نقد پژوهشی به نمایشنامه های گزینش درآمیخته

از آنجا که در سال های پس از انقلاب گرایش به ریختارهای سنتی گونه های نمایش سنتی افزایش یافته است, شماری از نمایشنامه نویسان کوشیده اند با ترکیب یک یا چند عنصر در هر ریختار تماشاگانی گونه تئاتری , شکل گزینش درآمیخته شکلی ترکیبی ویژه خود را بیافریند

از آنجا که در سال های پس از انقلاب گرایش به ریختارهای سنتی (گونه های نمایش سنتی) افزایش یافته است، شماری از نمایشنامه نویسان کوشیده اند با ترکیب یک یا چند عنصر در هر ریختار تماشاگانی (گونه تئاتری)، شکل گزینش درآمیخته (شکلی ترکیبی) ویژه خود را بیافریند. کیفیت و کمیت این جریان یکی از موضوع های مهم تاریخ و نقد ادبیات نمایشی معاصر است. در این مقاله نیز این موضوع که نقشه داستانی چگونه از گزینش درآمیختگی دو ریختار متفاوت (ریختار نمایش سنتی ایرانی و ریختار نمایش غربی) مایه و انگاره گرفته و طراحی شده، توجه نگارنده را به خود معطوف کرده است. از این رو، با در نظر گرفتن نظریه ریختارشناسی تماشاگان ایران، ریختار شماره نه: «تماشاگان گزینش درآمیزی» برگزیده و در نمایشنامه های ایرانی شناسایی و بررسی شده است.

در گام نخست، سازگانی (form) و درونمایگی (content) نمایشنامه های گزینش درآمیخته سال های ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۰ بررسی شد و در ادامه، با گزینش تعداد شایست های از این آثار، مفهوم «نقد پژوهشی» ریختار گزینش درآمیزی در ادبیات نمایشی ایران مورد توجه قرار گرفت. در واقع آنچه باعث پژوهش در نمایشنامه های گزینش درآمیخته شده، پژوهش بر بنیاد ساختمایه های سازگانی و ساختمایه های درونمایگی در ریختارهای تماشاگانی ایرانی، بخصوص ریختار تماشاگان گزینش درآمیزی بوده است، که «نقد پژوهشی» را در آثار برگزیده به همراه داشته است.

ریختار گزینش درآمیزی یک نوآوری است، که به باور نگارنده پیشرفت نمایشنامه نویسی را در ایران فراهم کرده است. همچنان که آشنایی با جریان گزینش درآمیزی، ادبیات نمایشی معاصر ایران را یاری می رساند و بدون چنین شناختی این آشنایی صورت نمی گیرد و ناقص است. نقد پژوهشی نمایشنامه کوله بار بر همین روال است.

عنوان	فایل
نقد پژوهشی به نمایشنامه های گزینش درآمیخته	application/pdf Playwright.pdf 632 KB	دانلود

فریده علی زاده

دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

نشریه پژوهش در فرهنگ و هنر ـ شماره ۱، بهار ۱۳۸۸