افزایش آمار سوزاک در ایران

هشدار دکتر محمدرضا رزاقی اورولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی

بیماری‌های مقاربتی بیماری‌هایی هستند که به وسیله ویروس‏‏، باکتری و یا انگل ایجاد شده و از طریق تماس جنسی به بدن منتقل می‌شوند. برخی از این بیماری‌ها عوارضی همچون ترشحات تناسلی، درد هنگام ادرار و تورم در ناحیه تناسلی دارند اما بسیاری از آنها مانند کلامیدیا در آغاز بدون علامت هستند و عوارض‌شان ماه‌ها پس از ابتلا بروز می‌کند. سوزاک یا گنوره یکی از این بیماری‌هاست که کوشیده‌ایم در گفتگو با دکتر محمدرضا رزاقی، متخصص کلیه و مجاری ادراری و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی، با آن بیشتر آشنا ‌شویم...

▪ آقای دکتر! بیماری سوزاک معمولا چه سن و جنسی را درگیر می‌کند؟

ـ سوزاک‌ عبارت‌ است‌ از یک‌ بیماری‌ عفونی‌ در دستگاه‌ تناسلی‌ که‌ از راه‌ آمیزشی‌ منتقل‌ می‌شود. در کل بیماری‌های مقاربتی یا بیماری‌هایی که در اثر نزدیکی جنسی ایجاد می‌شود، بیشتر جوان‌ها را درگیر کرده و سن شیوع این بیماری‌ها معمولا بین ۱۸ تا ۲۸ سال است و هر دو جنس زن و مرد را درگیر می‌کند. سردسته همه این بیماری‌ها از گذشته، چه در دنیا و چه در کشور ما که در زنان و مردان بیشتر شایع بوده است بیماری سوزاک یا گنوره است که در اثر یک عامل بیماری‌زا به نام نایسریا گنورهآ در اثر تماس جنسی از فرد آلوده به فرد سالم منتقل می‌شود، بنابراین وقتی ما با یک فرد مبتلا به سوزاک مواجه می‌شویم، اولین سوالمان این است که آیا تماس مشکوکی داشته است یا نه؟ دوره تظاهر این بیماری نیز کوتاه‌مدت است و معمولا بین ۳ تا ۱۴ روز پس از تماس مشکوک طول می‌کشد تا بیماری خودش را نشان بدهد.

▪ خطر انتقال بیماری تا چه میزانی است؟

ـ خطر انتقال بیماری بعد از یک بار مقاربت برای آقایان ۱۰ درصد و برای خانم‌ها ۴۰ درصد است یعنی اگر یک مرد سالم با همسرش که آلوده به این بیماری است مقاربت داشته باشد، احتمال آلودگی‌اش ۱۰ درصد است ولی اگر یک خانم سالم با همسرش که مبتلا به این بیماری است مقاربت داشته باشد ۴۰ درصد احتمال آلودگی دارد.

▪ میزان شیوع سوزاک در دنیا و در کشور ما چگونه است؟

ـ در دنیا میزان شیوع بیماری در قسمت‌هایی از آسیا، هاوایی و کالیفرنیا بیشتر است. در کشور ما بعد از انقلاب، این بیماری تقریبا ریشه‌کن شده بود و وجود نداشت اما اکنون این بیماری را نسبتا زیاد شاهدیم و متاسفانه تعداد مراجعانی که با علایم این بیماری مراجعه می‌کنند در حال افزایش است.

▪ علایم بیماری چیست؟

ـ علایمی که در آقایان دیده می‌شود بیشتر به صورت خارش، سوزش مجرای ادراری، تکرر ادرار و گاهی دفع خون در ادرار به علت التهاب در مجرا است و چنانچه بیماری درمان نشود ممکن است میکروب خودش را به قسمت‌های دیگر مانند مجرای انزال و لوله‌های حامل اسپرم و کیسه‌های منی‌ساز و یا حتی به پروستات برساند و در آن جایگزین شده و التهاب پروستات و علایمی همچون سوزش و تکرر ادرار، حس تخلیه نکردن ادرار و ترشحات غلیظ ایجاد کند که شاخصه اینها ترشحی به صورت خود به خود و بدون اینکه همراه با ادرار کردن باشد، است و افراد آلوده از اینکه لباس زیرشان همیشه از این ترشحات آلوده است شکایت دارند. آلودگی با این میکروب همچنین ممکن است سبب ایجاد خارش و تحریک مقعد شود.

اما علایم سوزاک در خانم‌ها به صورت ناراحتی واژینال و ناراحتی لگنی است که ممکن است کمی شکل درد داشته باشد ولی بیشتر به صورت یک حالت ناخوشایند و ناراحتی است و ممکن است گاهی سوزش ادرار و یا سختی در ادرار کردن هم داشته باشند. تمام این علایم که گفتم می‌تواند به یک عفونت لگنی به‌خصوص در خانم‌ها منجر شود که سبب چسبندگی لوله‌ها و در نهایت ناباروری شود. در آقایان هم عفونت در لوله‌های حامل اسپرم می‌تواند ایجاد چسبندگی و در نهایت ناباروری کند.

▪ بیماری سوزاک به جز دستگاه تناسلی چه جاهای دیگری از بدن را درگیر می‌کند؟

ـ بیماری سوزاک معمولا با التهاب مفاصل، التهاب ملتحمه چشم و التهاب مجرای ادراری همراه است.

▪ تشخیص و درمان بیماری چگونه انجام می‌شود؟

ـ اگر شک داشته باشیم که بیمار به سوزاک مبتلا شده است باید ترشحات ناحیه تناسلی او را در محیط آزمایشگاه کشت دهیم و چنانچه نتیجه آزمایش مثبت شد، باید درمان را سریع شروع کنیم زیرا اگر درمان دیر شروع شود عوارض جبران‌ناپذیری چه برای خانم‌ها و چه برای آقایان در پی دارد. برای درمان معمولا پزشک از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌کند ولی آنچه مهم است این است که بعد از پایان دوره درمانی، ترشحات بیمار باید یک بار دیگر کشت آزمایشگاهی شود تا مطمئن شویم که درمان به خوبی انجام شده است یا خیر. ضمنا تا زمانی که فرد درمان نشده، باید از تماس جنسی خودداری کند تا بیماری را منتقل نکند.

▪ و هر دو نفر باید درمان شوند؟

ـ بله، برای درمان فرد آلوده باید همسرش هم مراجعه کند تا هر دو درمان شوند اما گاهی ممکن است فرد در یک مسافرت خارج از کشور آلوده شده باشد که در این قبیل موارد، درمان را فقط برای فرد مراجعه کننده شروع می‌کنیم.

▪ راه پیشگیری از سوزاک چیست؟

ـ روابط جنسی سالم، پرهیز از بی‌بندوباری‌‌های‌ جنسی‌ و روابط خارج از چارچوب خانواده و استفاده از کاندوم. ضمنا این بیماران‌ باید از نظر سایر بیماری‌های‌ آمیزشی‌ مورد آزمایش‌ قرار گیرند. به‌ هنگام‌ درمان‌ از ملحفه‌ و روانداز مجزا استفاده‌ شود. بیماران باید دستان‌ خود را به‌خصوص پس‌ از اجابت‌ مزاج ‌حتما بشویند و از دست زدن به چشمان‌شان خودداری کنند.

مریم منصوری