خوبی به این امر واقف‌اند كه منابع عظیم نفت جهان، این نعمت انبوه، زمانی به پایان خواهد رسید. كارشناسان پیش‌بینی می‌كنند كه سطح تولیدات نفتی جهان با افزایش شدید روبه‌رو خواهد شد. این افزایش چه در آینده‌ای نزدیك به‌وقوع بپیوند، چه ظرف یك یا دو دهه آینده، باز هم جهان با كمبود شدید منابع نفتی روبه‌رو خواهد شد. امریكا در اوایل دهه ۱۹۷۰ با كاهش شدید منابع نفتی روبه‌رو بود و اخیراً این وضعیت در مورد منابع نفتی دریای شمال نیز دیده می‌شود. ملاحظه می‌كنیم كه به همراه این كاهش شدید، افزایش تولیدات نفتی به‌وقوع می‌پیوندد.

به عبارت دیگر، ظرف چندسال ‌آینده نیمی از منابع نفتی موجود در عمق زمین مورد بهره‌برداری و استفاده قرار خواهد گرفت. اما این مسئله به این معنا نیست كه ما تا ۱۵۰ سال آینده، منابع نفتی كافی در اختیار خواهیم داشت. در حال حاضر، میزان مصرف جهانی نفت سر به فلك می‌كشد. چین درصدد است تا همانند امریكا فرهنگ استفاده از اتومبیل را میان مردم گسترش دهد، برنامه‌ای كه به‌شدت میزان مصرف نفت را افزایش می‌دهد. بهره‌برداری از دیگر منابع نفتی باقیمانده نیز كار دشواری است و مراحل تصفیه آن هزینه گزافی دربردارد. انرژی صرف‌شده برای بهره‌برداری از برخی از این منابع از سود حاصل بیشتر است.

بیشتر منابع "نفت شیرین" جهان نیز ـ كه از نظر بهره‌برداری آسان‌تر هستند ـ در كشورهایی واقع شده‌اند كه اغلب با امریكا روابط خصمانه‌ای دارند.

نباید به امید "بهره‌برداری از هیدروژن" (Hydrogen Economy) یا هرگونه فناوری جدید یا معجزه دیگری نشست. هیچ‌كدام از این منابع پیشنهادی نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای نفت در تأمین نیازهای كنونی جهان مدرن باشند، بویژه در پیشبرد برنامه‌های حومه‌محوریFar-Flung Suburbs و در پاسخ به سطح بالای رانندگی.Driving in Suvs. بدون تكیه به پایگاه صنعتی نفتی محكمی پیشبرد هیچ‌كدام از این برنامه‌ها در سطح گسترده ممكن نیست.

این واقعیت كه امریكا برای رویارویی با شرایطی كه پس از دوران كنونی بهره‌برداری عظیم از نفت در جهان حاكم خواهد شد به‌هیچ‌وجه آمادگی لازم را ندارد. ضرورت ارزان‌شدن بهای نفت را توجیه می‌كند. بنابراین به‌زودی شاهد رقابت بی‌سابقه جهان برای تصاحب نفت‌‌خام باقیمانده خواهیم بود. پیشنهاد شركت چینیCNOOC (شركتی با مسئولیت محدود) به شركت "یونیكال"(Unoical) امریكا نقطه آغاز این رقابت‌هاست. چنانچه وضعیت موجود از این هم بحرانی‌تر شود، بحث‌وجدل‌ها و اختلاف‌نظرها به خارج از اتاق مذاكرات پیش‌ روی خواهد كرد.

تنها با توجه به چنین موقعیتی است كه دلیل واقعی برنامه بوش و چنی مبنی بر حمله به عراق را درمی‌یابیم. حتی اگر برقراری دموكراسی و ثبات در كشور عراق تا مدت زمانی به‌طول بینجامد، امریكا باید راهی برای تأمین حیات آینده جهان مدرن پیدا كند. همان‌طور كه جیمز هاوارد كانستلر(James Haward Kunstler) مولف كتاب "ضرورت دراز‌مدت"(The Long Emergency) عنوان كرده است: "برنامه‌ها بر این قرار بود كه عراق پایگاه ژاندارمی (Police Station) ما در درون منطقه‌ای باشد كه از نظر استراتژیكی وضعیتی بسیار حیاتی و در عین حال ـ به لحاظ همسایگان ـ نامساعد دارد."

گرچه ایجاد این پایگاه نظامی به علت برنامه‌ریزی‌های غلط و كمبود نیرو با مشكل روبه‌رو شد، اما راه‌های واقع‌گرایانه دیگری نیز وجود داشت. همان‌طور كه دیك چنی، معاون ریاست‌جمهوری امریكا می‌گوید با در نظرگرفتن شیوه مرسوم امریكا مبنی بر "عدم مذاكره"، برنامه‌ای باعنوان طرح(Plan B) B وجود نخواهد داشت. متأسفانه كاخ‌سفید نتوانسته است در مورد اهداف اصلی این جنگ، مردم امریكا را قانع كند. به‌علاوه، دولت امریكا قصد ندارد از ملت خود بخواهد كه برای جنگیدن در دو جبهه متفاوت ـ جبهه جنگی برای تصاحب نفت و جبهه‌ جنگ دیگری برای مبارزه با تروریسم ـ جان خود را به خطر بیندازد.

تنها در سایه هدف اصلی جنگ، كه "جنگ نفت"(Oil War) می‌باشد درمی‌یابیم چرا برای برنامه مبارزه با تروریسم طرح B درنظر گرفته نمی‌شود. با فرض دستیابی به نفت، امریكا به دخالت‌های خود در خاورمیانه پایان خواهد داد و به این ترتیب عمده‌ترین محرك ناآرامی‌های گروه‌های مجاهدین(Jihad) نیز از بین می‌رود و درنهایت كشورهای خاورمیانه این فرصت را خواهند داشت كه خود مشكلات خود را حل كنند. اما این تصور قطعاً به‌وقوع نخواهد پیوست. واقعیت این است كه وضعیت كنونی یعنی گرفتاری در باتلاق عراق، تنش‌های موجود با بیش از یك میلیارد مسلمان و احتمال یك جنگ دیگر در آینده ما را بر آن داشته تا روابط خود را با حكومت دیكتاتوری عربستان‌سعودی ادامه دهیم.

همواره به ما توصیه می‌شود كه هوشیار باشیم و مراقب پیرامون خود باشیم. شاید دیگر زمان آن رسیده كه واقعاً آگاهانه و از روی احتیاط عمل كنیم.

نویسنده: جان تالتون(Jon Talton)

منبع: Tre Arizona Republic