آب انبار اسماعیل خان

آب انبار اسماعیل خان در نواحی گرم و خشک از جمله ملزومات مهم برای تداوم زندگی در این مناطق بوده و دربیشتر محلات شهری و روستاها یک یا چند آب انبار وجود داشته است.از آن جایی که به …

آب انبار اسماعیل خان در نواحی گرم و خشک از جمله ملزومات مهم برای تداوم زندگی در این مناطق بوده و دربیشتر محلات شهری و روستاها یک یا چند آب انبار وجود داشته است.از آن جایی که به لحاظ نقشه و ساختار، آب انبارها مشابه هستند می توان گفت به طور کلی از نظر معماری آب انبارها شامل : فضای ورودی، راه پله، پا شیر، بادگیر و هواکش، منبع ذخیره آب و پوشش منبع هستند.فضای ورودی آب انبار اسماعیل خان بیرجند همچون دیگر نمونه های موجود در بیرجند به صورت ساده و تزئینات آجر خفته وراسته دارد.قوس سردر ورودی آب انبار از نوع جناغی است.بعداز فضای ورودی پلکان های آب انبار واقع شده که در طرفین فضای ورودی راه پله سکوهایی برای نشستن و استراحت کردن تهیه شده است.راه پله عموما مجاور یا عمود بر یکی از سطوح مخزن بوده و از روی زمین شروع شده و تا پا شیر امتداد یافته است.این آب انبار حدودا ۳۰پله دارد، در انتهای راه پله فضایی به عنوان پا شیر موجود است که آخرین بخش معماری فضای داخلی آب انبار محسوب می شود.در این فضا یک یا چند شیر آب از جنس برنج برای برداشتن آب تهیه شده است. شیر آب، آب انبار را معمولا یک متر بالاتر از کف مخزن قرار می دادند تا رسوبات و املاح ته نشین شده در مخزن از شیر آب خارج نشود.پوشش سقف به صورت گهواره ای بوده و تا پا شیر ادامه دارد.سقف فضای پا شیر ساده و به صورت ضربی است.مخزن آب انبار در تمام اقلیم ها و مناطق مختلف ایران در داخل زمین احداث می شده است زیرا خاک دیوار اطراف مخزن باعث استحکام و مقاومت آن در برابر فشار و نیروی جانبی آب درون آن می شود در عمق قرار گرفتن مخزن از صرف نیروی اضافی برای انتقال آب به داخل مخزن جلوگیری می کند، زیرا به راحتی و به طور طبیعی می توان آب نهر یا قنات را روی آن سوار کرد.همچنین هر چه به عمق بیشتری از زمین داخل می شویم نوسان درجه حرارت کمتر شده و در نتیجه آب، آب انبار همچون آب چاه، در زمستان یخ نمی زند و در تابستان خنک و گوارا می باشد که برای آشامیدن مزیت بسیار خوبی بوده است.مخزن آب انبار اسماعیل خان که به صورت استوانه ای است نیز از این امر مستثنی نبوده، پوشش منبع که احتمالا به صورت گنبدی دورچین بوده هم اکنون تخریب شده و اثری از آن باقی نیست آب بدون هیچ تغییری برجای مانده است.

پایگاه بافت تاریخی بیرجند