نگرانی درباره تغییرات غیر طبیعی پوست

مقاله زیر اطلاعاتی درباره سرطان پوست, علایم آن, تشخیص و درمان آن به شما ارائه می دهد به جز نوعی از سرطان پوست که ملانوم بدخیم گفته می شود, در سایر موارد میزان بهبودی سرطان پوست بیش از۹۵ درصد است

مقاله زیر اطلاعاتی درباره سرطان پوست، علایم آن، تشخیص و درمان آن به شما ارائه می‌دهد. به‌جز نوعی از سرطان پوست که ملانوم بدخیم گفته می‌شود، در سایر موارد میزان بهبودی سرطان پوست بیش از۹۵ درصد است.

● پوست

پوست عامل محافظ بدن در مقابل ضربه و صدمات وارده است. همچنین دریافت‌کننده تحریکات حسی، ترشح‌کننده عرق و تنظیم‌کننده دمای بدن است. این اعمال در پوست از طریق ساختارهای تخصصی مثل اعصاب، مو، ناخن، منافذ عرق و غدد ترشحی انجام می‌گیرد. پوست به طور مداوم تحت تأثیر صدمات خارجی و داخلی مثل نور خورشید، باد و مواد شیمیایی قرار دارد. عوارض ایجاد شده توسط این عوامل عموماً به سرطان منجر نمی‌شود، ولی در بعضی موارد ممکن است زمینه‌ساز سرطان باشد.

شایعترین عارضه پیش سرطانی پوست، کراتوز آکتینیک (وابسته به نور خورشید) است که به صورت ضخیم شدن پوست همراه با پوسته‌ریزی است. این عارضه که می‌تواند در مناطق کوچکی از پوست صورت، گردن یا دست‌ها خود را نشان دهد معمولاً در افراد مسن که پوست آنها سالها تحت تأثیر اشعه ماورای بنفش نور خورشید قرار گرفته است، دیده می‌شود.

● سرطان پوست

براساس نوع سلول اصلی ایجادکننده سرطان، سرطان‌های پوست در سه دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارتند از:

ـ سرطان سلول‌های پایه‌ای

ـ سرطان سلول‌های سنگفرشی

ـ ملانوم (سرطان سلول‌های رنگدانه‌ای)

بیش از ۹۰درصد انواع سرطان‌های پوست در دو دسته اول قرار می‌گیرند. بیشتر سرطان‌های پوست فقط به طور موضعی رشد کرده و بافت‌های مجاور خود را گرفتار می‌کنند، ولی بعضی از آنها به‌خصوص ملانوم که نادرترین نوع سرطان پوست است، ممکن است از طریق سیستم گردش خون یا لنفاتیک گسترش یابد. چون ملانوم خصوصیات متفاوتی نسبت به دو نوع دیگر سرطان پوست دارد، در بخش جداگانه‌ای به آن خواهیم پرداخت.

شایعترین نوع سرطان پوست، سرطان سلول‌های پایه‌ای است که به آهستگی رشد کرده و به ندرت گسترش می‌یابد، ولی اگر این بیماری درمان نشود می‌تواند به استخوان‌های زیرین یا پوست اطراف گسترش یابد و مشکلات جدی ایجاد کند.

سرطان سلول‌های سنگفرشی که کمتر از سرطان با سلول‌های پایه‌ای دیده می‌شود به‌ندرت می‌تواند رشد سریع داشته باشد. چون هر دو نوع این سرطان در صورت تشخیص زودهنگام به‌ راحتی قابل درمان هستند، بنابراین کشف زودرس و درمان مناسب اهمیت ویژه‌ای دارد.

گرچه این سرطان‌های پوست تقریباً در تمامی نقاط پوست بدن می‌توانند ایجاد شوند، ولی شایع‌ترین محل‌های ایجاد این تومورهای مناطق باز بدن مثل صورت، گردن، ساعد و پشت دستها است.

● علل ایجاد سرطان پوست

مهمترین عامل شناخته شد ه سرطان پوست، تماس‌های مکرر با اشعه ماورای بنفش در طی سالهای طولانی است. هیچکس از ابتلا به سرطان پوست مصون نیست، ولی کسانی که در معرض خطر بیشتری هستند عبارتند از:

مردان و زنان با پوست روشن که به‌راحتی دچار آفتاب سوختگی می‌شوند، افرادی که مدت زمان طولانی را در آفتاب سپری می‌کنند مثل کشاورزان و فروشندگان دوره‌گرد. گرچه تماس با نورخورشید به طور مطلق قابل جلوگیری نیست، ولی باید در افراد با پوست روشن به حداقل کاهش یابد.

افراد با پوست روشن به علت فقدان مقادیر کافی ملانین که رنگدانه پوست است و در مقابل نورخورشید به صورت یک صافی عمل می‌کند، مستعد ابتلا به صدمات پوستی ناشی از تابش آفتاب هستند. هرچه پوست تیره‌تر باشد، میزان ملانین آن بیشتر است.

در سیاهپوستان به علت وجود مقادیر کافی ملانین، سرطان پوست نادر است. از طرف دیگر افراد آلبینو (زال) که در پوست خود فاقد ملانین هستند و محافظی در برابر اشعه ماورای بنفش نورخوشید ندارند، بسیار مستعد ابتلا به سرطان پوست هستند. کسانی که به علل شغلی یا فعالیت‌های ورزشی در معرض نور آفتاب شدید قرار می‌گیرند، باید از کرمهای محافظ آفتاب و در صورت امکان کلاه و دستکش‌های بلند استفاده کنند. سایر عوامل مستعدکننده سرطان پوست که کمتر شایع بوده ولی معمولاً در تماس‌های شغل اهمیت دارند، عبارتند از تماس طولانی مدت با زغال، قطران، آرستیک، روغن پارافین و رادیوم.

● تشخیص

همه افراد باید نسبت به تغییرات غیرطبیعی پوست مثل زخم‌هایی که بهبود نمی‌یابند حساس باشند و با پزشک مشورت کنند. فقط پزشک می‌تواند تشخیص دهد که کدام ضایعه خوش‌خیم، کدامیک پیش سرطانی و کدام بدخیم است.

در بسیاری از موارد پزشک برای رسیدن به تشخیص از ضایعه نمونه‌برداری می‌کند. نمونه‌برداری یک اقدام جراحی نسبتاً بدون درد است که در طی آن قسمت کوچکی از بافت منطقه مشکوک برداشته می‌شود و در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. اگر ضایعه به حد کافی کوچک باشد ممکن است کل آن در هنگام بیوپسی برداشته شود.

نمونه‌برداری تنها راه تشخیص سرطان است.

نمونه‌برداری از ضایعات خوش‌خیم باعث تبدیل شدن آن به ضایعه بدخیم نخواهد شد. همچنین نمونه‌برداری باعث گسترش بیماری به سایر نقاط نیز نمی‌شود.

● درمان

اگر نمونه‌برداری وجود سرطان یا ضایعات پیش سرطانی را نشان دهد، پزشک راجع به بهترین درمان آن ضایعه تصمیم‌گیری خواهد کرد. چهار روش کلی درمان ضایعات پوستی شامل جراحی، تخریب ضایعه با حرارت ناشی از جریان الکتریسیته، تخریب ضایعه به وسیله یخ زدن آن یا رادیوتراپی (اشعه درمانی) است. اندازه ضایعه و محل آن مشخص‌کننده نوع درمان آن می‌باشد. تمام این روش‌ها با ۹۵ درصد موفقیت همراه است.

در بعضی از موارد ترکیبی از این روش‌های درمانی استفاده می‌شود و گاهی نیز تکرار درمان ضروری به نظر می‌رسد. در سالهای اخیر استفاده از پمادها یا محلول‌های دارویی در درمان بعضی از ضایعات پوستی توصیه شده است.

میزان موفقیت در درمان سرطان پوست بستگی به اندازه، گسترش و نوع آن دارد. در سرطان‌های سلول‌های پایه‌ای و سلول‌های سنگفرشی با تشخیص و درمان به موقع می‌توان به بهبودی کامل دست یافت.

● ملانوم بدخیم

ملانوم بدخیم که به‌ ندرت دیده می‌شود، نسبت به سایر سرطان‌های پوست در سنین پایین‌تری اتفاق می‌افتد و ممکن است به اعضای دیگر گسترش یابد. ملانوم معمولاً خود را به صورت یک منطقه قهوه‌ای تیره که با مناطق سفید، صورتی، آبی یا خاکستری مخلوط شده است، نشان می‌دهد.

معمولاً این بیماری به‌صورت یک ضایعه زگیل یا خال مانند شروع می‌شود که شکل، اندازه و رنگ آن در حال تغییر است. ممکن است خارش و حتی در موارد نادر در اثر صدمات خفیف نیز خونریزی داشته باشد. هرگونه تغییر در خال‌های سابق یا ایجاد خال‌های بزرگتر از یک سانتی‌متر بلافاصله باید مورد مشورت پزشکی قرار بگیرد.

ملانوم ممکن است به‌طور ناگهانی ایجاد شده، یا در نزدیکی یا برروی خال‌ها و سایر نقاط تیره‌رنگ پوست ظهور یابد. بنابراین ضروری است که محل و شکل خال‌های خود را به‌طور کامل بدانیم تا متوجه تغییرات آن شویم. نکات زیر می‌تواند علامت یک ملانوم باشد به این دلیل با مشاهده هر ضایعه رنگی با این خصوصیات باید سریع به پزشک مراجعه کرد:

ـ قرینه نبودن، عدم مشابهت یک طرف ضایعه با طرف دیگر

ـ حاشیه نامنظم یا غیرمشخص

ـ تغییر رنگ از یک نقطه به نقطه دیگر (در منطقه ضایعه)

ـ قطر بیشتر از ۶ میلی‌متر

پزشک ممکن است برای اطمینان از تشخیص مانند سایر انواع سرطان پوست، نمونه‌برداری انجام دهد.

اگر ملانوم تشخیص داده شود، در این صورت مؤثرترین درمان عمل جراحی است ولی سایر روش‌های درمانی نیز ممکن است استفاده شود.

گرچه وسعت جراحی لازم برای ملانوم بیشتر از سایر انواع سرطان‌ پوست است، ولی از لحاظ زیبایی نتایج بسیار خوبی خواهد داشت. اگر ملانوم در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود نتیجه درمان بسیار خوب خواهد بود، ولی در مراحل پیشرفته‌تر معمولاً به اعضای دوردست منتشر شده و نتیجه درمانی مناسبی نخواهد داشت. سایر اعضای خانواده فرد مبتلا به ملانوم شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند، به این دلیل باید به طور مرتب توسط متخصص پوست معاینه گردند.

● چگونه خود را در مقابل ابتلا به سرطان پوست محافظت کنیم؟

ـ بین ساعت ۱۱ صبح تا ۴ بعدازظهر در معرض نور خورشید قرار نگیرید.

ـ دست‌ها و پاهای خود را با پوشیدن لباس مناسب بپوشانید.

ـ از کرم‌های محافظ آفتاب مناسب استفاده کنید.

ـ از لامپ‌های مخصوص برنزه کردن استفاده نکنید.

ـ کودکان خود را در معرض نور شدید آفتاب قرار ندهید.

ـ محافظت از آفتاب را به فرزندان خود بیاموزید.

کلید حفظ سلامت در مقابل سرطان پوست ابتدا پیشگیری از آن و در صورت بروز، کشف زودهنگام و درمان مناسب آن می‌باشد.